میدان گازی مشترک ایران و انگستان چگونه از تحریم معاف شد؟

بر اساس این معافیت، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا به شرکت‌های آمریکایی که در زمینه ارائه خدمات میادین نفتی فعالیت می‌کنند، اجازه داده است تا با وجود آنکه شرکت ملی نفت ایران تحریم شده است، در میدان نفتی رهام همکاری داشته باشند. در اکتبر سال 2018، آمریکا برای فعالیت در این میدان یک سال معافیت داده بود و حالا این معافیت تا روز 28 فوریه 2021 تمدید شده است.

میچ‌فلگ مدیرعامل سریکا انرژی می‌گوید: میدان رهام سومین تولیدکننده گاز در دریای شمال در سه ماهه دوم سال 2019 بوده است. شرکت سریکا 50 درصد سهم رهام را سال گذشته ازبریتیش پترولیوم خرید، قرار است سهم ایران از محل درآمد میدان رهام در یک حساب بانکی ذخیره شود.

نیاز شدید انگلستان به گاز رهام

شرکت بریتیش پترولیوم انگلستان و شرکت نیکو (شاخه بین المللی شرکت ملی نفت ایران) در این میدان در حال فعالیت هستند. در پی تحریم صنعت نفت ایران در نوامبر سال 2010 میلادی ( آبان – آذر سال 89 ) از سوی اتحادیه اروپا، تا اکتبر 2014 میلادی ( مهر – آبان سال 93 ) برداشت از این میدان مشترک متوقف شده بود. بریتانیا که نیاز مبرمی به گاز تولیدی از این میدان داشت دست به کار شد؛ در نتیجه تلاش انگلیسی ها در دسامبر 2012 میلادی ( آذر – دی سال 91 ) معاهده ای در جلسه اتحادیه اروپا به تصویب رسید که بر اساس آن ایران در برداشت گاز از این میدان معاف می شد، مشروط به اینکه درآمد حاصل از این برداشت تا زمان لغو تحریم ها در حسابی بلوکه می شد.

در جریان مذاکرات میان ایران و انگلستان که شهریور سال 1394 میان کاردار بریتانیا در تهران و معاون وزارت نفت کشورمان انجام شد، مقام‌های بریتانیایی تعهد کرده بودند که سهم ایران از میدان مشترک گازی رام را بعد از لغو تحریم‌ها بپردازند. در شهریور 1395 علی کاردر، معاون وقت وزیر نفت ایران و مدیرعامل شرکت ملی نفت گفت: بریتانیا پول حاصل از مشارکت ایران در بهره‌برداری از میدان گازی رهام را به حساب شرکت نفت واریز کرده، اما فعلا این پول قابل برداشت نیست.

در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی که هنوز دفاتر شرکت کالای نفت در انگلیس و کانادا پابرجا بود، فعالیت‌های مشترکی میان شرکت ملی نفت ایران و برخی شرکت‌های بزرگ نفتی از جمله بریتیش پترولیوم انجام می‌شد که گاهی به خدمات فنی- مهندسی ختم می‌شد و گاهی از این سطح فراتر رفته و به شراکت در میدان‌های نفتی نیز می‌انجامید که یکی از این موارد مشارکت ایران با بریتیش پترولیوم در توسعه میدان گازی رام یا رهام (Rhum)  است.

تاخیر در برداشت 

سهم ایران در این میدان گازی که در 400 کیلومتری شهر ابردین در سواحل اسکاتلند در دریای شمال قرار دارد، 50 درصد است و 50 درصد دیگر در اختیار شرکت بریتیش پترولیوم قرار دارد. هر چند که این میدان در سال 1977 میلادی کشف شده، اما به دلیل مشکلات فنی از جمله بالا بودن دما و فشار گاز موجود در آن، توسعه آن بارها به تاخیر افتاده بود. این در حالی است که ظرفیت تولید این میدان گازی نیز 5.9 میلیون متر مکعب در روز است.

دی ماه سال 84 بود که شرکت بریتیش پترولیوم اعلام کرد پس از 28 سال، بهره‌برداری، تولید و صادرات گاز از بزرگترین میدان توسعه نیافته گاز انگلیس به نام رام آغاز شده تا روزانه نزدیک به 6 میلیون مترمکعب گاز از آن استحصال و تولید شود. اما این اتفاق چند سالی بیشتر ادامه نداشت، چرا که تحریم‌ها موجب شد تا بریتیش پترولیوم(بی‌پی) از توسعه این میدان مشترک منصرف شود و تاسیسات موجود در جزیره‌ای در شمال شرقی اسکاتلند را ترک کند تا با شرکت نفتی ثبت شده ایران در بریتانیا فعالیت مشترکی نداشته باشد.

هر چند که در تمام این سال‌ها بی‌پی تلاش کرد تا نظر اتحادیه اروپا را برای معافیت توسعه این میدان جلب کند، اما این اتفاق روی نداد تا اینکه  روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف سال 91 از نزدیک شدن انگلیس به دریافت معافیت برای میدان گازی مشترک با ایران خبر داد و نوشت: کابینه انگلیس امیدوار است با برداشته شدن تحریم‌ها در مورد میدان گازی رهام در دریای شمال که به صورت مشترک در مالکیت دولت ایران و شرکت بی‌پی است، تولید گاز انگلیس که به تازگی کاهش یافته را مجددا افزایش دهد.

منفعت اقتصادی انگلستان؛ عامل معافیت ایران 

در آن زمان با توجه به کاهش تولید گاز در دریای شمال، و افزایش نگرانی‌ها در مورد بالا رفتن قیمت، انگلستان بیش از پیش به واردات گاز احتیاج پیدا کرده بود، زمزمه‌ها در مورد معافیت این میدان گازی از تحریم‌ها پس از آن شنیده می‌شد و علائمی از بهبود روابط ایران و انگلیس پس از روی کار آمدن دولت یازدهم در ایران مشاهده شد؛ از این جهت بر اساس بخشنامه شورای اتحادیه اروپا که در دسامبر 2012 میلادی تصویب و طی آن مقررات قبلی در مورد اقدامات محدودیت‌زا علیه ایران اصلاح شد، تولید از این میدان  از تحریم‌ها معاف شد.

کارشناسان بی‌پی معتقدند این میدان 135 میلیون بشکه نفت خام و 800 میلیون فوت مکعب گاز طبیعی را در خود جای داده است. بنابر آماری دیگر، این میدان توانایی تولید 190 میلیون فوت مکعب گاز یا 5 میلیون متر مکعب در روز را دارد که می‌تواند پنج درصد از نیاز روزانه انگلستان را تأمین کند.