هپاتیت C یک عفونت کبد قابل درمان است که در نتیجه فعالیت ویروس هپاتیت C شکل می گیرد. بدون درمان مناسب، عفونت های مزمن هپاتیت C می توانند به بروز عوارض جدی، مانند بیماری کبد، زخم های کبدی و سرطان کبد منجر شوند.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "مدیکال نیوز تودی"، حدود 85 درصد افرادی که در تماس با هپاتیت C قرار می گیرند به عفونت های مزمن مبتلا می شوند. پزشکان می توانند عفونت های هپاتیت C را با داروهایی که از تکثیر ویروس پیشگیری می کنند، درمان کنند.
پزشکان میزان ویروس هپاتیت C موجود در خون بیمار یا بار ویروسی را تجزیه و تحلیل می کنند. آنها این کار را حین و پس از درمان بیماری انجام می دهند تا میزان موفقیت درمان را مشخص کنند.
درمان هپاتیت C
درمان موفق زمانی صورت می گیرد که فرد یک پاسخ ویروسی پایدار (SVR) داشته باشد.
یک پاسخ ویروسی پایدار به شرایطی گفته می شود که ویروس هپاتیت C برای 12 هفته یا بیشتر پس از تکمیل درمان در خون فرد غیر قابل تشخیص باشد.
این شرایط به معنای آن است که فرد در ادامه زندگی خود به بیماری مبتلا نخواهد بود. پس از یک پاسخ ویروسی پایدار، عفونت های هپاتیت C در کمتر از یک درصد افراد باز می گردند.
در گذشته، درمان هپاتیت C شامل ترکیبی از آمپول های اینترفرون و داروی ضد ویروس ریباویرین می شد. این رویکرد بر تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه موثر با ویروس متمرکز بود.
اما در حال حاضر، روش های درمان هپاتیت C به طرز چشمگیری تکامل یافته اند. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا، روند درمان فعلی می تواند بیش از 90 درصد افراد مبتلا به هپاتیت C را تنها طی 8 تا 12 هفته درمان کند.
داروهای ضد ویروس با عملکرد مستقیم
پزشکان از داروهای ضد ویروس با عملکرد مستقیم (DAAs) به عنوان روش درمان استاندارد برای هپاتیت C استفاده می کنند.
بر خلاف روش های درمان قدیمی‌تر که بر تقویت سیستم ایمنی بدن متمرکز بودند، داروهای ضد ویروس با عملکرد مستقیم مستقیما به ویروس هپاتیت C حمله می کنند.
این درمان های هدفمند ویروس هپاتیت C را بدون ایجاد اثر منفی بر دیگر بخش های بدن از بین می برند.
از عوارض جانبی استفاده از داروهای ضد ویروس با عملکرد مستقیم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی
- سردرد
- اسهال
- حالت تهوع
- استفراغ
- کم خونی
به گفته انجمن مطالعه بیماری های کبد آمریکا، داروهای ضد ویروس با عملکرد مستقیم در مقایسه با درمان های مبتنی بر اینترفرون دارای خطر بیشتر تداخل با داروهای تجویزی و غیرتجویزی هستند.
داروهای ضد ویروس با عملکرد مستقیم از مکانیزم های مختلفی برای مبارزه با ویروس هپاتیت C استفاده می کنند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مهارکننده های پروتئاز
این داروهای ضد ویروس با عملکرد مستقیم با مسدود کردن فعالیت آنزیم پروتئاز از تکثیر ویروس جلوگیری می کنند.
مهارکننده های پروتئاز برای هپاتیت C شامل موارد زیر می شوند:
گلکاپرویر (Glecaprevir)
پاریتاپرویر (Paritaprevir)
وکسیلاپرویر (Voxilaprevir)
گرازوپرویر (Grazoprevir)
مهارکننده های پلیمراز
مهارکننده های پلیمراز به صورت مستقیم توانایی تکثیر ویروس را هدف قرار داده و از آن جلوگیری می کنند.
سوفوسبوویر (Sofosbuvir) یک مهارکننده پلیمراز است که پزشکان ممکن است در ترکیب با داروهای دیگر برای درمان هپاتیت C استفاده کنند.
مهارکننده های NS5A
مهارکننده های NS5A به صورت مستقیم پروتئین NS5A را هدف قرار می دهند که نقشی کلیدی در تکثیر هپاتیت C دارد.
از نمونه های مهارکننده های NS5A می توان به موارد زیر اشاره کرد:
داکلاتاسویر (Daclatasvir)
الباسویر (Elbasvir)
امبیتاسویر (Ombitasvir)
ولپاتاسویر (Velpatasvir)
پیبرنتاسویر (Pibrentasvir)
ریباویرین
در گذشته، پزشکان از ریباویرین و آمپول های اینترفرون برای درمان عفونت های هپاتیت C استفاده می کردند.
ریباویرین از تکثیر ویروس هپاتیت C در بدن جلوگیری می کند. با این وجود، این دارو به تنهایی کار نمی کند و باید همراه با دارویی دیگر، مانند اینترفرون استفاده شود.
این دارو «هشدار جعبه سیاه» را از سازمان غذا و داروی آمریکا دریافت کرده است. این هشدار به خطرناک بودن بالقوه یا خطرات تهدید کننده زندگی اشاره دارد که سازمان غذا و داروی آمریکا برای برخی داروهای تجویزی به کار می گیرد.
از عوارض جانبی شدید ریباویرین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم خونی یا شمارش کم گلبول های قرمز خون
- علائم جدید یا تشدید علائم بیماری قلبی‌عروقی، مانند حملات قلبی
- عفونت های جدید
- ناهنجاری های مادرزادی
- نارسایی کبد
- تغییرات در بینایی
- دشواری در تنفس
- تغییرات در خلق و خو
- علائم افسردگی
- افکار خودکشی
اینترفرون
اینترفرون ها برای سال ها بخشی از درمان استاندارد هپاتیت C بودند. با این وجود، روش های درمان موثرتر و ایمن‌تر تا حد زیادی جایگزین آنها شده اند.
اینترفرون ها پروتئین هایی طبیعی هستند که فعالیت سیستم ایمنی بدن را تحریک می کنند. استفاده از اینترفرون ها برای درمان هپاتیت C می تواند به بروز علائم شبه آنفلوآنزا و عوارض جانبی دیگر مانند موارد زیر منجر شود:
- تب
- لرز
- سردرد
- دردهای عضلانی
- بی اشتهایی
- تغییرات در خلق و خو
- کم خونی
- تغییرات در بینایی
- افت عملکرد تیروئید
- افسردگی
- اضطراب
انتخاب روش درمان مناسب
با توجه به پژوهش ها و بهبودهای جدید در فناوری پزشکی روش های درمان هپاتیت C پیوسته در حال تکامل هستند. امروزه، افراد به داروهای مختلفی دسترسی دارند که می توانند عفونت را سریع و ایمن درمان کند.
با کمک پزشک، بیمار می تواند گزینه های درمان را محدود کرده و با توجه به نیازهای وی بهترین روش درمان انتخاب شود.
پزشک عوامل مختلفی را پیش از تجویز روش درمان مد نظر قرار خواهد داد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بار ویروسی، مقدار ویروس موجود در بدن بیمار
- میزان آسیب دیدگی کبد، مانند زخم یا سیروز
- واکنش فرد به هرگونه درمان پیشین هپاتیت C
- ابتلا به شرایط سلامت و بیماری های دیگر
- ژنوتیپ ویروس هپاتیت C
هپاتیت C دارای شش ژنوتیپ مجزا است. یک ژنوتیپ به ترکیبی از ژن ها در یک ارگانیسم، از جمله ویروس ها، گفته می شود. تشخیص ژنوتیپ ویروس هپاتیت C نخستین گام اساسی در مسیر درمان است.
مدیریت
تشخیص زودهنگام عامل کلیدی در درمان موفق هپاتیت C است. افراد می توانند در صورت مشکوک بودن به در تماس بودن با ویروس یا تجربه علائم عفونت هپاتیت C با یک پزشک صحبت کنند.
افراد مبتلا به هپاتیت C می توانند دستورالعمل های زیر را برای کمک به مدیریت علائم دنبال کنند:
- پرهیز از مواد مضر برای کبد، مانند الکل و برخی داروها
- تکمیل دوره درمان تجویز شده توسط پزشک
- پرهیز یا ترک سیگار
- حفظ وزن سالم
- مدیریت هر گونه بیماری
پیشگیری
هپاتیت C یک ویروس قابل انتقال از طریق خون است، به این معنی که ورود ویروس موجود در خون فرد آلوده به جریان خون فرد دیگر موجب گسترش آن می شود.
همچنین، هپاتیت C می تواند از مادر به نوزاد و از طریق رابطه جنسی نیز منتقل شود که البته به ندرت این اتفاق رخ می دهد.
در حال حاضر، واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد، اما افراد می توانند خطر ابتلا به عفونت را با مد نظر قرار دادن موارد زیر کاهش دهند:
- پرهیز یا توقف استفاده از داروهای تزریقی
- پرهیز از به اشتراک گذاری یا استفاده مجدد از سرنگ ها
- دنبال کردن مقررات ایمنی هنگام کار در محیط های پر خطر، مانند بیمارستان
- استفاده از کاندوم هنگام رابطه جنسی
- محدود کردن تعداد شرکای جنسی
افراد ممکن است از ابتلا به هپاتیت C آگاه نباشند زیرا این بیماری تا زمانی که به کبد آسیب نرسانده باشد می تواند برای سال ها بدون علائمی خاص پنهان باشد.
از علائم هپاتیت C می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- خستگی
- بی اشتهایی
- حالت تهوع و استفراغ
- ادرار تیره
- مدفوع آجری رنگ
- درد مفاصل
- پوست و چشم های زرد رنگ
بدون درمان مناسب، عفونت های مزمن هپاتیت C می توانند به زخم شدن کبد، نارسایی کبد، و سرطان کبد منجر شوند. با این وجود، روش های درمان فعلی برای این بیماری می توانند از هر 10 نفر، 9 نفر را طی 8 تا 12 هفته شفا دهند.
