مرگ خودروی شخصی؛ وعده شرکت‌های تاکسی آنلاین که محقق نخواهد شد

دیگر وقتش رسیده که گواهی‌نامه‌تان را از پنجره بیندازید بیرون، یا اصلاً بهتر از این، گواهی‌نامه نگیرید.

برای نزدیک به یک دهه، این وعده ای بوده که کمپانی‌های پر سر و صدای حوزه حمل و نقل به مشتریان داده‌اند. در سال 2011 یک شرکت اشتراک سفر آنلاین به نام Zipcar دست به پژوهش زد و مدعی شد نسل جدید، مالکیت اتومبیل را دشوار می‌داند.

همان سال شرکت Zimride، که توسط هم مؤسسان Lyft تأسیس شد، به عنوان استارتاپی شناخته شد که «مدل سنتی مالکیت شخصی» را به چالش می‌کشد. تراویس کالانیک، مدیرعامل سابق اوبر هم گفت که گواهی‌نامه‌اش باطل شده و دینام تنها اتومبیلش که یک بی‌ام‌و M3 سال 1999 بود نیز خراب شده است.

مقامات شهری هم به گروه کُر پیوستند. اوایل ماه جاری میلادی، شهر نیویورک عبور ماشین‌ها از خیابان شلوغ چهاردهم را ممنوع و راه را برای خطوط اتوبوس باز کرد. آژانس حمل و نقل شهری سن فرانسیسکو هم در روز سه‌شنبه خیابان مارکت که اصلی‌ترین شاهراه مرکزی این شهر است را تبدیل به فضایی برای دوچرخه، اسکوتر و اتوبوس کرد.

به همین شکل، برخی از فعالان حوزه املاک هم آپارتمان‌هایی بدون فضای پارکینگ و در عوض با جایگاه مخصوص ماشین‌های اوبر و اجاره‌نامه‌هایی شامل اعتبار ماهانه برای این هم‌سفری آنلاین در نظر گرفته‌اند.

مقامات شهری و کمپانی‌ها می‌گویند چنین کارهایی به کمتر شدن آلایندگی ناشی از اتومبیل‌های حاضر در خیابان، سهولت هرچه بیشتر جابه‌جایی به صورت پیاده یا با دوچرخه و راحت شدن صاحبان اتومبیل از دنگ و فنگ‌های نگهداری از وسایل نقلیه منجر می‌شود. و سرشماری‌ها نشان می‌دهد که تعداد خانوارهای بدون اتومبیل و همینطور خانواده‌هایی با اتومبیل کمتر نسبت به تعداد کارگران در حال افزایش است.

اما نکته خنده‌دار اینکه مالکیت اتومبیل شخصی در ایالات متحده طی 10 سال اخیر در حقیقت افزایش یافته؛ حتی در مناطقی که اوبر و دیگر سرویس‌های تاکسی آنلاین بیشترین موفقیت را داشته‌اند. بنابر تحقیقات بروس شالر، یکی از مقامات پیشین دفتر حمل و نقل نیویورک، تعداد اتومبیل‌ها در شهرهایی که تاکسی آنلاین بیشترین محبوبیت را دارند، رشد بیشتری نسبت به جمعیت داشته است؛ شهرهایی مانند بوستون، نیویورک، لوس آنجلس، فیلادلفیا و شیکاگو.

علاوه بر این، سرویس‌هایی که مستقیماً برای افراد بدون اتومبیل ساخته شده‌اند هم به بن‌بست می‌خورند. کمپانی اشتراک گذاری اتومبیل Car2Go که حالا تحت تملک مشترک دیملر و بی‌ام‌و درآمده اوایل ماه جاری میلادی گفت که سرویس‌دهی‌اش به نیمی از شهرهای آمریکای شمالی که قبلاً در آن‌ها فعال بوده را متوقف می‌کند.

این کمپانی که به مشتریان خود اجازه می‌دهد اتومبیل‌ها را در هر فضای پارکینگی تحویل گرفته یا تحویل دهند، از این به بعد تمرکز خود را روی دیگر شهرهای باقی مانده مانند نیویورک، مونترال، سیاتل، ونکوور و واشنگتن معطوف می‌کند.

ReachNow، یکی دیگر از سرویس‌های زیرمجموعه بی‌ام‌و که در زمینه اشتراک سفر آنلاین و اجاره اتومبیل فعالیت داشت تابستان اخیر به کار خود پایان داد. کمپانی اشتراک‌گذاری اسکوتر Lime هم اخیراً سرویس اشتراک‌گذاری اتومبیل LimePod را در سیاتل متوقف کرد.

جنرال موتورز طی تابستان اخیر هفت شهر را از لیست شهرهای مورد پشتیبانی با سرویس Maven خود خارج کرد. اوبر و لیفت هم که حالا شرکت‌هایی سهامی عام هستند دائماً پول از دست می‌دهند و تنها زمان محبوبیت‌شان، جمعه بعد از ظهرها است؛ که ظاهراً نشان می‌دهد مردم تنها زمانی از خیر اتومبیل شخصی خود می‌گذرند که چیزی نوشیده باشند.

شالر می‌گوید:

رولر کوستر ناشی از رکورد اقتصادی و بازیابی اقتصادی به آخر راه رسیده و حالا نرخ مالکیت اتومبیل همان مقداریست که قبلاً هم بود.

محققان چندین دلیل برای این تفاوت عظیم میان هایپ و واقعیت ارائه کرده‌اند. اتفاقی نبوده که شعار «دیگر نیازی به اتومبیل شخصی نیست» همان زمانی به اوج خود رسید که در سال‌های بعد از رکود اقتصادی به سر می‌بردیم و خرید ماشین هنوز مانند کاری لوکس و صرف هزینه برای سوخت، حتی از آن لوکس‌تر به حساب می‌آمد.

اما از زمان بهبود اقتصادی، ایالات متحده به برخی از بالاترین ارقام در فروش اتومبیل رسیده. قیمت سوخت نیز با کاهشی کلی همراه بوده و گشت و گذار در شهرها ارزان‌تر شده.

نسل هزاره، نسلی که عاشق شهر است و قرار بود چرخ مالکیت اتومبیل را بشکند در حال بزرگ شدن است. تحقیقات اخیر نشان داده رکود اقتصادی این نسل را به تعویق انداختن تشکیل خانواده ترغیب کرده و نرخ پایین‌تر مالکیت اتومبیل بیشتر به این موضوع مربوط است تا بیزاری از وسائل نقلیه شخصی. رابین چیس، یکی از مدیران پیشین Zipcar که حالا به مشاوری مستقل تبدیل شده می‌گوید:

تا زمانی که نسل هزاره بچه‌دار نشود و خصوصاً فرزند دومش به سن مدرسه نرسد نمی‌توانیم بگوییم آن‌ها حاضر به خرید اتومبیل نیستند.

در واقع آن زمان است که ماشین نداشتن، خصوصاً در شهرهایی که تراکم جمعیتی بالا دارند دردناک خواهد شد.

در این بین اثبات شده درآمدزایی از هم‌سفری و اشتراک‌گذاری اتومبیل دشوار است، خصوصاً در شهرهایی که آنقدر جمعیت ندارند که یافتن سفر بعدی برای رانندگان سریع و آسان باشد. استیو بنفیلد که اوایل امسال از مدیریت ReachNow کناره گرفت می‌گوید «اشتراک‌گذاری اتومبیل شدیداً سرمایه‌محور است. مشخصاً تجارتی سخت است.»

البته که در این وضعیت نابسامان، برخی کمپانی‌ها به موفقیت رسیده‌اند. محققی به نام سوزان شاهین در سال 2016 با استفاده از دیتای شرکت Car2Go در نتیجه یک پژوهش خود آورد که این برنامه اشتراک‌گذاری اتومبیل، در برخی موارد باعث شده مردم از خرید ماشین صرف نظر کنند. بنفیلد می‌گوید تجربه ReachNow هم بر این موضوع صحه می‌گذارد: این سرویس به موفقیتی نسبی میان افراد حدوداً 30 ساله رسید که تنها یک اتومبیل در خانه داشتند.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که آمریکایی‌ها بی‌خیال اتومبیل شخصی نشده‌اند، بلکه احتمالا دیگر تمایلی به خرید اتومبیل ثانویه ندارند. همین وضعیت را می توان برای دیگر کشورها نیز متصور شد.

چیس، مدیر اجرایی پیشین Zipcar می‌گوید نرخ مالکیت اتومبیل آنقدرها که باید و شاید دچار تغییر نشده چون اقتصاد ایالات متحده تا حد زیادی بر اتومبیل متکی است. او می‌گوید «حالا وقتش رسیده که راهی برای تغییر کارکرد 100 ساله خیابان‌ها بیابیم».