خبرگزاری مهر: تصمیم هسته‌ای ایران در ارتباط با کاهش سطح تعهدات مرتبط با برجام با واکنش‌های گسترده جهانی روبرو شده است.
در همین ارتباط هم رئیس جمهور ایران و هم رئیس سازمان انرژی اتمی در سخنان خود که طی امروز و دیروز عنوان شده است، بخشی از جزئیات گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران را اعلام کردند.
گام‌های ایران برای کاهش تعهدات هسته‌ای خود در توافق برجام، از اواسط اردیبهشت‌ماه امسال و همزمان با نخستین سالگرد خروج آمریکا از برجام اعلام شد.
در همین ارتباط نیز شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیه‌ای روز 18 اردیبهشت‌ماه سال جاری (در سالگرد خروج آمریکا) به طرف‌های توافق هشدار داد در صورتی که ظرف 60 روز به تعهدات خود در زمینه‌های نفتی و بانکی عمل نکنند ایران طبق مفاد برجام، از تعهدات خود ذیل این توافق خواهد کاست.
از آن زمان به بعد ایران در سه گام از تعهدات خود در توافق هسته‌ای کاسته است.
ایران کاهش تعهدات هسته‌ای خود در برجام را با توجه به عدم انجام تعهدات کشورهای اروپایی و غربی پس از خروج یکجانبه آمریکا عنوان کرده است.
این در حالی است که از زمان کاهش تعهدات هسته‌ای ایران در برجام، مذاکراتی نیز با کشورهای اروپایی برای عادی سازی کانال‌های اقتصادی و مبادلات تجاری و انرژی ایران انجام شده، اما این مذاکرات تا کنون نتیجه‌ای در برنداشته و برهمین اساس نیز تهران به صورت مرحله‌ای کاهش تعهدات خود را در سه مرحله گذشته اعلام کرده، هرچند تهران همزمان بازگشت به تعهدات پیشین را در صورت انجام تعهدات متقابل کشورهای اروپایی امکان پذیر دانسته است.
عزم ایران برای انجام گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای
صبح روز سه شنبه حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در سخنانی در جریان افتتاح کارخانه نوآوری آزادی، اظهار داشت: از فردا گام چهارم کاهش تعهدات برجام را بر می داریم و گازدهی را در فردو آغاز می کنیم.
به گفته رئیس جمهور ایران، تهران از قبل به کشورهای 1+4 و همه کشورهای دوست در دنیا اعلام کرده است که فعالیت جدید همچنان با نظارت آژانس خواهد بود و گام چهارم نیز مانند سه گام دیگر قابل بازگشت است و هر زمان که دیگر کشورهای عضو برجام به تعهدات کامل خود بازگشتند ما نیز به تعهدات کامل خود بازخواهیم گشت.
روحانی همچنین در ارتباط با جزئیات گام چهارم ایران گفت که این گام در فردو خواهد بود و افزود: طبق برجام 1044 سانتریفیوژ داریم اما قرار بود این سانتریفیوژها بچرخند اما گاز به آنها تزریق نشود. گامی که از فردا بر می‌داریم و همین امروز به سازمان انرژی اتمی دستور می دهم، این است که از فردا گازدهی را در فردو آغاز می‌کنیم و این گام ممکن است سرو صدا به پا کند و آنها اعتراض کنند که چرا در فردو می‌خواهید این کار را انجام دهید. ما حساسیت‌شان نسبت به فردو و سانتریفیوژها را می‌دانیم اما هرگاه به تعهدات خود عمل کردند مجدد گاز را قطع می‌کنیم و دیگر گاز به سانتریفوژها تزریق نخواهد شد.
رئیس جمهور ایران در ارتباط با مذاکرات با کشورهای اروپایی نیز اعلام کرد که در هفته های قبل به توافق نرسیدیم و به ناچار گام چهارم را برمی‌داریم، اما ظرف دو ماه آینده باز فرصت مذاکره داریم و اگر به راه حل رسیدیم که تحریم‌ها برداشته شود و به راحتی بتوانیم نفت خود را بفروشیم و از پول های خود در بانک استفاده کنیم، به شرایط گذشته باز خواهیم گشت.
یک روز پیش از سخنان رئیس جمهور ایران، «علی اکبر صالحی»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در جریان بازدید از تأسیسات نظنز با رونمایی از زنجیره 30 تایی سانتریفوژهای آی‌آر6 گفته بود: قرار نبود زنجیره 30تایی ماشین‌های IR6 را الآن داشته باشیم، قرار بود این زنجیره را بعد از اینکه کارها را روی زنجیره 20تایی به سرانجام می‌رساندیم و فرایند تست‌های لازم را انجام دادیم، سه یا چهار سال بعد زنجیره 30تایی را انجام دهیم، اما ما در یک چالش سیاسی قرار گرفتیم و دستور مقامات ارشد کشور این بود که ما این چالش را حتماً به نمایش بگذاریم که توان بالقوه و اراده جمهوری اسلامی آن‌چنان است که اراده بکند به فوریت آنها را عملیاتی خواهد کرد.
مجموع این اظهارات به این معناست که انجام گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران با جدیت از سوی مقامات ارشد کشور دنبال می‌شود.
با این حال در آستانه اجرایی شدن کامل گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، برخی از کشورهای اروپایی و غیر اروپایی به این تصمیم ایران واکنش نشان دادند.
نگرانی اتحادیه اروپا: برجام برای امنیت کل جهان ضروری است
در واکنش به اعلام عزم ایران برای انجام گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، اتحادیه اروپا با ابراز نگرانی از تصمیم ایران مبنی بر تصمیم جدید هسته‌ای ایران مدعی شد که این تصمیم برجام را به خطر می‌اندازد.
در همین ارتباط نیز مایا کوتسیانچیچ، سخنگوی کمیسیون اروپا، در یک کنفرانس خبری درباره اقدام ایران گفت که این توافق «مربوط به امنیت ما است و توافقی نیست که فقط برای امنیت منطقه و اروپا اهمیت داشته باشد، بلکه برای امنیت کل دنیا است.»
کوتسیانچیچ در بخش دیگری از سخنانش گفت که پایبندی اتحادیه اروپا به توافق به «پایبندی کامل ایران» وابسته است.
همچنین یکی از سخنگویان اتحادیه اروپا اعلام کرده است: ما از تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برجامی که رئیس جمهور روحانی امروز آن را اعلام کرد، نگرانیم و از ایران می‌خواهیم از تمامی فعالیت‌هایی که در مغایرت با تعهدات برجامی این کشور است صرف نظر کند [...] زیرا حفظ برجام روز به روز دشوارتر می‌شود.
فرانسه خواستار تجدید نظر در تصمیمات برجامی ایران شد
وزارت خارجه فرانسه نیز در واکنش به اعلام رسمی گام‌ها و اقدامات هسته‌ای جدید در ایران، تهران را متهم به نقض توافق هسته‌ای کرد.
فرانسه در ارتباط با راه‌اندازی زنجیره سانتریفیوژهای نسل ششم توسط سازمان انرژی اتمی ایران که روز گذشته به صورت رسمی از سوی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اعلام شد، از تهران خواسته است تا در تصمیم خود تجدید نظر کند.
فرانسه در عین حال اعلام کرده که منتظر گزارش رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با اقدامات هسته‌ای ایران خواهد بود.
در همین ارتباط، «اگنس واندرمول»، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در جمع خبرنگاران اعلام کرد که کشورش به همراه دیگر شرکای خود در انتظار گزارش آتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران خواهد بود، هرچند اقدامات اعلام شده از سوی ایران برخلاف توافق وین است.
سخنگوی وزارت خارجه فرانسه همچنین ادعا کرد که کشورش همچنان به تعهدات خود در توافق هسته‌ای پای بند خواهد ماند و از ایران نیز می‌خواهد تا تعهدات خود در این توافق را به صورت کامل انجام دهد و به همکاری‌های خود با توافق برجام و اژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه دهد.
آلمان: برجام در خطر است
دولت آلمان نیز به اعلام گام چهارم برجامی ایران واکنش نشان داد و هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان که برای دیداری دیپلماتیک در بوداپست، پایتخت مجارستان به سر می‌برد، روز سه‌شنبه در یک نشست مطبوعاتی مشترک با همتای مجار خود گفت این تصمیم تهران برجام را به خطر می‌اندازد و ایران باید به اجرای تعهدات خود در چهارچوب توافق هسته‌ای بازگردد.
ماس در مورد اعلام راه‌اندازی سانتریفیوژهای جدید در ایران مدعی شد: ایران سانتریفیوژهای بسیار پیشرفته‌ای ساخته در حالی که این اقدام با توافق هسته‌ای در تناقض است.
روسیه: کاهش تعهدات ایران نتیجه عدم حل مشکلات برجام است
سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه نیز به گام چهارم برجامی ایران واکنش نشان داد.
وی گفت: کاهش تعهدات برجامی ایران نتیجه منطقی رکود در حل مشکلات مربوط به برجام است. ما گام جدید طرف ایرانی برای کاهش تعهدات داوطلبانه این کشور را پیامد منطقی رکود در حل مسائل مرتبط با پایداری برجام وتامین نتایج اقتصادی اجرای این معامله می‌دانیم که ایران امیدوار به آن بود.
از سوی دیگر دیمیتری پسکوف سخنگوی ریاست جمهوری روسیه هم به گام چهارم برجامی ایران واکنش نشان داد.
وی اعلام کرد: مسکو نگران کاهش تعهدات برجامی ایران است.
پسکوف افزود: فروپاشی برجام گواه دهنده خیر نیست.
ترامپ در واکنش به گام چهارم ایران: تا ببینیم چه می‌شود
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا امروز سه شنبه به گام چهارم برجامی ایران بر اساس مادتین 26 و 37 توافق هسته ای سال 2015 میلادی واکنش نشان داد.
رئیس جمهوری آمریکا در محوطه کاخ سفید در پاسخ به سئوال خبرنگاری در این خصوص بدون اشاره به نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل توسط وی در 8 ماه می سال 2018 میلادی گفت: ما در حال بررسی این موضوع هستیم. ببینیم چه می‌شود.
سازمان ملل ابراز تاسف کرد
همچنین یک سخنگوی دبیر کل سازمان ملل متحد روز دوشنبه به سخنان «علی‌اکبر صالحی»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره راه‌اندازی زنجیره 30 تایی سانتریفیوژهای IR6 واکنش نشان داد.
این سخنگو در انتقاد از اقدام ایران برای راه‌اندازی دستگاه‌های پیشرفته جهت سرعت بخشیدن به روند غنی‌سازی اورانیوم گفته «آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل متحد هر گامی که به دور شدن طرف‌های برجام از این توافق منجر شود را موجب تأسف می‌داند.
