آزمون روان‌شناسی رنگ از شاعران نامدار

روزنامه خراسان - ستاره منوچهری: هیچ کس نمی‌تواند دنیای بدون رنگ را تصور کند؛ بدون رنگ دنیا و زندگی، هم ترسناک است و هم غم‌انگیز. اگر آبی آسمان، سبزیِ طبیعت، طلاییِ خورشید، سیاهیِ شب و سفیدیِ نور نبود، معلوم نبود چه بر سر دنیا می‌آمد.

رنگ‌ها در ادبیات هم جایگاه والایی دارند؛ شاعر و نویسنده با استفاده از رنگ می‌تواند تصویر بسازد، مضمون خلق و خوب توصیف کند. شاید برایتان جالب باشد بدانید در شعر شاعران مشهور ادبیات فارسی چه رنگ‌هایی پرکاربردتر هستند و شعر هر شاعر چه رنگی است؟ کاربرد این رنگ‌ها در شعر شاعران نامدار، می‌تواند به نوعی، بازگو کننده شخصیت آن‌ها هم باشد؛ موضوعی که این روز‌ها آن را در حوزه روان شناسی رنگ‌ها مطالعه می‌کنند. با ما به دنیای رنگارنگ چند شاعر کلاسیک و معاصر فارسی بیایید تا متوجه شوید روحیه و شخصیت هر کدام چه رنگی است؟

خاقانی شروانی

شاعر بزرگ قرن ششم، 944 بار نام رنگ‌های مختلف را در شعرش آورده است. سیاه، زرد و سرخ سه رنگ پرکاربرد در شعر خاقانی هستند. طبق روان‌شناسی رنگ، کاربرد فراوان رنگ سیاه نشان‌دهنده زندگی پر رنج و سختی شاعر و آشفتگی‌های زندگی اوست. رنگ زرد از خلاقیت و نوآوری خاقانی حکایت دارد و رنگ سرخ هم، نشانه شادی و خشم است.

عطار نیشابوری

سرخ و سبز از رنگ‌های پرتکرار در غزل‌های عطار نیشابوری است. رنگ سرخ از روحیه شاداب، بانشاط و جوان عطار حکایت دارد و استفاده زیاد از رنگ سبز هم از آرامش، ثبات و انعطاف‌پذیری او خبر می‌دهد. ویژگی‌هایی که می‌توان در شخصیت تاریخی عطار نیشابوری نیز مشاهده کرد و در متون کهن درباره او دید.

مولانا

جلال‌الدین محمد بلخی در غزل‌هایش 1330 بار به طور مستقیم و غیرمستقیم از رنگ‌ها استفاده کرده است. رنگ‌های سرخ و زرد از رنگ‌های پرکاربرد در غزلیات او هستند. رنگ سرخ نشان‌دهنده توجه شاعر به نشاط، کامیابی و بهره‌مندی از زندگی است. مولوی برای شرح پریشانی‌های عارفانه و دردهایش هم از رنگ زرد استفاده می‌کند.

حافظ

غزل‌سرای بزرگ زبان فارسی به رنگ‌های تیره مثل سیاه، نیلی، کبود، سبز و فیروزه‌ای گرایش دارد. پرکاربرد بودن رنگ سیاه و کبود در شعر حافظ، دلایل خاصی دارد؛ از جمله این که او آسمان را کبودرنگ می‌دیده است. این رنگ نماد نفی تعلق به دنیاست. رنگ فیروزه‌ای هم در روان‌شناسی نماد حقیقت، هوش، الهام، صداقت، وفاداری، ثبات، احساسات پاک و... است.

سهراب سپهری

طبق یک تحقیق در آثار سهراب سپهری، این شاعر در اولین مجموعه‌های شعرش، بیشتر از رنگ‌های تیره استفاده کرده، به این دلیل که همیشه مضطرب و نگران و دچار کشمکش‌های روحی بوده است، اما رفته رفته، در آخرین آثارش، رنگ‌های اصلی و روشن را به کار می‌برد که نشان‌دهنده شخصیت به هنجار، باثبات، پویا و تأثیرگذار اوست.

م. سرشک

رنگ سرخ پرتکرارترین رنگ در اشعار استاد شفیعی کدکنی است. رنگ سرخ در روان‌شناسی، نماد تحرک و شادابی است و از طرفی در ادبیات نماد خون، شهادت و قیام علیه ظلم هم هست. همه این‌ها در شخصیت و اندیشه این شاعر معاصر به خوبی دیده می‌شود. شاید به همین دلیل است که رنگ آبی در شعر شفیعی بسامد بالایی ندارد.