دکتر محمدکریم نعمت‌الهی؛ جراح و متخصص بیماری‌های چشم، فلوشیپ جراحی چشم کودکان و استرابیسم
در این بحث لیست شایع‌ترین علت‌های چشم قرمز را مورد بحث قرار می‌دهیم.
چشم قرمز می‌تواند از یک علامت تحریک جزئی تا یک بیماری جدی مثل عفونت و یا التهاب داخل چشمی باشد.
چشم قرمز زمانی اتفاق می‌افتد که عروق کوچک ملتحمه که در سطح چشم قرار گرفته‌اند پرخون و گشاد می‌شود و این در واکنش به کمبود اکسیژن به قرنیه و بافتی که سطح چشم را می‌پوشاند است.
چشم قرمز به تنهایی جای نگرانی ندارد، اما اگر همراه با درد چشم، ترشحات غیر طبیعی یا کاهش بینایی باشد، می‌تواند بیان‌کننده یک بیماری جدی باشد.
عفونت ملتحمه (کونژنکتیویت)
به دنبال عفونت ملتحمه که یک بافت شفاف که روی پلک و سطح چشم تا قرنیه را پوشش می‌دهد، باعث التهاب و تحریک و در نتیجه قرمزی ملتحمه می‌شود، شایع‌ترین علت عفونت ملتحمه ویروسی است که نزدیک به 80 درصد موارد را شامل می‌شود. این عفونت مسری که بیشتر از طریق ترشحات آلوده چشمی به چشم اطرافیان منتقل می‌شود، در بعضی مواقع همراه با سرماخوردگی می‌باشد که در این موارد ویروس می‌تواند از طریق سرفه پخش شود و به دیگران سرایت می‌کند.
یکی دیگر از علت‌ها، عفونت میکروبی می‌باشد.
علائم عفونت‌های ملتحمه
عفونت معمولاً با قرمزی از یک چشم شروع شده و ظرف 48 ساعت به چشم دیگر منتقل می‌شود.
علامت‌های دیگر شامل خارش جزئی، ترشحات چرکی، حساسیت خفیف به نور و به ندرت کاهش دید می‌دهد، مگر ترشحات فراوان مرکز قرنیه را بپوشاند و احساس جسم خارجی می‌باشد.
درمان
بر اساس نوع عفونت انجام می‌شود که اکثراً با قطره‌های آنتی‌بیوتیک و پماد چشمی و استفاده از قطره‌های اشکی جواب می‌دهد، اما در مواردی عوارض عفونت بعد از 2 تا 3 هفته بروز می‌کند که نیاز به بررسی بیشتر و درمان دارد.
کونژنکتیویت آلرژی
می‌تواند به علت یک ماده آلرژی‌زا یا یک ماده تحریک‌آمیز مثل گرد و خاک باشد، یا حساسیت به استفاده لنزهای تماسی که طولانی‌مدت استفاده می‌شود و یا حساسیت به خود لنز تماسی که چشم نمی‌تواند آن را برای مدت کوتاهی تحمل کند.
این نوع کونژنکتیویت مُسری نمی‌باشد.
مواد آلرژی‌زا مثل گرده گل و پولن‌های گیاهان (موادی که از خود درختان منتشر می‌شود) می‌تواند در فصل‌های بهار و تابستان باعث حساسیت چشم و در نتیجه قرمزی چشم شود.
درمان
تشخیص مواد آلرژی‌زا و دور کردن فرد از آن اولین درمان می‌باشد.
سپس شستشوی چشم با آب در چند نوبت مخصوصاً صبح‌ها و شب‌ها و سپس استفاده از داروهای ضد آلرژی با مشورت چشم‌پزشک.
کونژنکتیویت بهاره
یک نوع التهاب ملتحمه که با قرمزی چشم همراه می‌باشد و با تظاهرات فصلی خودش را نشان می‌دهد.
شروع بیماری از حدود 3 تا 4 ماهگی دیده می‌شود، ولی معمولاً در کودکان و نوجوانان در سنین 2 تا 15 سالگی تظاهر می‌کند و در بعضی مواقع در بالای 40 سالگی مشاهده می‌شود.
بیماری بیشتر در فصل بهار چشم را تحریک می‌کند و در زمستان فروکش می‌نماید.
معمولاً دو طرفه است و گاهی ملتحمه پلکی و در بعضی موارد ملتحمه چشمی است و گاهی هر دو عضو را گرفتار می‌کند.
علائم
سوزش چشم، احساس جسم خارجی، خارش، ترس از نور و اشک‌ریزش.
در بعضی مواقع همراه با ترشحات کش‌دار بروز می‌کند.
خارش بیشترین علامت آن می‌باشد که باعث مالیدن پلک می‌شود. در بعضی موارد قرنیه را گرفتار می‌کند.
درمان
درمان بر اساس کم کردن ناراحتی‌های علامتی بیمار است که بتواند زندگی روزمره خود را انجام دهد تا به سوی بهبودی پیش رود و جلوگیری از عوارض بیمار بشود.
درمان، شامل شستشوی چشم با آب خنک و استفاده از داروهای ضد حساسیتی موضعی با مشاوره چشم‌پزشک است.
استفاده از بعضی قطره‌های خودسرانه بدون تجویز چشم پزشک می‌تواند مشکل‌زا و خطرناک باشد.
بلفاریت (التهاب لبه پلک)
از بیماری‌های شایع و مزمن پلک می‌باشد که در بعضی مواقع بافت‌های مجاور مانند ملتحمه و قرنیه را گرفتار می‌کند و باعث قرمزی چشم می‌شود.
علت بلفاریت می‌تواند میکروبی، آلرژی، انگلی و یا نقص در غدد میبومین باشد.
علائم
ریزش مژه، عفونت و قرمزی ملتحمه، زخم لبه پلک، شالازیون و زخم‌های اطراف قرنیه می‌باشد که همیشه همراه با پوسته، شوره و فیبرین در ریشه مژه‌ها می‌باشد.
درمان
شستشوی مژه‌ها و تمیز کردن پوسته‌ها، شوره‌ها و فیبرین با شامپوی مخصوص مژه‌ها و درمان دارویی با مشورت چشم‌پزشک
زخم قرنیه
زخم قرنیه معمولاً درپی عفونت میکروبی که به دنبال ضربه به چشم یا عدم رعایت بهداشت از لنزهای تماسی رخ می‌دهد، تا علت‌های دیگر عفونت‌های قارچی، انگلی، ویروسی، چشم خشک، آلرژی و خراش‌های قرنیه.
علائم
چشم قرمز، درد چشم، حساسیت به نور، ترشحات چرکی چشمی، کاهش دید و وجود لک سفید روی قرنیه.
درمان
درمان‌های دارویی باید تحت نظر متخصصین چشم هر چه سریع‌تر انجام شوند. تأخیر در درمان می‌تواند بینایی فرد را به خطر بیندازد.
سندرم چشم خشک
به معنی نداشتن اشک کافی یا نداشتن کیفیت اشک طبیعی است که خود اشک به عنوان یک مایع باعث ضد عفونی کردن چشم و پوشش انکساری و باعث دید طبیعی می‌شود.
نبودن و نداشتن کیفیت خوب اشک باعث قرمزی چشم، اشک‌ریزش تحریکی و حتی عفونت قرنیه می‌شود.
علت‌های بیماری
بعضی بیماری‌های سیستمیک مثل بیماری‌های نقص سیستم ایمنی، تغییرات هورمونی و بعضی از داروها می‌تواند ایجاد چشم خشک کند.
علائم بیماری
سوزش چشم، احساس جسم خارجی، چشم قرمز و درد چشم، افزایش اشک، تاری دید و چشم خسته.
درمان
تشخیص علت خشکی چشم و درمان آن همراه با استفاده کردن از قطره‌های اشکی.
خونریزی سطح چشم
این خونریزی معمولاً در زیر ملتحمه به دنبال ضربه، سرفه، بیماری قند، عطسه و یا فشار خون بالا اتفاق می‌افتد.
در مواقعی مصرف بعضی داروها می‌تواند باعث خونریزی زیر ملتحمه شود.
شدت خونریزی بسته به علت آن متفاوت است.
اکثراً خود به خود خوب می‌شود و نیاز به درمان ندارد.
علت‌های دیگر چشم قرمز
1- التهاب عنبیه
التهاب عنبیه (یووئیت) که به دنبال بعضی از بیماری‌های رماتیسمی مفصلی و بعضی بیماری‌های اتوایمیون باعث قرمزی و درد چشم همراه با کاهش بینایی می‌شود.
در اکثر موارد علت التهاب عنبیه نامشخص است.
زمانی که چشم قرمز، دردناک و همراه با کاهش دید باشد، بایستی سریعاً پیگیری و درمان شود.
2- آب‌سیاه (گلوکوم)
افزایش فشار داخل چشم همراه با قرمزی، درد و کاهش بینایی می‌باشد.
در نوع حاد درد و قرمزی همراه با کاهش بینایی دیده می‌شود، اما در موارد مزمن درد و قرمزی دیده نمی‌شود.
آب‌سیاه مادرزادی می‌تواند باعث قرمزی چشم همراه با افزایش قطر قرنیه بالای 12 میلیمتر شود.
3- سیگار کشیدن و نوشیدن مواد الکلی
سیگار کشیدن و نوشیدن مواد الکلی از مواردی است که می‌تواند باعث قرمزی چشم شود و در مواقعی همراه با کاهش بینایی باشد.
