روزنامه شهروند: این روز‌ها افراد بسیاری عازم سرزمین حجاز هستند؛ زائران بسیاری از کشور‌های مختلف برای حضور در این گردهمایی معنوی طی این چند روز به کشور عربستان سفر می‌کنند. این حرکت یکی از پرجمعیت‌ترین گردهمایی‌ها در جهان است.
همه‌ساله گردهمایی مسلمانان دنیا برای انجام فرایض حج بزرگترین مراسم مذهبی دنیا را رقم می‌زند؛ زائران ایرانی نیز هر ساله به منظور حضور در این گردهمایی معنوی از شهر‌های مختلف کشور خود را به سمت سرزمین حجاز می‌رسانند؛ به همین جهت یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی زائران مراقبت بهداشت عمومی و فردی خواهد بود و رسیدگی به وضع بهداشت، امداد و درمان آنان موضوعی است که نباید از آن غافل ماند.
این نکته مهمی است که شرایط کشور عربستان از لحاظ امکانات تا حدود زیادی با ایران متفاوت است؛ به همین دلیل زائران باید توجه داشته باشند که با یک برنامه‌ریزی دقیق در این سفر معنوی حاضر شوند. زائر از قبل باید بداند که چه چیز‌هایی را با خود ببرد و از چه کار‌هایی پرهیز کند. در این صفحه به توضیحاتی در مورد سفر حج و تمهیداتی که زائران نیاز دارند تا پیش از سفر نسبت به آن آگاه باشند، پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم که به نکاتی کاربردی درباره سفر حج بپردازیم.
آنچه مسافران خانه خدا باید برای حفظ سلامتی بدانند
حج یکی از مهمترین و باشکوه‌ترین عبادت‌های اسلامی است. با توجه به نزدیکی موسم حج، رعایت نکات ایمنی و بهداشتی از ملزومات این سفر الهی خواهد بود. نکاتی که در تمام طول این سفر باید رعایت شود؛ اما پیشنهاد می‌شود که زائران خانه خدا قبل از عزیمت به کشور عربستان برای انجام اعمال حج به این نکات توجه کنند.
- در این سفر با همراه‌داشتن یک قمقمه آب از کم‌آبی کلیه‌ها جلوگیری کنید.
- گرمازدگی مشکلی است که به علت ازدحام جمعیت ایجاد می‌شود؛ مصرف مایعات و مقداری نمک برای فرد گرمازده مناسب است.
- در طول روز استفاده از مرکبات را فراموش نکنید.
- دارو را به موقع مصرف و از اضطراب پرهیز کنید.
- در صورت بروز هرگونه مشکلی باید بلافاصله پزشک کاروان را در جریان بگذارید.
- پیش از سفر نیز لازم است که در تمام جلسات حضور داشته باشید.
- پیاده‌روی را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
- زائرانی که از مواد مخدر استفاده می‌کنند، باید قوانین سخت کشور عربستان را در این خصوص نادیده نگیرند.
- برای تقویت سیستم ایمنی بدن هر روز ٣٠دقیقه قبل از صبحانه نصف لیوان آب جوش و عسل میل کنید.
- قبل و پس از خوردن غذا اگر محدودیتی در مصرف نمک ندارید، مقدار کمی نمک مزه‌مزه کنید.
- از شستن مداوم دست‌های خود با آب و صابون خصوصا پس از خارج‌شدن از توالت غافل نشوید؛ دست‌ها منبع آلودگی‌های میکروبی و ویروسی است.
- مسواک‌زدن مرتب و حفظ بهداشت دهان و دندان را فراموش نکنید.
- پرخوری نکنید و اگر رژیم غذایی خاصی دارید، آن را در طول سفر حفظ کنید.
- همواره از مصرف سبزیجات و میوه‌جات بهداشتی در طول سفر حج غافل نشوید.
- مشکلات غذایی خود را با مدیر راهنما در میان بگذارید تا برای شما رژیم غذایی لازم تدارک دیده شود.
سیزده عمل حج تمتع به ترتیب عبارتند از:
- احرام.
- وقوف به عرفات که در چهار فرسخی مکه است.
- وقوف به مشعرالحرام که تقریبا در دو فرسخی مکه است.
- رفتن به منا که نزدیک مکه است و انداختن سنگریزه بر جمره عقبه.
- قربانی‌کردن در منا.
- تراشیدن سَر یا گرفتن کمی از ناخن.
- طواف زیارت.
- دو رکعت نماز طواف.
- سعی بین صفا و مروه.
- طواف نساء.
- دو رکعت نماز طواف نساء.
- ماندن در منا در شب‌های یازدهم و دوازدهم ذی‌الحجه و بعضی باید شب سیزدهم را هم در منا بمانند.
- انداختن سنگریزه بر سه جمره در منا در روز یازدهم و دوازدهم و بعضی در روز سیزدهم هم باید بیندازند.
عبارت‌های پرکاربرد عربی برای زائران حج
- «أکُو باب ثانیه؟» ببخشید درِ ورودی دیگه‌ای وجود ندارد؟
- «إتْرِیدُون إتْرُوحون؟! لُو بَعَدکُم؟!» آیا شما می‌خواهید بروید یا هنوز هستید؟
- «إلعَفُو وِین المُستَوصِف / مُستَشفَه؟» ببخشید درمانگاه / بیمارستان کجاست؟
- «السَّلامُ علیکمُ.» سلام.
- «أَهْلا و سَهْلاً و مَرْحَباً.» خوش آمدید.
- «حَیَّاکَ اللَّهُ.» خداوند شما را حفظ کند.
- «کیفَ حالُکَ؟ کیْفَک؟، إِزَّیَّک؟ إِشْلُونَک؟» حال شما چطور است؟
- «بِخَیْرٍ و الحمدُلِلَّهِ….» خوبم.
- «ماکُوَیّس.» خوب نیستم.
- «لا، لا، أبداً.» نه، نه، هرگز.
- «اللَّهُ یُعْطِیکَ العافِیهَ.» خداوند به شما سلامتی بدهد.
- «جَزاکُمُ اللَّهُ خیراً.» خداوند به شما جزای خیر دهد.
- «تَفَضَّلْ بِالجُلُوسِ.» بفرمایید بنشینید.
- «أنتَ تَعِیشُ فِی أَیَّهِ مَدِینَهٍ فی إیران؟» شما در ایران در چه شهری زندگی میکنید؟
- «شکراً.» متشکرم.
چند نکته کلیدی در مورد سفر حج
حجاج باید در مدت‌زمان محدود تمام اعمال حج تمتع را در یک فضای فیزیکی محدود انجام دهند؛ از این رو تراکم جمعیت در طول سفر 30 تا 35 روزه باعث ایجاد تماس‌های نزدیک غیر قابل اجتناب می‌شود که خود می‌تواند باعث شیوع بیماری‌های مختلف عفونی و مسری شود.
از آن‌جا که به طورمعمول زائران در یک مکان محدود و به صورت دسته‌جمعی زندگی می‌کنند، تغییر قابل ملاحظه‌ای از نظر روش زندگی و فعالیت‌های روزمره زندگی پیدا می‌کنند که باعث می‌شود بیماری‌های قبلی آنان به دلیل عوامل خاص ایام حج وخیم‌تر شود.
با توجه به اهمیت مراسم حج و شیوع بیماری‌های عفونی مختلف مانند عفونت‌های مننگوکوکی، آنفلوآنزا و بیماری‌های اسهالی انجام اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون و رعایت نکات بهداشتی فردی پیش از مناسک حج و طی آن بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
مواظب باشید گم نشوید! به علت ازدحام جمعیت، تعداد گمشدگان در حج بسیار است. برای جلوگیری از گمشدن سعی کنید قرار‌هایی که با همسفران‌تان می‌گذارید، کاملا دقیق باشد. این موضوع برای کاروان‌های زیارتی مهم است، حتما به صورت دسته‌جمعی حرکت کنید.
شرایط آب‌وهوایی سرزمین عربستان، مقتضیات سفر و شرایط خاص تغذیه و زندگی در هتل‌ها و ضرورت حضور در تجمعات انسانی به هنگام برگزاری مراسم همگی از مواردی هستند که در صورت رعایت‌نکردن نکات بهداشت فردی و اجتماعی زمینه‌ساز انتشار بیماری در میان میهمانان سرزمین وحی خواهند شد.
دو سوال و دو پاسخ
چه دارو‌هایی در عربستان ممنوع است؟
آمپول پتیدین 50 و 100 میلی‌گرم، آمپول مرفین 10 میلی‌گرم، قرص متادون 5 و 20 میلی‌گرم، شربت متادون، قرص هیدرومرفین 2 میلی‌گرم، قرص متیل فنیدات هیدروکلراید، قرص ترامادول 50 و 100 میلی‌گرم، آمپول ترامادول 50 میلی‌گرم، شربت اکسپکتورانت کدیین، قرص استامینوفن کدیین، آمپول دیازپام 10 میلی‌گرم، قرص دیازپام 2، 5 و 10 میلی‌گرم، آمپول بوپرنورفین و قرص بوپرنورفین 14 قلم دارو‌های غیرمجاز هستند که حمل و نگهداری آن توسط زائران حج تمتع ممنوع است. گفتنی است همراه داشتن سایر دارو‌های خاص (تخصصی) مورد نیاز زائران برای مصرف در ایام حج (حداقل 40 روز) با داشتن نسخه پزشک متخصص الزامی است.
مصرف چه خوراکی‌هایی توصیه می‌شود؟
از خشکبار به عنوان تنقلات هنگام این سفر استفاده کنید؛ چراکه امکان فاسدشدن آن‌ها کمتر است، میوه‌ها را در میان‌وعده استفاده کنید؛ نه با غذا. چند نوع غذا را با هم نخورید. پرخوری و درهم‌خوری منجر به سنگینی و مانع از ادامه پیاده‌روی می‌شود. مقداری نمک همراه‌تان داشته باشید. نمک بهترین پاک‌کننده و میکروب‌کش است. قبل و بعد از غذا کمی نمک بچشید یا در آب ریخته و دهانشویه کنید.
یک توصیه بهداشتی
هوای گرم مکه مکرمه و مدینه منوره باعث خواهد شد تا بدن شما بیش از حد معمول عرق کند؛ پس حتی‌الامکان روزی یک بار دوش گرفته تا بوی نامطبوع تعریق بدن‌تان دیگر زائران را آزار ندهد.
در حمام و زمان استحمام مراقب باشید که لیز نخورید. همه ساله تعداد قابل توجهی از زائران در زمان استحمام در وان یا کف حمام لیز خورده و دچار ضربه مغزی، پیچ‌خوردگی پا و شکستگی می‌شوند؛ بنابراین رعایت نکاتی همچون استفاده از دمپایی آج‌دار، پیداکردن دستگیره‌ای مطمئن در حمام و... از بروز این مشکلات جلوگیری می‌کند.
همه آنچه یک زائر باید همراه خود داشته باشد
زائران باید توجه داشته باشند با توجه به طولانی‌بودن مدت زمان فریضه حج هر چه لوازم همراه آن‌ها کمتر و سبک‌تر باشد، سفر آسان‌تری خواهند داشت. همراه‌داشتن لوازم شخصی، حوله، یک دست لباس راحتی، لباس گرم، کفش مناسب پیاده‌روی، تنقلات انرژی‌زا و کم‌حجم مانند کشمش و بادام، مسواک و برخی اقلام مانند نعناع، آویشن و عسل برای این سفر ضروری است. این را هم فراموش نکنید، حج عملی ساده و معنوی است پس باید کوله‌ای سبک به همراه داشته باشید و از بردن وسایل غیرضروری پرهیز کنید. مدیر کاروان‌ها لیست لوازم مورد نیاز جهت انجام مناسک حج را به زائران اعلام می‌کنند تا در سفر به همراه خود داشته باشند.
• دمپایی راحت غیرابری
• شامپو یا صابون بدون بو و معمولی
• بند عینک و یک عینک اضافی برای افراد عینکی
• طلق محافظ عینک جهت استفاده در رمی جمرات
• ماسک پرسی یا چسبی حداقل 50 عدد
• لیوان اختصاصی
• حوله، شانه
• ناخنگیر، قیچی کوچک
• نخ دندان، خمیر دندان، مسواک
• دارو‌های اختصاصی به مقدار مورد نیاز
• سجاده برای جلوگیری از استنشاق مواد آلوده و حساسیت‌زای کف زمین
