خبرگزاری تسنیم: ماکو یکی از شهر‌های استان آذربایجان غربی است که بزرگ‌ترین منطقه آزاد ایران و دومین منطقه آزاد بزرگ دنیا بعد از شانگ‌های به شمار می‌رود.
وجود بیش از سه هزار اثر تاریخی ثبت شده، ده‌ها اثر و جاذبه طبیعی و بازار مرزی این شهر را به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در شمال غرب کشور تبدیل کرده است.
از مجموعه این جاذبه‌های گردشگری می‌توان به کلیسای مریم مقدس، دریاچه سد بارون، آبشار قلعه جوق، تالاب بور آلان، عمارت کلاه فرنگی ماکو، قلعه قبان اشاره کرد که در گزارش پیش رو بام فرهاد از نظر می‌گذرد.
این دخمه سنگی در 7 کیلومتری شمال غربی شهر ماکو در نزدیکی روستای سنگر، تعبیه شده که مربوط به اقوام اورارتو بوده و متعلق به قرن هشتم پیش از میلاد است.
دخمه فرهاد، شامل دو اتاق تو در تو است که در دل کوه و درون صخره‌ای بزرگ تراشیده شده است و با راه پله‌ای سنگی به کوه متصل می‌شود، در ورودی آن تقریباً یک ونیم در 2 متر و اتاق‌ها یکی بزرگ (تقریباً 4*3) و دیگری کوچک‌تر (تقریباً 2*2) است؛ که با دری 1 *1.5 متری به هم متصل‌اند. بر روی دیواره‌ها طاقچه‌هایی تراشیده شده است و برای روشنایی گویا از مشعل استفاده می‌شده است.
در زبان محلی به این دخمه سنگی فرهاد دامی یعنی خانه فرهاد گفته می‌شود و بومیان منطقه آن را به فرهاد مرد عاشق‌پیشه که به خاطر رسیدن به معشوقهٔ خود و بنا به خواست او این دخمه سنگی را در دل صخره تراشیده است نسبت می‌دهند و می‌گویند فرهاد مدتی در منطقه ماکو و در این خانه زندگی می‌کرده و سپس به منطقه بیستون کرمانشاه رفته است.
دیواره‌های سنگی دخمه فرهاد به نحو اعجاب‌انگیزی تراشیده شده است به نحوی که تراشیدن چنین دیوار‌های صافی در دل صخره‌های سخت کوه حتی در این زمان سخت و مشکل به نظر می‌رسد، داخل دخمه کاملاً تاریک است و هیچ منبع نوری وجود ندارد.
دخمه سنگی فرهاد که با نام‌های گور دخمه ایوان فرهاد، بام فرهاد و دخمه سنگی ماکو نیز شناخته می‌شود، اثری باقی‌مانده از هزاره‌ی اول پیش از میلاد مسیح است و به اقوام اورارتو در دوران ماد‌ها و قرن هشتم قبل از میلاد تعلق دارد.
دخمه سنگی فرهاد از دو اتاق و ورودی که در انتهای 30 پله‌ی سنگی قرار دارد، تشکیل می‌شود و در دل کوه و داخل صخره‌ای بزرگ تراشیده شده است این اثر کهن در تاریخ 1 فروردین 1347 با شماره‌ی ثبت 803 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
به دلیل روشن کردن آتش درون دخمه تمامی دیوار‌های آن دوده گرفته است و کاملاً سیاه شده است به طوری که حتی نور چراغ قوه هم در آن انعکاس نمی‌یابد و فضا کاملاً تاریک است، در فصل تابستان اطراف دهانه دخمه فرهاد به وسیله برگ درختان مخفی شده و در صورت نداشتن راهنما، یافتن این مکان بسیار مشکل خواهد بود.
این دخمه متعلق به سده هزاره اول ق. م می‌باشد و دارای پله‌هایی است که از سنگ تراش شده و به قسمت پایین ورودی راه دارد در داخل دخمه یک سالن وجود دارد که قسمت شرق آن در اتاق به اندازه 4*3 می‌رسد همچنین 3 طاقچه که از سنگ تراش داده شده وجود دارد بنای موجود کاملاً در داخل صخره سنگی کنده‌کاری شده است.
این اثر تاریخی همانند مقبره‌های صخره‌ای مشهور به «وان» در کشور ترکیه تشبیه می‌شود و امروزه به یکی از جاذبه‌های گردشگری تاریخی در کشور و استان آذربایجان غربی تبدیل شده است.
