به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خبرآنلاین مقایسه شاخص‌های عملکردی میان شبکه پرداخت ایران و ترکیه به‌عنوان دو کشوری که شباهت‌های جامعه‌شناسی فراوانی دارند، می‌تواند ما را به نتایج قابل‌تأملی در میزان بهره‌وری، کارایی و استفاده بهینه از ابزارهای پرداخت الکترونیک در کشورمان برساند.
این مقایسه چنانکه در ادامه این گزارش خواهید دید به‌وضوح نشان می‌دهد فقدان نظام کارمزدی صحیح در شبکه پرداخت ایران، فرازوفرود در تفکیک یا ادغام بانک‌ها و شبکه پرداخت در این حوزه بر کارایی و بهره‌وری این شبکه در اقتصاد ایران تأثیر گذاشته است.
تحلیل رفتار کاربران تُرک
بر اساس آمار منتشرشده توسط شرکت BKM ترکیه، در ماه مارس 2019 که تقریباً ازنظر رفتار کاربران مشابه خردادماه 98 شمسی است، سرجمع مبلغ تراکنش‌ها در شبکه پرداخت ترکیه تقریباً 1.2 برابر بیشتر از شبکه پرداخت کشورمان بوده این در حالی است که تعداد تراکنش‌ها و ابزارهای پذیرش در شبکه پرداخت ایران چند برابر بیشتر از ترکیه است.
بررسی گزارش بی‌کی‌ام همچنین نشان می‌دهد در ترکیه 218 میلیون کارت بر روی بیش از 1.5 میلیون پایانه فیزیکی تراکنش پرداخت انجام داده‌اند. در طی این مدت 535 میلیون تراکنش حضوری و 61 میلیون تراکنش غیرحضوری انجام‌شده که کل ارزش آن‌ها به ترتیب 14370 و 3900 میلیون دلار بوده است.
بنابراین بررسی، به ازای هر پایانه فیزیکی 139 کارت فعال وجود داشته و هر کارت به‌طور میانگین 2.5 تراکنش حضوری و 0.3 تراکنش غیرحضوری در ماه انجام داده و 84 دلار در ماه با آن خرید شده است. هر پایانه فیزیکی به‌طور میانگین 340 تراکنش انجام داده و میانگین مبلغ جذب‌شده توسط هر پایانه فیزیکی 9130 دلار بوده است. حدوداً 10.3 درصد تعدادی و 21.3 درصد مبلغی تراکنش‌ها به‌صورت غیرحضوری انجام‌شده و میانگین مبلغ آن‌ها 64 دلار بوده که بسیار بیشتر از میانگین مبلغ 27 دلار برای تراکنش‌های حضوری است.
با در نظر گرفتن این آمار می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که به ازای هر پایانه فروش فیزیکی در ترکیه 139 کارت فعال وجود دارد که نشان می‌دهد پایانه‌های فیزیکی با ازدحام مواجه هستند و تعداد 340 تراکنش به ازای هر پایانه فیزیکی به‌نوعی مؤید این موضوع است.
تراکنش‌های غیرحضوری درصد کمی ازنظر تعدادی و مبلغی از تراکنش‌ها را در ترکیه به خود اختصاص می‌دهند یعنی به ترتیب 10.3 و 21.3 درصد که این نشانگر گسترش کم پرداخت‌های غیرحضوری در این کشور است!
درصد مبلغی دو برابری تراکنش‌های غیرحضوری نسبت به درصد تعدادی آن‌ها نشان می‌دهد مبلغ میانگین تراکنش‌های غیرحضوری به نسبت مبلغ میانگین تراکنش‌های حضوری بسیار بیشتر و از نسبت 2.3 برابری برخوردار است که یعنی از پرداخت‌های غیرحضوری علی‌رغم برداشت رایج برای خریدهای با مبلغ بالاتر استفاده می‌شود.
مقایسه ایران و ترکیه
بر اساس آماری که از تعداد کارت‌های فعال، پایانه‌ها و تراکنش‌های ایران داریم، کارت‌های فعال در ترکیه تقریباً نصف تعداد کارت‌های فعال در ایران است ولی تعداد پایانه‌های فیزیکی پرداخت در ایران 4.7 برابر تعداد پایانه‌های فیزیکی ترکیه است.
تعداد تراکنش‌های حضوری ایران 3.6 برابر ترکیه و مبلغ کل تراکنش‌های ایران تقریباً 1.2 برابر ترکیه است. درواقع میانگین مبلغ تراکنش‌های حضوری در ایران 0.3 میانگین مبلغ تراکنش‌های حضوری ترکیه است.
همچنین تعداد تراکنش‌های غیرحضوری ایران 4.3 برابر تعداد تراکنش‌های ترکیه ولی مبلغ کل آن، نصف مبلغ تراکنش‌های ترکیه است. درواقع میانگین مبلغ تراکنش‌های غیرحضوری ایران 0.1 میانگین مبلغ تراکنش‌های غیرحضوری در ترکیه است.
درحالی‌که در ترکیه به ازای هر پایانه فیزیکی 139 کارت وجود دارد، در ایران به ازای هر یک پایانه فیزیکی، 13 کارت وجود دارد. کارت‌های پرداخت در ایران نسبت به ترکیه حدوداً 8 برابر بیشتر در پایانه‌های فیزیکی و 9 برابر بیشتر به‌صورت غیرحضوری تراکنش می‌کنند.
پایانه‌های فروش فیزیکی در ایران 0.7 برابر پایانه‌های فیزیکی در ترکیه فعال هستند. در ترکیه حدوداً 21 درصد مبلغ تراکنش‌ها مربوط به تراکنش‌های غیرحضوری است درحالی‌که در ایران 9 درصد مبلغ تراکنش‌ها مربوط به تراکنش‌های غیرحضوری است. مبلغ جذب‌شده توسط هر پایانه فیزیکی در ایران یک‌چهارم مبلغ جذب‌شده توسط پایانه‌های فیزیکی در ترکیه بوده ولی هر کارت در ایران دو برابر هر کارت در ترکیه در ماه هزینه انجام می‌دهد.
در تحلیل این تفاوت‌ها البته باید این واقعیت را نیز در نظر داشت که سهم کارت‌های اعتباری در شبکه پرداخت الکترونیک ترکیه بسیار زیاد است درحالی‌که این کارت‌ها در شبکه بانکی و پرداخت ایران تقریباً سهمی ندارند.