چگونگی حفاظت از جنگل‌های هیرکانی ایران که چندی پیش در اجلاس یونسکو در باکو به ثبت جهانی رسید، همچنان محل بحث و گفت‌وگو میان مدیران دستگاه‌های مسئول و استانداران 5استان گلستان، مازندران، گیلان، خراسان شمالی و سمنان است.
به گزارش به نقل از روزنامه همشهری، همین دیروز استانداران مازندران و گلستان در غیبت استانداران 3استان دیگر به همراه معاون سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و مدیران کل میراث فرهنگی استان‌هایی که پهنه‌هایی از 15سایت جهانی شده جنگل‌های هیرکانی را در خود جای داده‌اند به سازمان میراث‌فرهنگی رفتند تا پاسخگوی رسانه‌ها درباره وضعیت جنگل‌های هیرکانی و شیوه حفاظت از این جنگل‌ها پس از ثبت جهانی باشند.
خروج جاده تا نصب سنسورهای حساس به دود
جنگل‌های هیرکانی وسعتی حدود 2میلیون هکتار یعنی یک‌میلیون و 970هزار هکتار از پوشش جنگلی ایران را تشکیل داده‌اند که به گفته محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی کشور، پیگیری خروج جاده ترانزیتی واقع در عرصه جنگل هیرکانی از عرصه ثبت جهانی این جنگل‌ها و قرار دادن این جاده در خارج از پارک ملی گلستان در استانداری این استان در حال پیگیری است.
معاون میراث‌فرهنگی چالش دیگر حفاظت از جنگل هیرکانی را جابه‌جایی دامسراها از محدوده حریم جنگل هیرکانی اعلام کرد و گفت: پایگاه‌های ملی جنگل هیرکانی همچنان نیازمند تجهیز به ایجاد گشت‌های هوایی، نصب دوربین‌های پایش و پهپادهای پایشی جنگل و همچنین سنسورهای حساس به دود آتش هستند.
به گفته طالبیان، کنترل قاچاق چوب و افزایش نیروهای حفاظتی از جنگل هیرکانی نیز از دیگر مواردی است که باید در جنگل هیرکانی با جدیت دنبال شود. مدیریت پسماند و زباله‌های شهری و روستایی در محدوده جنگل هیرکانی به همراه توانمندسازی جامعه محلی برای حفاظت از جنگل هیرکانی ایران از دیگر درخواست‌های معاون میراث فرهنگی کشور برای حفاظت مؤثر از جنگل ثبت جهانی شده هیرکانی ایران است.
گلستان درپی برپایی جشن ملی
هادی حق‌شناس، استاندار جدید گلستان است که 20هکتار از جنگل هیرکانی موجود در این استان را سومین اثر ثبت جهانی شده گلستان پس از ثبت جهانی کمانچه ترکمان و برج قابوس اعلام کرده و از این بابت ابراز خشنودی می‌کند.
او اما هیچ اشاره‌ای به شیوه‌های حفاظت از جنگل هیرکانی واقع در استان گلستان پس از ثبت جهانی نمی‌کند و تنها برلزوم برگزاری جشن بزرگ ثبت جهانی جنگل هیرکانی آن هم در استان سیل‌زده گلستان که به گفته خودش، مردم 3 شهر گمیشان و آق قلا و گنبدکاووس 2متر و نیم در آب فرورفتند و 20روز بیرون از خانه‌های‌شان اقامت داشتند، تأکید دارد و می‌گوید، برای شاد شدن آنها نیاز است که جشن ملی ثبت جهانی جنگل هیرکانی در گلستان برگزار شود.
مازندران و مشکل حفاظت از جنگل هیرکانی
احمد حسینزادگان، استاندار مازندران اما حرف‌های مهم‌تری درخصوص شیوه حفاظت از جنگل هیرکانی دارد. او می‌گوید: وقتی استان‌های شمالی کشور از ساده‌ترین امکانات اطفای حریق محروم هستند باید در نخستین اقدام برای حفظ جنگل هیرکانی سیستم اطفای حریق را در استان‌های شمالی راه‌اندازی کرد. او از سازمان‌های مسئول و دولت می‌خواهد تا سنسورهای هوشمند اطفای حریق و اعتبارات لازم را برای حفظ جنگل‌های هیرکانی در اختیار این استان‌ها قرار دهند.
استاندار مازندران به طرح خروج دام از جنگل اشاره می‌کند که با آنکه به معیشت مردم و جنگل‌نشین‌ها آسیب وارد کرده باز هم مردم با هدف حفاظت از منابع طبیعی و جنگل‌های شمال، این طرح را با جان و دل پذیرفتند.
حسینزادگان به طرح تنفس جنگل در تمام جنگل‌های کشور ازجمله جنگل هیرکانی اشاره کرد که با هدف حفظ جنگل‌ها، برداشت چوب از جنگل‌ها را محدود کرد. با این حال او به مدیریت غلط در جنگل‌های شمال و بی‌توجهی به پوشش گیاهی این جنگل‌ها انتقاد کرد و گفت که شمشاد خزری که زادگاه آن جنگل‌های شمال است به‌دلیل آفات و نبود توجه کافی از بین رفت.
استاندار مازندران گفت: باید مدیریت جنگل هیرکانی را به‌عنوان یک بسته واحد دید چون زمانی می‌توان این جنگل را حفظ کرد که پیش از هر چیز مشکل پسماند و زباله را در آنها حل کرد. او قاچاق چوب را از دیگر عوامل تهدید جنگل‌های شمال اعلام کرد و گفت: باید به‌شدت با موضوع قاچاق چوب برخورد کرد.
حسین زادگان گفت: درست است که طرح تنفس جنگل برداشت چوب را با هدف رویش‌های جدید محدود کرد، اما باید توجه داشت که به ازای هر هزار هکتار جنگل یک جنگلبان برای حفاظت وجود دارد. او سفرهای انبوه در تعطیلات را از دیگر موارد تهدیدکننده محیط‌زیست شمال کشور اعلام کرد و گفت: استان‌های شمالی به‌دلیل هجوم انبوه گردشگر مشکلات زیادی دارند و وقتی 5 تا 20میلیون گردشگر در تعطیلات 3 روزه به شمال هجوم می‌آورند نه جاده‌ها جوابگوی این سفرهاست نه سودی برای مسافران و ساکنان نوار شمالی کشور دارد.
اولویت با حفاظت است
سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به همراه سازمان حفاظت محیط‌زیست نقش مهمی در تدوین شیوه مدیریت حفاظت از جنگل‌های هیرکانی دارند. حال کامران پورمقدم، معاون سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور درحضور استانداران و مدیران استانی هیرکانی در پاسخ به این سؤال که وضعیت جنگل‌های هیرکانی چگونه است و اقدامات فوری برای حفاظت از این جنگل که باید در دستور کار استاندارها و مسئولان استانی قرار بگیرد، چیست؟ گفت: اولویت ما حفاظت از جنگل هیرکانی است.
موضوعات مربوط به تغییر کاربری در حریم جنگل و قطع غیرمجاز درختان ازجمله مواردی است که جنگل‌های شمال را تهدید می‌کند. علاوه بر این موضوع بودجه و اعتبار موضوع بسیار مهمی است که باید در حفاظت از جنگل هیرکانی و جنگل‌های شمال کشور مورد توجه قرار بگیرد. نمی‌توان گفت که وضعیت جنگل‌های کشور عالی است چون کاملا قابل مشاهده است و نیازی به توضیح بیشتر نیست. استاندار مازندران اما موضوع را اندکی جامع‌تر می‌بیند. او به همشهری می‌گوید: تغییر کاربری اراضی جنگلی به کاربری کشاورزی و ساخت‌وساز، موضوعی است که باید با دقت بیشتری به آنها توجه داشت.
وقتی صحبت از کاربری اراضی می‌کنیم باید مثلا به قیمت برنج هم توجه کرد. یعنی وقتی قیمت برنج با نوع خارجی آن قابل رقابت نباشد خب طبیعی است که کشاورز شالی خود را به ویلاسازها می‌فروشد و این‌گونه تغییر کاربری انجام می‌شود. در مورد جنگل هیرکانی هم اگر دولت در همین جنگ اقتصادی بتواند ردیف اعتبار برای حفاظت از جنگل هیرکانی تعریف کند حفاظت از جنگل هیرکانی نیز به شکل بهتری صورت می‌گیرد.
