در همین ارتباط سیدعباس موسوی در نشست خبری با خبرنگاران درخصوص اظهارات مقام سعودی گفت: «ما این اظهارات را یک سیگنال مثبت قلمداد می‌کنیم.» موسوی افزود: «ایران بارها خواستار حل مسائل میان کشورهای اسلامی بدون پیش‌شرط شده است و هر اقدامی که موجب نزدیکی کشورهای اسلامی شود را با آغوش باز می‌پذیرد. مصالح کشورهای اسلامی ایجاب می‌کند کشورهای اسلامی و همسایه اختلافات خود را کنار بگذارند چراکه موجب می‌شود کشورهای نامشروع از این وضعیت سوءاستفاده نکنند. پاسخ ایران به هر سیگنال مثبتی، مثبت است.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره کاهش نیروهای اماراتی از یمن نیز یادآور شد: «این اظهارات را یک گام خوب برای کاهش تنش‌ها تلقی می‌کنیم زیرا می‌تواند به کاهش تنش در یمن که یکی از کانون‌های تنش در منطقه است، منجر شود.»
«عبدالله یحیی المعلمی» نماینده دائم عربستان در سازمان ملل روز چهارشنبه هفته گذشته از آمادگی ریاض برای ایجاد روابط همکاری میان کشورهای عربی و ایران خبر داد. المعلمی که این ماه ریاست کشورهای عربی سازمان ملل را برعهده داشت طی نطقی در شورای امنیت در نیویورک تصریح کرد: روابط باید مبتنی بر اصل حسن همجواری، مداخله نکردن در امور داخلی کشورها و احترام به حاکمیت آنها باشد.
به گزارش وبگاه روزنامه سعودی «الریاض»، المعلمی گفت: بر آمادگی خود برای برقراری روابط همکاری میان کشورهای عربی و ایران که مبتنی بر حسن همجواری و عدم دخالت در امور داخلی کشورها و احترام به حاکمیت آنها باشد، تاکید می‌کنیم. این دومین اعلام آمادگی عربستان‌سعودی برای «همکاری» یا «تعامل» با ایران طی دو هفته گذشته است. المعلمی پیش‌تر هم اعلام کرد این کشور خواستار جنگ با ایران نیست و برای «تعامل دیپلماتیک» با تهران آمادگی دارد. او با بیان اینکه عربستان سعودی «خواستار جنگ با ایران، نه در یمن و نه در خارج از آن نیست»، تصریح کرد «زمان آن رسیده است که بحران یمن به پایان برسد.»
عبدالله المعلمی با بیان آمادگی عربستان برای تعامل دیپلماتیک با تهران گفت: این مساله به زمینه‌ای مشترک نیاز دارد. او همچنین تماس‌ها با تهران در جریان نشست سازمان همکاری اسلامی را که در مکه در ابتدای ژوئن برگزار شد، تایید کرد. ایران در این نشست در سطح مدیرکل وزارت امورخارجه شرکت کرد. نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری اسلامی در جده توسط دولت میزبان (عربستان) در آوریل 2017 تعطیل شد، یک‌سال و چند ماه پس از قطع روابط دو کشور در ژانویه 2016 که با حمله گروهی به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد رقم خورد. محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی در ابتدای به قدرت رسیدن و اندکی قبل از آنکه رسما ولیعهد کشورش شود، در مصاحبه با شبکه الاخباریه کشورش «امکان» هرگونه تعامل یا حتی گفت‌وگو با ایران را رد کرده بود. تحلیلگران این اظهارات را سیگنال جدید عربستان به ایران می‌دانند که ناشی از بن‌بست در یمن و خروج امارات از ائتلاف با عربستان و نگرانی‌ها از افزایش تنش در خلیج‌فارس است که در یک ماه اخیر بر سر نفتکش‌ها و پهپادها به اوج رسیده است.
باب گفت‌وگو با سعودی باز است
همزمان حسین امیر عبداللهیان، دستیار ویژه رئیس مجلس شورای اسلامی در امور بین‌الملل نیز در گفت‌وگو با شبکه العالم درباره فعال شدن میانجی‌ها در روابط ایران و عربستان گفت: ضمن اینکه به اقدامات سازنده و خیرخواهانه برخی دوستان منطقه‌ای احترام می‌گذاریم، تهران و ریاض این ظرفیت را دارند که به‌طور مستقیم با هم گفت‌وگو کنند منتها در سال‌های اخیر جمهوری اسلامی ایران در طرف مثبت و سازنده تحولات منطقه‌ای قدم برداشته و متاسفانه عربستان‌سعودی در طرف غیرسازنده، تحریک‌آمیز و تشنج‌آفرین منطقه نقش‌آفرینی کرده است. ایران همواره باب گفت‌وگو و بازگشت به روابط عادی با سعودی را باز گذاشته است و این سعودی‌ها هستند که باید انتخاب کنند، اما در عین حال از هرگونه پیشنهاد دوستانمان در منطقه برای تقویت گفت‌وگو‌های منطقه‌ای استقبال کرده‌ایم.»
عبداللهیان افزود: «آقای ظریف هم چه در سفرشان به عراق چه در گفت‌وگوهایشان با کشورهای حوزه خلیج‌فارس، کشورهای عربی و اروپایی همواره از این آمادگی سخن گفته‌اند. آمادگی ما برای گفت‌وگو و همکاری منطقه‌ای و برای تعهد جمعی منطقه‌ای همواره آمادگی کاملی بوده و ما این را به نفع صلح و ثبات و امنیت منطقه می‌دانیم و امیدواریم عربستان سعودی به نقش غیرسازنده خود در قبال تحولات منطقه پایان دهد.» او در این گفت‌وگو با بیان اینکه من موافق کاربرد واژه گفت‌وگوی ایرانی- عربی نیستم، بیان کرد: «ایران با همه جهان عرب و جهان اسلام حوار، گفت‌وگو و تعامل دارد. قصد شما و قصد کسانی که می‌گویند حوار ایرانی - عربی در واقع حوار ایرانی - سعودی است. اما اینکه آیا دوستان ما در عراق از ایده گفت‌وگو‌های ایرانی - سعودی استقبال می‌کنند یا نه، حتما استقبال و همواره مقامات عراق در سطوح سیاسی و پارلمانی تلاش می‌کنند تا ابتکارات سازنده‌ای برای تقویت گفت‌وگو‌های منطقه‌ای از جمله گفت‌وگو‌های ایرانی سعودی داشته باشند، اما تا این لحظه به‌رغم تحولات سریع در منطقه هنوز شاهد رفتار و سیگنال مثبتی از طرف عربستان سعودی نیستیم و امیدواریم سعودی‌ها در مسیر سازنده و کمک به تقویت نه‌فقط گفت‌وگوی منطقه‌ای بلکه همکاری جدی منطقه‌ای برای کمک به امنیت منطقه گام بردارند.» پیش‌تر نیز سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه اقدامات اخیر عربستان منجر به افول جایگاه این کشور در منطقه شده است، گفت: قطعا عربستان باید تغییر مسیر دهد و ادامه این راه جز خسارت و فرورفتن در باتلاق برای آنها سودی ندارد. سیدحسین نقوی‌حسینی با بیان اینکه اکنون عربستان در مسیر تصمیم‌گیری معقول قرار گرفته است، افزود: «ایران از ابتدا معتقد بود که باید مسیر گفت‌وگو و تعامل بین دو کشور و بدون حضور آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها طی شود و مانعی نیز در این راه وجود ندارد.»
هدف سفر بن‌علوی به ایران
سخنگوی وزارت امورخارجه ایران در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به سوالی مبنی بر این که یوسف بن‌علوی برای میانجیگری درخصوص مسائل منطقه‌ای به ایران سفر کرده بود، بیان کرد: طبیعی است درخصوص مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مانند بحث کشتی‌ها و تنش در خلیج‌فارس صحبت شده باشد، ولی اینکه برای میانجیگری آمده باشد، تایید نمی‌کنم اما درخصوص این مسائل طبیعی است که با مقامات ایران صحبت شده باشد.»
موسوی درباره اظهارات وزیر امورخارجه عمان مبنی بر آمادگی کشورش برای تامین امنیت خلیج‌فارس و تنگه هرمز تصریح کرد: ایران حدود 1500 مایل ساحل در خلیج‌فارس دارد و بیشتر آبراهه تنگه هرمز در مجاورت ایران است. امنیت آنجا با ماست و کشورهای منطقه مانند عمان روبه‌روی ما هستند. او اضافه کرد: معتقدیم اگر امنیت منطقه و خلیج‌فارس می‌خواهد تضمین شود، راهی جز هماهنگی و همکاری کشورهای منطقه وجود ندارد و ریشه همه ناامنی‌ها و مشکلات، به دخالت نیروهای فراسرزمینی برمی‌گردد که هزاران مایل دورتر از سرزمین خود در منطقه ما دخالت می‌کنند. ما با عمان برای تامین امنیت خلیج‌فارس و تنگه هرمز همکاری داریم.
همزمان با این اظهارات، وزیرخارجه عمان با بیان اینکه هماهنگی‌هایی میان ایران و عمان برای ساماندهی عبور و مرور در تنگهها وجود دارد، افزود: مسقط هیچ‌گونه وساطتی درخصوص تنشهای اخیر در منطقه انجام نداده است. به گزارش «ایسنا» یوسف بن‌علوی وزیرخارجه عمان روز یکشنبه پس از دیدار با مقامات ایران در گفت‌وگو با تلویزیون رسمی عمان گفت هماهنگی‌هایی میان ایران و عمان برای ساماندهی عبور و مرور در تنگهها وجود دارد و برای اینکه به خطوط کشتیرانی بین‌المللی صدمه وارد نشود، باید بین همه طرف‌ها هماهنگی و ارتباط وجود داشته باشد.
او نقش میانجیگری عمان درخصوص افزایش تنش‌ها در منطقه را رد کرد و گفت که مسقط هیچ گونه وساطتی درخصوص تنشهای اخیر در منطقه انجام نداده است. وزیرخارجه عمان تاکید کرد که برای اجتناب از اتفاقات و رخدادهای بیشتر در تنگه‌هرمز لازم است همه طرف‌ها با یکدیگر در ارتباط باشند. وی همچنین خبر برخی رسانه‌ها مبنی بر انتقال پیام‌های آمریکا و انگلیس به تهران را رد کرد. برخی رسانه‌ها مدعی شده بودند که وزیرخارجه عمان حامل دو پیام از سوی آمریکا و انگلیس برای ایران است. شبکه المیادین به نقل از منابع موثق اعلام کرد که خبر برخی رسانه‌ها مبنی بر اینکه یوسف بن‌علوی وزیرخارجه عمان حامل پیام‌هایی از سوی آمریکا و انگلیس برای ایران است، صحت ندارد. این منابع افزودند: بن‌علوی همچنین حامل پیام جرد کوشنر داماد و مشاور ترامپ برای تهران نبود.
نامه ظریف برای اخذ مجوز مذاکره با آمریکا
سخنگوی وزارت‌خارجه در ادامه و در پاسخ به ادعایی مبنی بر نامه‌نگاری ظریف با برخی از مراجع و نهادها برای اخذ مجوز مذاکره با آمریکا گفت: این ادعا و شنیده قابل تایید نیست و به احتمال بسیار زیاد قابل رد شدن است. ایشان دیدگاه‌هایشان را به صراحت و شفافیت مطرح کرده‌اند و به‌عنوان دیده‌بان ایران در صحنه جهانی، خود را مکلف می‌دانند مشاهداتشان را به اطلاع مقامات کشور برسانند ولی اینکه آن نامه نوشته شده باشد، من نمی‌دانم ولی معتقدم ایشان دیدگاه‌هایشان را به صراحت و شفافیت بیان می‌کنند. موسوی اضافه کرد: هفته آینده نشست خبری خواهیم داشت و برای اولین بار، ظریف نشست خبری با حضور رسانه‌های داخلی و خارجی خواهد داشت. او در توضیح جزئیات پیشنهاد ظریف ابراز کرد: در برجام ماده‌ای وجود دارد که پس از اجرای برجام تا سال 2023 جمهوری اسلامی ایران براساس تعهداتش پروتکل الحاقی را به مجلس شورای اسلامی می‌برد و به‌صورت قانون دائمی تصویب می‌کند. همزمان با این اقدام جمهوری اسلامی ایران، آمریکا موظف بود که طرحی را به کنگره ارائه دهد و کلیه تحریم‌های غیرقانونی خود علیه جمهوری اسلامی ایران را از طریق کنگره لغو کند.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی افزود: وزیر امورخارجه پیشنهاد داد که اگر واقعا واشنگتن دنبال گفت‌وگو است، می‌توان روی این محور گفت‌وگو کرد که به جای سال 2023 این اقدامات در سال 2019 انجام شود. این یک اقدام قابل دسترس است. اما همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد این طرح با مخالفت دولت آمریکا مواجه شد، ما هم از ابتدا می‌دانستیم که آنها اصولا دنبال گفت‌وگو و توافقی که منجر به نتیجه درست باشد، نیستند. موسوی در پاسخ به این سوال که آیا پذیرش پروتکل الحاقی جزو محورهای گفت‌وگوی ایران با اروپایی‌ها هم است یا خیر، بیان کرد: اگر آنها دنبال گفت‌وگو هستند، این موضوع از سوی ایران ارائه شده و آنها می‌توانند روی آن کار کنند و نشان دهند که اهل گفت‌وگو و تعامل هستند. ما به دنبال گفت‌وگو هستیم و پیشنهاد خود را هم روی میز گذاشته‌ایم.
روز انتقال یا Transition Day چهارمین تاریخ مهم در برجام است. روز انتقال 8 سال بعد از روز پذیرش خواهد بود. البته در یک حالت روز انتقال می‌تواند زودتر از 8 سال باشد و آن در صورتی است که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای اعلام کند که این آژانس به این نتیجه رسیده است که کلیه مواد هسته‌ای ایران صرفا برای اهداف صلح‌آمیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در آن روز، اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده آمریکا اقدامات مندرج در بندهای 20 و 21 ضمیمه 5 برجام را انجام خواهند داد. این اقدامات چه هستند؟ به‌طور خلاصه تحریم‌هایی که در روز اجرا تعلیق شده بودند در این تاریخ لغو خواهند شد و تحریم‌هایی که در آن روز تعلیق نشده بودند، در این روز تعلیق خواهند شد. همچنین اشخاص و نهادهایی که در پیوست‌های 2 و 4 از ضمیمه 2 برجام نام آنها ذکر شده است در این تاریخ از فهرست تحریم‌ها خارج خواهند شد. از جهت تقویمی این تاریخ 19 اکتبر سال 2023 خواهد بود.
سفر عراقچی به فرانسه
موسوی در پاسخ به سوالی درباره جزئیات پاسخ رئیس‌جمهوری به پیشنهاد رئیس‌جمهور فرانسه که از سوی سیدعباس عراقچی به پاریس برده شد، خاطرنشان کرد: فرانسه در راستای اجرای تعهدات خود در برجام پس از تحرکات اخیر، اقداماتی را شروع کرده است. دو بار دستیار دیپلماتیک مکرون به ایران آمد و طرح‌هایی داشت که از نظر ما، مساله جدید و قابل توجهی نبود. طبیعی بود که ایران از آنجا که معتقد است پنجره دیپلماسی نباید بسته شود، طرح‌های آنها بررسی شد و طرحی هم از سوی ایران جمع‌بندی شد و توسط عراقچی به‌عنوان فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری برای پاریس برده شد. او با بیان اینکه آنها معتقدند تنش موجود باید کاسته شود و با برخی پیشنهادها می‌توان وضعیت را بهتر کرد، ابراز کرد: ایران به‌دنبال تنش و درگیری نیست و به همین خاطر، به این پیشنهادها نظر مثبت دارد و این سفر نشان داد هم طرح‌های عملی را بشنود و هم طرح‌هایی را ارائه دهد. امیدواریم این تلاش‌ها ثمر دهد.
او در پاسخ به سوالی درباره پیشنهاد وزیر امورخارجه در جمع خبرنگاران در نیویورک برای پذیرش دائمی پروتکل الحاقی در ازای رفع تحریم‌ها درحالی‌که واشنگتن محورهای 12 گانه برای گفت‌وگو مشخص کرده و از لزوم غنی‌سازی صفر در ایران سخن می‌گوید، اظهار کرد: آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند چهره‌ای اهل تعامل و گفت‌وگو از خودشان به نمایش بگذارند و این‌گونه وانمود می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران اهل جنجال و فرار از گفت‌وگو است. از سوی دیگر روزنامه «گاردین» روز پنج‌شنبه هفته گذشته مدعی شد که «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در جمع گروهی از خبرنگاران در نیویورک، گفته است که ایران حاضر است در ازای رفع دائمی تحریم‌های ایالات‌متحده، بازرسی‌های ارتقایافته و دائمی از برنامه هسته‌ای خود را بپذیرد. ظریف همچنین«پیشنهاد» تصویب پروتکل الحاقی و دائمی شدن آن را در قبال لغو تحریم‌های آمریکا مطرح کرده است. گاردین این بخش از صحبت‌های ظریف را مستقیما نقل نکرده و ضمنا هم توضیح نداده است که منظور از بازرسی‌های ارتقایافته چیست، چراکه جمهوری اسلامی ایران درحال حاضر نیز بالاترین سطح بازرسی‌ها را پذیرفته و دسترسی‌هایی فراتر از پروتکل الحاقی پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به بازرسان ارائه کرده است.
گام سوم را با قاطعیت برمی‌داریم
سخنگوی وزارت‌خارجه ایران همچنین گفت اگر اقدامات کشورهای باقی مانده در برجام مورد قبول ایران نباشد، گام سوم را با قاطعیت بر خواهیم داشت. او افزود: اقدامات ایران برای کاهش تعهدات جدی است و اگر این روال ادامه داشته باشد، گام سوم را که از گام اول و دوم محکم‌تر است، برخواهد داشت. او درباره جزئیات جلسه روز شنبه کمیسیون مشترک برجام در وین خاطرنشان کرد: تلاش‌های دیپلماتیک برای حفظ برجام ادامه دارد و این تلاش‌ها و رایزنی‌ها چه در قالب ملاقات‌های دوجانبه و چه کمیسیون مشترک انجام می‌شود. موسوی بیان کرد: نشست روز شنبه هم به درخواست ایران و هم طرف‌های اروپایی بود. طرف‌های اروپایی نسبت به رویکرد ایران در کاهش تعهداتش کمی معترض بودند و از طرفی ایران هم در نشست به بی‌عملی و رفتار آنها و همچنین برخی اقداماتشان مانند دستگیری برخی ایرانیان به خواست آمریکا و استرداد آنها به واشنگتن، اعتراض داشت. او درباره توافقات جلسه دیروز کمیسیون مشترک برجام یادآور شد: نشستی سازنده و رو به جلو و همراه با صراحت بوده است. ایران اقدامات آنها را به گوششان رساند و اروپایی‌ها هم حرف‌هایشان را زدند. فضا قدری برای ادامه کار شفاف‌تر است. اگر برخی توافقات جزئی انجام شود، نشست وزرای امورخارجه برگزار می‌شود که گام رو به جلویی است. ما همچنان منتظر اقدامات عملی و ملموس اروپایی‌ها برای اجرای برجام هستیم.
این دیپلمات ایرانی افزود: اروپایی‌ها در حرف زدن کم نمی‌آورند و تکالیفی را می‌پذیرند. این دفعه حرف‌های جدی‌تری زدند ولی نمی‌شد روی حرف‌ها حساب کنیم و منتظر اقدامات عملی آنها هستیم. رئیس‌جمهور در نامه خود به سران کشورهای برجام به‌صورت شفاف برنامه ایران را مطرح کرده و طرف مقابل می‌داند چه باید کند.
