اختلالات موثر بر هوشیاری

تغییر سطح هوشیاری حالتی است که در هوشیاری عادی فرد اختلال ایجاد می‌شود. این حالت ممکن است از خواب‌آلودگی تا بیهوشی کامل متغیر باشد.

به گزارش به نقل از روزنامه شهروند ،تغییر سطح هوشیاری نشانه واضحی از آسیب یا بیماری است. تغییر حالت از هوشیاری به بیهوشی تقریبا شبیه به غروب‌کردن خورشید است که به تدریج روشنایی روز به تاریکی شب تبدیل می‌شود.

معمولا فرد ابتدا احساس سبکی در سر می‌کند و چشم‌ها سیاهی می‌رود، سپس تاریکی محض و بی‌خبری کامل از اطراف رخ می‌دهد. تغییر سطح هوشیاری ممکن است در اثر ضربه به مغز یا به دلایل غیرضربه‌ای، مانند شوک، تغییر در میزان قند خون بیمار، سکته مغزی، تشنج، مسمومیت و.. ایجاد شده باشد.

شایع‌ترین علل ایجاد تغییر سطح هوشیاری عبارتند از غش، شوک، ضربه مغزی، سکته مغزی، تغییر سطح قند خون و تشنج. در این شماره به کمک‌های اولیه در آسیب‌ها و شرایطی می‌پردازیم که هوشیاری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. به شما آموزش می‌دهیم که چگونه با فردی که ناگهان روی زمین می‌افتد، باید برخورد کرد و ارزیابی مصدومی که دچار بیهوشی شده است، چقدر اهمیت دارد.

روش برخورد با فرد روی زمین افتاده

بعضی از آسیب‌ها و بیماری‌ها در مصدوم باعث گیجی، منگی و حتی بیهوشی می‌شود. مصدوم می‌تواند به‌طور کامل بیدار و هوشیار، بدون پاسخ به محرک یا در وضعیتی میان این دو باشد. اگر با مصدومی که به‌طور کامل هوشیار نیست، برخورد کردید، تغییرات هوشیاری او را ارزیابی کنید، به‌ویژه پیش از این‌که حال او بدتر یا بیهوش شود.

توجه کنید اگر مصدوم بیهوش است از سر و گردن او حمایت کنید. اگر مشکوک به آسیب نخاعی در ناحیه گردن یا کمر هستید، بهتر است مصدوم را در همان وضعیتی که پیدا کرده‌اید، بیحرکت نگه دارید. در این راه اهداف شما بررسی هوشیاری و تغییر آن، جست‌وجوی علل احتمالی و در صورت نیاز، انتقال به بیمارستان است.

آن‌چه باید در این راه انجام دهید
١ – ارزیابی هوشیاری
هوشیاری مصدوم را براساس AVP بررسی کنید. از مصدوم هوشیار بپرسید چه اتفاقی افتاده و آیا پیشتر سابقه چنین بیماری یا آسیبی را داشته است؟ برای مصدوم بیهوش تقاضای کمک کنید، راه هوایی را باز و تنفس را بررسی کنید. در صورت نیاز آماده احیا شوید.
٢- بررسی تنفس
تعداد، عمق و کیفیت تنفس مصدوم را بررسی کنید. به مشکلات تنفسی او توجه کنید.
٣- کمک به مصدوم
برای نشستن یا دراز کشیدن مصدوم در یک وضع راحت به او کمک کنید. اگر فرد گیج است، بهتر است دراز بکشد تا روی صندلی نشسته باشد، چون ممکن است بیفتد.

٤- بررسی از سرتا پا
هرگونه آسیب یا بیماری را در مصدوم از سر تا پا بررسی کنید. درجست‌وجوی علایم هشداردهنده مانند دستبند و گردنبند مخصوص، در افراد با شرایط و بیماری‌های خاص باشید. درصورت نیاز با اورژانس تماس بگیرید.
٥- ارزیابی پیوسته مصدوم
علایم حیاتی مصدوم مانند سطح هوشیاری، نبض و تنفس را تا زمان رسیدن اورژانس، پیوسته ارزیابی و ثبت کنید.

صرع
اصلی‌ترین دلیل تشنج، صرع است که در آن فعالیت الکتریکی مغز دچار اختلال می‌شود. تشنج صرعی می‌تواند ناگهانی، شدید یا خفیف باشد (بیمار به یک جا خیره می‌شود، گویی در رویاست) اغلب افراد صرعی کارت یا دستبند هشدار همراه خود دارند. هدف شما حفظ بیمار از آسیب و آرامش دادن به او پس از بهبودی است. شما به وسیله‌ای نرم مانند حوله یا بالش نیاز دارید.

علایم و نشانه‌ها
از دست دادن ناگهانی هوشیاری
سفت شدن بدن
حرکات لرزشی متناوب
خروج کف از دهان
بی‌اختیاری ادرار و مدفوع
سست‌شدن ماهیچه‌ها در پایان حمله
١ – خلوت کردن اطراف بیمار
در صورت امکان، هنگام افتادن بیمار از او حمایت کنید. وسایل اطراف بیمار را بردارید تا آسیبی به او نرسد، همچنین او را از خطرات محافظت کنید. آرام باشید و اجازه دهید تا تشنج تمام شود. شما نباید او را نگه دارید.

٢- حمایت کردن از سر
اگر امکان دارد،برای پیشگیری از آسیب، زیر سر و اطراف او وسیله‌ای نرم مانند بالش یا حوله بگذارید (این کار را به دقت و به سرعت انجام دهید). لباس‌های تنگ او را آزاد کنید.

٣- قرار دادن در وضع بهبود
پس از تمام‌شدن لرزش‌ها، بیمار را در وضعیت بهبود قرار دهید. راه هوایی بیمار را باز و تنفس او را ارزیابی کنید.
٤- آرامش دادن به بیمار
پس ازحمله تا بهبودی کامل بیمار، پیش او بمانید و علایم حیاتی را پیوسته ارزیابی و ثبت کنید.

هشدار
در مواردی مانند تشنج بیش از ٥ دقیقه، بیهوشی بیش از ١٠دقیقه، تشنج دوباره، اولین تشنج، خانم باردار، دیابت یا آسیب دیگر با اورژانس تماس بگیرید.
مهم
هنگام تشنج او را نگه ندارید. برای بازکردن دهان تلاشی نکنید. هنگام تشنج، برای خوردن یا نوشیدن چیزی به او ندهید.
پس از حمله به او اجازه دهید استراحت کند.

سکته مغزی

سکته زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون در مغز به وسیله‌ لخته یا خونریزی،قطع شود. سکته‌ مغزی ممکن است خفیف باشد و بهبودی به سرعت پدید آید یا شدید باشد و باعث مرگ شود.

شدت آن به وسعت و محل آسیب‌دیده در مغز بستگی دارد. اگر مشکوک به سکته هستید، هرچه سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرید. برای بیمار هوشیار به صورت زیر عمل کنید. برای بیمار بیهوش به پایان این مطلب نگاه کنید. اهداف شما راحتی بیمار و انتقال فوری بیمار به بیمارستان است.

علایم و نشانه‌ها
سردرد شدید و ناگهانی
گیجی و منگی
افتادگی یک طرف صورت
فلج یک‌طرفه بدن یا ضعف اندام
اشکال در صحبت‌کردن
کاهش تدریجی یا ناگهانی هوشیاری
١ – حمایت از سروگردن
به بیمار کمک کنید تا دراز بکشد. مطمئن شوید که سر و شانه‌های بیمار کمی بالاتر از بدن قرار دارد.
٢- خم‌کردن سر مصدوم
برای خروج بزاق، سربیمار رابه سمت فلج‌ شده خم کنید. با پارچه‌ مرطوب صورت بیمار را از ترشحات پاک کنید.
با اورژانس تماس بگیرید.

بیمار بیهوش
راه هوایی بیمار را باز و تنفس او را بررسی کنید. اگرتنفس دارد، او را در وضع بهبود قراردهید و دوباره از بازبودن راه هوایی او مطمئن شوید. در غیراین‌صورت آماده‌ احیا شوید. با اورژانس تماس بگیرید. علایم حیاتی مانند هوشیاری، تنفس و نبض را تا رسیدن نیروهای کمکی پیوسته ارزیابی و ثبت کنید.

آسیب به سر

هرگونه ضربه به سرممکن است باعث شکستگی جمجمه، ضربه‌ مغزی یا فشردگی مغزی شود (فشار بر بافت مغز). این نوع ‏آسیب‌ها می‌توانند تهدیدکننده‌ حیات باشند. مهمترین اهداف شما آرامش‎ ‎دادن‎ ‎به‎ ‎مصدوم، ارزیابی‎ و انتقال‎ ‎فوری‎ او ‎به بیمارستان است. ‏

علایم‎ ‎و‎ ‎نشانه‌ها
شکستگی‎ ‎جمجمه: ‏‎ ‎خروج‎ ‎خون‎ ‎یا‎ ‎مایع‎ ‎از‎ ‎گوش‎ ‎یا‎ ‎بینی
ضربه‎ ‎مغزی: ‎فراموشی،‎ ‎گیجی‎ ‎و‎ ‎منگی‎ ‎کوتاه‎ ‎مدت، تهوع،‎ ‎استفراغ
تشنج
کاهش‎ ‎هوشیاری
سردرد‎ ‎شدید
غیرقرینه‎ ‎بودن‎ ‎مردمک‌ها
ضعف ‎یا‎ ‎فلج‎ ‎یک‎ ‎سویه‎ ‎بدن‎ ‎یا‎ ‎صورت
تغییر‎ ‎رفتار
تنفس‎ ‎صدادار
نبض‎ ‎آهسته‎ ‎و‎ ‎قوی
درجه‎ ‎حرارت‎ ‎بالا‎ ‎و‎ ‎صورت‎ ‎برافروخته
‏١ – تماس با اورژانس
بی‎درنگ‎ ‎با‎ ‎اورژانس‎ ‎تماس‎ ‎بگیرید‎.‎‏ اگر‎ ‎این‎ ‎اتفاق‎ ‎در‎ ‎زمان‎ ‎فعالیت‎ ‎ورزشی‎ ‎رخ‎ ‎داده‎ ‎است، بدون‎ ‎دریافت‎ ‎اقدامات‎ ‎پزشکی‎ ‎اجازه‌‎ ‎ادامه ‎ ‎فعالیت ورزشی‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎مصدوم‎ ‎ندهید‎.

‏٢- قراردادن در وضعیتی راحت
به‎ ‎مصدوم‎ ‎کمک‎ ‎کنید‎ ‎تا‎ ‎در وضعیتی‎ ‎راحت‎ ‎نشسته‎ ‎یا‎ ‎دراز بکشد(زیر‎ ‎سر‎ ‎را‎ ‎بالا‎ ‎بیاورید)‏‎ ‎و‎ ‎به او‎ ‎آرامش‎ ‎خاطر‎ ‎دهید‎.
‏٣- ارزیابی مصدوم
علایم‎ ‎حیاتی‎ ‎مانند‎ ‎هوشیاری،‎ ‎تنفس‎ ‎و‎ ‎نبض‎ ‎را‎ ‎تا‎ ‎رسیدن نیروهای‎ ‎کمکی،‎ ‎پیوسته‎ ‎ارزیابی‎ ‎و‎ ‎ثبت‎ ‎کنید‎.
مصدوم بیهوش
تا‎ ‎حد‎ ‎امکان،‎ ‎وضعیت‎ ‎مصدومی‎ ‎که‎ ‎پیدا کرد‌‏‎ه‎اید،‎ ‎تغییری‎ ‎ندهید‎. از‎ ‎حاضران‎ ‎در‎ ‎صحنه‎ ‎بخواهید ‎با‎ ‎اورژانس تماس‎ ‎بگیرند. ‏علایم‎ ‎حیاتی‎ ‎مانند‎ ‎هوشیاری،‎ ‎تنفس‎ ‎و‎ ‎نبض‎ ‎را تا‎ ‎رسیدن‎ ‎نیروهای‎ ‎کمکی،‎ ‎پیوسته‎ ‎ارزیابی‎ ‎و ثبت‎ ‎کنید‎.
هشدار
فشردگی‎ ‎مغز‎ ‎می‌تواند‎ ‎بلافاصله،‎ ‎چند‎ ‎ساعت‎ ‎ ‎ ‎یا‎ ‎حتی چند‎ ‎روز‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎ضربه‎ ‎اتفاق‎ ‎بیفتد‎.‎‏ فشردگی‎ ‎مغزی‎ ‎می‌تواند‎ ‎بر‎ ‎اثر‎ ‎سکته، ‏تومور‎ ‎مغزی‎ ‎یا‎ ‎عفونت‎ ‎نیز‎ ‎به‎ ‎وجود‎ ‎آید‎.

مهم
همیشه‎ ‎در‎ ‎آسیب‎ ‎به‎ ‎سر‎ ‎احتمال‎ ‎آسیب‎ ‎نخاعی‎ ‎را بدهید. به‎ ‎مصدوم‎ ‎اجازه‌‎ ‎خوردن،‎ ‎نوشیدن،‎ ‎یا‎ ‎سیگار کشیدن‎ ‎ندهید‎. چون‎ ‎ممکن است‎ ‎در‎ ‎بیمارستان‎ ‎به بیهوشی‎ ‎عمومی‎ ‎نیاز‎ ‎داشته‎ ‎باشد‎.

تشنج در کودکان

کودکان‎ ‎درسنین‎ ٦‎ماهگی‎ ‎تا‎ ‎چهارسالگی‎ ‎مستعد‎ ‎تشنج‎ ‎هستند. ‎دلیل‎ ‎آن‎ ‎دمای‎ ‎بالای‎ ‎بدن‎ ‎‏(تب)،‎ ‎دل‎ ‎درد شدید،‎ ‎ترس‎ ‎و‎ ‎عصبانیت‎ ‎است.‏‎ ‎هر‎ ‎چند‎ ‎تشنج‎ ‎یک‎ ‎زنگ‎ ‎خطر‎ ‎به‎ ‎شمار‎ ‎می‌آید‎ ‎ولی‎ ‎همیشه‎ ‎وضعیت‎ ‎خطرناکی نیست‎ ‎و‎ ‎به‎ ‎ندرت‎ ‎پس‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎عارضه‌ای‎ ‎اتفاق می‌افتد. اهداف شما حمایت کودک از آسیب، پیشگیری از بالاتر رفتن دمای بدن و انتقال فوری به بیمارستان است. شما نیاز به ‏وسیله‌ای نرم مثل حوله و بالش دارید.‏
علایم‎ ‎و‎ ‎نشانه‎ها
صورت‎ ‎برافروخته‎ ‎و‎ ‎عرق‎ ‎کرده
پیشانی‎ ‎بسیارداغ
پشت‎ ‎سفت‎ ‎و‎ ‎خم‎ ‎شده
چشم‌های‎ ‎به‎ ‎بالا‎ ‎چرخیده
حبس‎ ‎تنفس‎ ‎و‎ ‎درنتیجه‎ ‎آبی‎ ‎شدن‎ ‎رنگ‎ ‎صورت
از‎ ‎دست‎ ‎دادن‎ ‎کوتا‎ ‎ه‎ ‎مدت‎ ‎هوشیاری
‏ ١ – حفاظت کردن از کودک
زیر‎ ‎سر‎ ‎و‎ ‎اطراف‎ ‎کودک‎ ‎حوله‎ ‎یا‎ ‎بالش‎ ‎قرار‎ ‎دهید‎ ‎تا‎ ‎از آسیب‎ ‎رسیدن‎ ‎به‎ ‎او‎ ‎هنگام‎ ‎حرکات‎ ‎ناگهانی‎ ‎جلوگیری‎ ‎شود‎.‎
‏٢ – خنک کردن کودک
برای‎ ‎پیشگیری‎ ‎از‎ ‎افزایش‎ ‎دمای‎ ‎بدن،‎ ‎لباس‌های‎ ‎کودک را‎ ‎درآورید‎.‎‏ مطمئن‎ ‎شوید‎ ‎هوای‎ ‎خنک‎ ‎و‎ ‎تازه‎ ‎دراطراف‎ ‎بیمار درجریان‎ ‎است‎.‎
‏٣- پوشاندن با ملافه
با‎ ‎اورژانس‎ ‎تماس‎ ‎بگیرید‎.‎‏ وقتی‎ ‎تشنج‎ ‎تمام‎ ‎شد،‎ ‎کودک‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎یک‎ ‎سمت‎ ‎بخوابانید و‎ ‎روی‎ ‎او‎ ‎را‎ ‎با‎ ‎ملافه‎ ‎بپوشانید‎.‎‏ به‎ ‎او‎ ‎آرامش‎ ‎خاطردهید‎.‎‏ علایم‎ ‎حیاتی‎ ‎مانند‎ ‎هوشیاری،‎ ‎تنفس‎ ‎و‎ ‎نبض‎ ‎را‎ ‎تا‎ ‎رسیدن نیروهای‎ ‎کمکی‎ ‎پیوسته‎ ‎ارزیابی‎ ‎و‎ ‎ثبت‎ ‎کنید‎.‎

غش‌کردن

اگر مقدار خونی که در مغز جریان دارد، به صورت موقت کاهش پیدا کند، باعث از دست‌رفتن کوتاه‌مدت هوشیاری می‌شود و فرد غش می‌کند. این مسأله ممکن است به علت درد بسیار شدید، هیجانات زیاد و ایستادن طولانی‌مدت در هوای گرم باشد (حرکت‌دادن پا از بروز آن پیشگیری می‌کند)؛ همچنین می‌تواند به علت کاهش قندخون باشد.

اگر شما کمک‌های اولیه را درست انجام دهید، بیمار سریع و کامل بهبود می‌یابد. مهمترین اهداف شما، رساندن خون به مغز، راحتی بیمار و آرامش‌دادن به بیمار پس از بهبودی است.

علایم و نشانه‌ها
احساس ضعف، سرگیجه و تهوع
پوست بسیار رنگ‌پریده
نبض ضعیف
کاهش هوشیاری
١ – بالابردن پا از سطح قلب
کمک کنید بیمار دراز بکشد. اگر بیمار هنوز خوب نشده است، راه هوایی را باز و تنفس او را بررسی کنید. پای او را نسبت به سطح قلب یا قفسه‌سینه بالاتر قرار دهید.

٢- رساندن هوای تازه به بیمار
لباس‌های تنگ در اطراف گردن، قفسه‌سینه و کمر را شل کنید. پنجره را باز کنید و از حاضران بخواهید اطراف او را خلوت کنند.
٣ – آرامش‌خاطردادن به بیمار
با بهبود بیمار به او آرامش‌خاطر دهید و کمک کنید تا به آرامی بنشیند. هرگونه آسیب مرتبط را بررسی کنید.