دکتر علی بهادری جهرمی، رئیس مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه در گفتگو با خبرنگار گروه حقوقی و قضایی خبرگزاری میزان، به تفاوت حقوق بشر اسلامی و غربی اشاره کرد و گفت: حقوق بشر و ادبیات آن در تکاپوی صیانت از حق انسان در این دنیای کنونی است بدان معنا که در هجمه‌ای که سایر انسان ها، سایر انسان نما‌ها یا حکومت‌ها ممکن است به حقوق انسانی یک فرد داشته باشند، ادبیات حقوق بشری در تکاپوی حمایت از این فرد است تا به حقوق آن تجاوز نشود.
وی ادامه داد: طبیعتا در چنین ادبیاتی، مفهومی که ما از انسان و از حق دریافت می‌کنیم مفهوم کلیدی و محوری دارد تا متوجه شویم حقوق انسان چیست که بخواهیم از آن حمایت کنیم.
نگاه اندیشه اسلامی به انسان فانی و محدود نیست
بهادری جهرمی با بیان اینکه ادبیات حقوق بشر اسلامی تفاوت بنیادی با ادبیات حقوق بشر رایج غربی دارد، تاکید کرد: در تئوری و اندیشه اسلامی نگاهمان به انسان نگاه یک انسان فانی و محدود نیست و از سویی دیگر ما انسان را یک موضوع تک بعدی و مادی نمی‌بینیم بلکه نیاز‌های انسان را بسیار گسترده‌تر از نیاز‌های مادی می‌بینیم، یعنی علاوه بر نیاز‌های مادی نیاز‌های غیرمادی را در اندیشه اسلامی به رسمیت می‌شناسیم و طبیعتا حقوقی هم که برای چنین موضوعی در نظر گرفته می‌شود بسیار گسترده‌تر از حقوق محدودی است که با نگاه مادی و با نگاه کوتاه دنیوی برای یک انسان در نظر گرفته می‌شود.
رئیس مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه با انتقاد از اینکه حقوق بشر غربی انسان را به یک موجود مادی فرو می‌کاهد، یادآور شد: این درحالی است که در ادبیات حقوق بشر اسلامی، انسان به یک موجود چند بعدی توسعه داده می‌شود که علاوه بر ابعاد مادی ابعاد فرا مادی هم در بر می‌گیرد که طبیعتا چنین موضوعی حقوق بسیار گسترده‌ای دارد.
بهادری جهرمی یادآور شد: به همین دلیل علاوه بر منشور یا اعلامیه حقوق بشر که کشور‌های جهان عموما به پیشنهاد کشور‌های غربی آن متن را توافق کرده تا به آن پایبند باشند، در کشور‌های اسلامی و در اعلامیه سازمان کنفرانس اسلامی نیز نگاه فرامادی یا فرا دنیوی که اندیشه بزرگ اسلامی نسبت به مفهوم اسلام به عنوان خلیفه خدا در زمین در آنجا تبیین شده، مورد توجه قرار داده‌اند.
انسان یک موجود پیشرونده و رشد یابنده در اعلامیه حقوق بشر اسلامی تلقی شده است
رئیس مرکز امور وکلا و کارشناسان افزود: البته یک نکته تفاوتی هم در مفهوم حق ازنگاه اسلامی و نگاه غیر اسلامی داریم که در آن، مفهوم حق هم در تبیین و تعریف حقوق بشر موثربوده است.
وی تاکید کرد: در اعلامیه حقوق بشر اسلامی انسان یک موجود هدف دار، غایت دار، پیشرونده و رشد یابنده تلقی شده و سعی شده در آن ادبیات تفاوت‌های موجود در انسان‌ها در عین رعایت تساوی در برابر قانون و در عین اینکه حقوق برابری برای انسان‌ها در نظر گرفته شده تفاوت‌های واقعی مغفول نشود یعنی کسی که به عنوان مثال توانمندی‌های اکتسابی خود را کسب کرده مانع از دریافت حقوق خاصی به نسبت همان اکتساب‌های خود، نباشد.
نقش و تاثیر NGOها در حقوق بشر اسلامی
بهادری جهرمی به نقش NGOها اشاره کرد و گفت: اساسا توسعه ادبیات حقوق بشری نیازمند ورود جوامع مدنی است؛ حقوق بشر مهمترین کار ویژه‌ای که برای خود تعریف کرده حمایت از حقوق افراد انسانی در برابر دولت هاست به همین دلیل جوامع مدنی یا نهاد‌های واسط نقش موثری می‌توان ایفا کنند که یکی از مهمترین آن‌ها همان انجیو‌ها یا سازمان‌های مردم نهاد هستند؛ تشکل‌های مردمی که با گرد هم آمدن یک قدرت و جایگاه برروی حکومت وحاکمیت تاثیرگذار هستند.
وی یادآور شد: در همین راستا NGOهای موجود در کشور‌های اسلامی که متشکل از مسلمانان و در جوامع اسلامی ریشه دارند طبیعتا نقش جدی در توسعه و حمایت از مفهوم اندیشه حقوق بشر با نگاه درست و اسلامی خواهند داشت. البته مفهوم NGO یک مفهوم مدرن است، ما مفاهیم مشابه بسیاری در سنت‌های اسلامی خود داشتیم که آن مفاهیم، بنیاد‌ها و نهاد‌ها را نباید مغفول دانست.
رئیس مرکز وکلا، کارشناسان رسمی ومشاوران خانواده قوه قضاییه ادامه داد: به عنوان مثال هیات‌های مذهبی نهاد‌های شبه NGO هستند که در سنت‌های اسلامی شاهد حضور آن‌ها بودیم که می‌توانند به توسعه و تقویت نگاه انسان، حمایت از حقوق انسان و موضوعات از این دست موثر باشند؛ همانگونه که در ایام انقلاب این هیات‌های مذهبی در حمایت از حق تعیین سرنوشت مردم که از حقوق بنیادی انسان‌ها بود بسیار موثر بودند و جز مهمترین منشا‌های حمایت از حق قرار گرفتند و توانستند حق سرنوشت ایرانیان را به آن‌ها بازگردانند.
وی با تاکید بر اینکه یکی دیگر از این نهاد‌های مدنی که مشابه NGOهای مدرن است نهاد مرجعیت است، افزود: نهاد مرجعیت به عنوان یک نهاد مستقل، متخصص و مردمی مورد پذیرش آحاد جوامع اسلامی است و به عنوان یک نهاد مدنی و مردمی یک نهاد واسط بسیار موثر در حمایت از حقوق افراد انسانی در جوامع و حکومت‌های اسلامی است که نباید نقش این نهاد‌ها را نادیده گرفت.
حقوق بشر اسلامی پیشرو در نوآوری
بهادری جهرمی به نوآوری‌های حقوق بشر اسلامی تاکید کرد و یاآور شد: اصل نوآوری‌های اعلامی حقوق بشر اسلامی ریشه در تفاوت نگاه به انسان از یک موجود محدود و مادی به یک موضوع فرا مادی است؛ یک بخشی از حقوق انسان را اساسا در اعلامیه حقوق بشر نمی‌بینیم که آن را می‌توانیم اصطلاحا حقوق معنوی انسان در نظر بگیریم؛ حق بر رشد در اعلامیه حقوق بشر اسلامی اساسا جای پای روشنی از آن دیده نمی‌شود در صورتی که اعلامیه حقوق بشر اسلامی در راستای تبیین و تامین حق رشد انسان‌ها است.
