حجاب و پوشش، نماد حرمت و منزلت زن

پیش‌درآمد

به باور ما مسلمانان، احکام و ارزش ‌های عملی اسلام برخاسته از ویژگی ‌های تکوینی انسان، هماهنگ با چگونگی سرشت او (فطرت) و تحقق ‌بخش غایت‌ های حکیمانه ‌ای در ساحت ‌های گوناگون وجودی اوست. به عبارت دیگر احکام عملی اسلام بر اساس مصالح و مفاسد واقعی انسان‌ ها سامان گرفته است. ریشه ‌های میل به پوشش بدن در میان انسان‌ ها، هر چند گرایشی غریزی است، ولی اندازه و چگونگی آن متأثر از فرهنگ جامعه است. فرهنگ اسلامی با توجه به آثار عمیق و گسترده ‌ی پوشش بر فرد و جامعه، و برای نیل به اهداف معنوی و اخلاقی مورد نظرش، سطوحی از پوشش را برای زن و مرد معین و واجب کرده است. میل به پوشش و حیا در انسان از جمله ‌ی امیالی است که در تعارض و تخالف با امیال دیگری مانند میل به نمایش ‌گری و لذت ‌جویی قرار دارد؛ از این رو پذیرش آن به عنوان یک ارزش، و التزام عملی به آن از سوی برخی از افراد، همواره با مقاومت و ناخرسندی همراه بوده و خواهد بود؛ به همین سبب، افرادی که خواهان رها شدن از چارچوب این حکم فقهی و ارزشی اسلام (که در جمهوری اسلامی ایران، صورت قانونی هم به خود گرفته است) هستند، کوشش کرده و می کنند که با استدلال ‌های گوناگون و ابهام ‌زایی ‌های مختلف، در اصل مشروعیت یا حدود و مرزهای آن تردید افکنند. در نوشتار حاضر به برخی از شبهاتی که درباره پوشش شرعی مطرح شده است، بررسی کرده و نقد خواهیم کرد. 

چکیده‌ شبهه

حجاب اسلامی برای زنان، نه تنها سودمندی خاصی ندارد بلکه موجب پدید آمدن ناراحتی ‌ها و تنگناهای گوناگون فردی و اجتماعی است. حجاب، زنان را افسرده می کند و مانع بزرگی بر سر راه پویایی و پیشرفت اجتماعی آن‌هاست. انسان به غریزه خود طالب لذت‌ جویی و نمایاندن زیبایی ‌ها خود و بهره ‌بردن از زیبایی ‌ها موجود در طبیعت است. حجاب ظلمی فاحش و تبعیضی ناروا بر علیه زنان به سود مردان است. حجاب زن را بیش از پیش زیر سلطه ‌ی مرد می برد و مانع ورود آزادانه ‌ی او به عرصه ‌ی اجتماعی است. آیا این ستم نیست که زن تاوان چشم‌ چرانی و هوس بازی مرد را بدهد و برای آنکه مردان به گناه نیالایند، خود را در چند لایه بپیچد و آزار ببیند! حجاب مردان را برای دیدن و زنان را برای دید ه‌شدن آزمندتر و مشتاق ‌تر می کند!

چکیده‌ نقد

به نظر می رسد که همه ‌ی انسان ‌ها در اصل لزوم پوشش و ضرورت پوشیدن لباس برای انسان در موقعیت های گوناگون اجتماعی، اختلاف نظری نداشته باشند؛ از منظر فقه اسلامی زنان با ایمان باید تمام بدن خود را، جز گردی صورت و دست ها تا مچ، از مردان نامحرم بپوشانند؛ آن گونه که در آیات قرآن ترسیم شده است، این پوشش، با استفاده از یک مقنعه بلند، که تمام سر وگردن را پوشانده و برجستگی سینه ها را پنهان می کند و نیز پوشیدن لباس سرتاسری (مانتو) و شلوار، انجام می گیرد؛ بدن و جاذبه ‌های بدنی زن مؤمن، همچون روح او، در نگاه خداوند حرمت و احترام دارد؛ شرافت این بدن و جاذبه های آن اقتضا می کند که در برابر چشمان هوس آلود و حریص مردان قرار نگیرد؛ خانواده، بهترین و مهم ترین محیط امنیت، آرامش و بالندگی انسان هاست؛ بی حجابی زنان و جلوه گری و عشوه گری های خیابانی، در واقع تیشه زدن به ریشه خانواده است؛ بی حجابی همچنین عامل مهم بسیاری از هم‌ چشمی ‌ها، اختلال افسردگی و اضطراب و بدشکلی هراسی در زنان، روابط نامشروع و تجاوزهای به عنف، آسیب ‌های اجتماعی، ... است؛ حجاب اسلامی ابتدا به سود خود زنان و در جهت مصالح مادی و معنوی آنان است نه برای گناه نکردن مردان! اگر فرض کنیم که شرایطی فراهم شود که مردان به زنان نگاه نکنند، باز هم زنان باید حجاب بپوشند تا از فایده های آن بهره مند شوند! وآنگهی برای سلامت و پاکی جامعه و هدایت انرژی های انسانی به سمت پیشرفت و تعالی مادی و معنوی، زنان و مردان هر دو مسؤول و متعهدند و باید به پاکی و عفت فضای عمومی جامعه کمک کنند!

مقدمه

به نظر می رسد که همه‌ در اصل لزوم پوشش و ضرورت پوشیدن لباس برای انسان در موقعیت ‌های گوناگون اجتماعی، اختلاف نظری نداشته باشیم؛ چیزی که مایه تفاوت و اختلاف است و گاهی بحث ها و چالش هایی را پدید می آورد و ابهام هایی را می زاید و می پرورد، اندازه و حدود پوشش است؛ اختلاف نظر در نوع و حدود پوشش، از تفاوت نگرش به موضوع حجاب و آگاهی از حکمت ها و دقایق این فریضه الهی از یک سو و دلایل عقلی و دینی (قرآنی و روایی) وجوب آن از سوی دیگر، ناشی می شود؛ به بیان دیگر، گاهی پرسش های دختران درباره حجاب (البته واژه پوشش دقیق تر و صحیح تر است) به سبب این است که دقیقاً حکم خداوند را نمی دانند و اگر برای آنها توضیح داده شود، با طیب خاطر می پذیرند؛ و گاهی از حکمت های حجاب می پرسند و دوست دارند ذهن جستجو گر خودشان را نسبت به سودمندی و اهمیت پوشش شرعی متقاعد کنند؛ در این فرصت، ابتدا پوشش اسلامی را تعریف کرده، سپس برخی از حکمت های آن را بیان می کنیم.

پوشش شرعی، حکم مسلم دین

از مجموعه آیات قرآن و سخنان پیامبر و امامان اهل بیت ـ علیهم السلام ـ چنین به دست می آید که زنان با ایمان باید تمام بدن خود را، جز گردی صورت و دست ها تا مچ، از مردان نامحرم بپوشانند؛ آن گونه که در آیات قرآن ترسیم شده است، این پوشش، با استفاده از یک مقنعه بلند، که تمام سروگردن را پوشانده و برجستگی سینه ها را پنهان می کند و نیز پوشیدن لباس سرتاسری (مانتو) و شلوار، انجام می گیرد؛[1] علاوه بر این، زنان مؤمن موظفند از آرایش های غلیظ و جالب توجه و نیز رفتارها و اطوارهای محرک و کرشمه و ناز در سخن گفتن و رفتار در مقابل مردان (جز همسر) خودداری کنند؛ البته باید یادآور شویم که حجاب، در سخن، رفتار و نیز پوشش، مخصوص بانوان نیست و مردان هم مکلف به رعایت حدود شرعی در این زمینه هستند. حکمت های گوناگون و متنوعی برای پوشش شرعی ذکر شده است که به برخی از آن ها به اختصار اشاره می کنیم:

حجاب، نماد حرمت و منزلت زن

بدن و جاذبه ‌های بدنی زن مؤمن، همچون روح او، در نگاه خداوند حرمت و احترام دارد؛ شرافت این بدن و جاذبه های آن اقتضا می کند که در برابر چشمان هوس آلود و حریص مردان قرار نگیرد؛ این بدن زیبا و پر جاذبه، که یکی از پر شکوه ‌ترین شاهکارهای آفرینش است، تنها باید در اختیار مردی قرار گیرد که زن را نه برای تن و زیبایی های تنانه اش، بلکه برای روح و شخصیتش می ستاید و دوست می دارد! زن عاقل و با ایمان، بدنش را به مردی نشان می دهد و در اختیار مردی قرار می دهد که روح عریان آن مرد را دوست می دارد؛ نمایش رایگان جاذبه های بدنی زنان در محیط جامعه، از قدر و منزلت آنان می کاهد و آنان را به ابزاری برای شهوت رانی مردان طماع بدل می کند و ارزش ها و جاذبه های شخصیتی و انسانی آنان را پوشانده و پنهان می کند؛ از قدیم گفته اند "احترام امام زاده را ابتدا متولی آن باید نگه دارد"؛ وقتی زنان، با آرایش های غلیظ، لباس های محرک و جالب نظر، اطوارها و عشوه گری های گوناگون، مردان را به سوی خود می خوانند و می کشانند و با زبان بدن و رفتار، فریاد می زنند که "به من نگاه کن و رایگان لذت ببر!"، دیگر نمی توان از مردان (مردانی که اکثرا ایمان و تقوای قوی و ریشه داری ندارند) خواست که چشمان خود را ببندند و به چنین زنانی خیر نشوند! زن مؤمن، به برکت ایمان و اعتقادش، در حریم ولایت خداوند[2] وارد می شود و خداوند را به عنوان سرپرست و ولی خود می پذیرد؛ خداوند نسبت به زنان با ایمان، غیرت دارد؛ زن ناموس و امانت خداست و از این رو، هم از مردان خواسته است که جز به عفت و پاکی در جسم او ننگرند و هم از خود او خواسته است که جسمش را از قرار گرفتن در معرض دیده های شهوت پرست نگه دارد. حجاب در حقیقت ارزش و بهایی است که زن برای جسم و جان خود قائل است و پیام آن این است که "من خود را ارزان نمی فروشم!" من بدنم را تنها به مردی نشان می دهم که روح او را دوست داشته باشم و او هم، پیش و بیش از آنکه مفتون بدن من شود، عاشق روح و شخصیتم باشد!

حجاب مایه‌ استحکام خانواده

پوشش کامل و مطلوب زنان در محیط های اجتماعی و پرهیز از هر گونه جلوه گری در برابر مردان، حافظ و نگهبان بنیان خانواده است؛ خانواده، بهترین و مهم ترین محیط امنیت، آرامش و بالندگی انسان هاست و باید از دست برد هر گونه آسیبی در امان بماند تا اعضای خانواده در کمال صلح، صفا و صمیمیت در کنار هم رشد کنند، نیازهای یکدیگر را تأمین کرده و امنیت خاطر برای همه افراد فراهم شود؛ همچنان که مردان باید چشمان خود را از نگاه آلوده مراقبت کنند و چشم و دل تنها به همسر خود بدوزند و خواسته های تنی و روحی خود را در زمینه وجود او جستجو کنند، زنان نیز باید حرمت این بنیان مقدس را نگاه داشته و همه جاذبه های بدنی و روحی خود را تنها در محیط امن و آرام خانواده و در برابر همسر به نمایش بگذارند. همسران محجوب و با عفت، روز به روز به یکدیگر وابسته تر و دل بسته تر شده و صمیمیت و عشق در میان آنان محکم تر و ریشه دار تر می شود و بنای خانواده آنان از گزند آسیب ها و ویرانی ها مصون تر می ماند.

بی حجابی زنان و جلوه گری و عشوه گری های خیابانی، در واقع تیشه زدن به ریشه خانواده است؛ مردانی که در طول روز و در هر جا که پا می گذارند با زنان زیبا، جذاب و عشوه گر مواجه می شوند، آرام آرام (وگاه به یک باره) نسبت به همسر خود بی رغبت شده و سردی عاطفی، جای صمیمیت و عشق را می رباید و به پایه های های تعهد و پیمان زناشویی همسران لطمه های جدی وارد می کند؛ زنان بی حجاب، علاوه بر اینکه در فروپاشی زندگی دیگرزنان سهیم اند، خود باعث شیوع فرهنگ رفتاری خطرناکی می شوند که زندگی خودشان را نیز خواهد بلعید و پایه هایش را ویران خواهد کرد؛ همچون کسی که بر شاخه ای نشسته بود و بیخ آن را با اره می برید!

بی حجابی و هم‌ چشمی ‌های پایان ‌ناپذیر!

وقتی زنان بنا داشته باشند که بدون پوشش شرعی در محیط اجتماع و مجالس و محافل عمومی و خانوادگی، ظاهر شوند، هرگز نمی توانند نسبت به آرایش مو، صورت، دست ها، لباس ها و... بی اعتنا باشند و مجبورند در هر شرایط، به صورتی ظاهر شود که مورد پسند دیگران قرار گیرند و دیگر زنان و مردان، ارزیابی مثبتی از زیبایی و جاذبه های آنان داشته باشند؛ این نگرانی و حساسیت، باعث می شود که زنان، ساعت های زیادی را برای آماده شدن جهت حضور در فضای اجتماع صرف کنند و همواره دل نگران جذابیت بدنی و لباسی و جلوه گری خود باشند؛ چنین زنانی هزنیه های زیادی را صرف آرایش بدن و لباس می کنند و این یعنی صرف کردن و هدر دادن بهترین لحظات عمر برای اموری که هرگز سود انسانی و معنوی ندارد و فقط از نق زدن ها و خرده گیری های دیگران می کاهد؛ بی حجابی، موجب شیوع هم چشمی های زیان آور و تمام نشدنی میان زنان می شود و فرصت های رشد و تعالی معنوی، اخلاقی، شخصیتی و علمی را از آنان می رباید و لحظاتی که باید صرف کسب علم، اخلاق و بالندگی انسانی شود، صرف امور گذرا و کم اهمیت می شود.

بی حجابی عامل افسردگی و اضطراب!

بی حجابی یکی از عوامل مهم شیوع بیماری های روانشناختی ای مانند افسردگی، اضطراب، بد شکلی هراسی، ... در میان زنان به شمار می رود؛ زنان بی حجاب (به صورت آگاه و ناآگاه) دائما خود را با زنان دیگر مقایسه کرده و از این واقعیت که زنان زیباتر و جذاب تری وجود دارند که نظر دیگران را به خود جلب می کنند، دچار افسردگی و اضطراب می شوند؛ بسیاری از زنان بی حجاب، از اختلال بد شکلی هراسی، رنج می برند و تصورشان از بدن و زیبایی های بدنی شان، تصوری نامناسب و حتی گاهی وحشتناک است؛ زیرا خود را با زنان بسیاری مقایسه می کنند و مجبورند افراد بی شماری را نسبت به ظاهری بدنی خودشان راضی کرده و تأیید آنان را دریافت کنند و البته چنین امری شدنی نیست!

حجاب و مصونیت زن از آسیب‌های اجتماعی

بی حجابی یکی از عوامل مهم ارتباط های نامشروع و تجاوزهای به عنف، قتل های ناموسی و اختلافات شدید خانوادگی و متعاقب آن طلاق و فروپاشی خانواده است؛ جای هیچ گونه شکی نیست که اکثر قریب به اتفاق زنانی که مورد تجاوز قرار می گیرند، زنان بی حجاب وبی اعتنا به پوشش اسلامی هستند.

 حجاب و اقتدار زن در برابر مردان

حجاب، مهم ترین ابزار زن در برابر خواسته های زیاد خواهانه مردان هوسران است و به زن، قدرتی می بخشد که رفتارها، خواسته ها و انتظارات مردان را مدیریت کرده و زمینه سوءاستفاده و چیره شدن مردان بر بدن و وجود او از بین رفته و یا از آن کاسته شود؛ بی حجابی، بهترین عامل غلظت و شدت مرد سالاری افسارگسیخته در جامعه است؛ زن بی حجاب، در برابر مردان خلع سلاح است و هیچ سلاح دفاعی در اختیار ندارد تا زیاده خواهی مردان را لگام زند و خود را از تیررس نگاه آلوده و آزارهای جنسی آنان محفوظ دارد؛ جالب است بدانید که در همه جای دنیا بیش از آن که زنان از بی حجابی دفاع کنند، مردان (با هزار دلیل و بهانه و تحت عناوین پرجاذبه ای مثل حقوق و آزادی زنان) خواهان بی حجابی زنان هستند!

حجاب عامل زنده ‌ماندن عشق و نشاط جنسی!

حجاب زنان موجب زنده ماندن احساس عشق و میل جنسی در جامعه است و مردان را به سوی ازدواج و قبول مسئوولیت سنگین خانواده سوق داده و آن را برای شان لذید و هیجان انگیز می کند؛ مهم ترین دست مایه اولیه عشق برای زنان، همین جاذبه های تنانه و ظاهری است که مرد را فریفته آن‌ ها می کند و پایه های نخستین عشق زمینی را بنا می گذارد! در جامعه ای که بی حجابی رواج دارد، عشق می میرد و سردی و سردمزاجی، شهوت پرستی و تنوع طلبی جای محبت و صمیمیت پاک می نشیند؛ زن غربی که از فرق سر تا نوک پا عریان و بی حجاب است، چیزی برای فروختن ندارد و همه سرمایه اش را در بازار عشق، رایگان به هراج گذاشته است! حجاب موجب راز آلود شدن وجود زن می شود و مردان را که عاشق راز آلودی و هیجان انگیزی در ارتباط با وجود زنان هستند، به سوی زن می کشاند و آنان را فریفته و مفتون وجود زیبایی او می کند و این مهم ترین پایه شکل گیری پیوند ازدواج در جامعه انسانی است. حجاب زن، در واقع، غلیظ تر کردن جاذبه های او و حریص تر کردن و مجذوبیت بیش تر مردان را به دنبال دارد و این امر وقتی در چهارچوب ازدواج و عشق پاک به وصال می رسد، لذتی شگرف و هیجانی بی پایان را برای زن و مرد به دنبال دارد.

حجاب ‌زنان و گناه‌ کاری مردان؟!

گاهی برخی می گویند "چرا زنان، حجاب بپوشند تا مردان گناه نکنند؛ مردان گناه نکنند و چشم شان را فروپوشند تا زنان بتوانند بدون حجاب در میان کوچه و بازار ظاهر شوند! این سخن ناشی از عدم آگاهی به حکمت های حجاب است؛ حجاب آن چنان که مختصراً توضیح دادم، ابتدا به سود خود زنان و در جهت مصالح مادی و معنوی آنان است نه برای گناه نکردن مردان! اگر فرض کنیم که شرایطی فراهم شود که مردان به زنان نگاه نکنند، باز هم زنان باید حجاب بپوشند تا از فایده های آن بهره مند شوند! وآنگهی برای سلامت و پاکی جامعه و هدایت انرژی های انسانی به سمت پیشرفت و تعالی مادی و معنوی، زنان و مردان هر دو مسؤول و متعهدند و باید به پاکی و عفت فضای عمومی جامعه کمک کنند؛ مردان با حفظ نگاه و رعایت پوشش در ظاهر، رفتار و سخن و زنان نیز با حفظ حجاب، نگاه و رفتار و سخن؛ قرآن کریم می فرماید:  تعاونوا علی البر و التقوی و لا تعاونوا علی الاثم و العدوان؛ در کارهای نیک و تقوا همیار هم باشید و یکدیگر را بر گناه و دشمنی یاری نکنید![3]

پی ‌نوشت ‌ها