مقعد انتهایی ترین و یکی از مهمترین بخش دستگاه گوارش است که از دو عضله به نام های اسفنکتر داخلی و اسفنکتر خارجی تشکیل شده است که اجازه کنترل دفع را می دهد.
مقعد دارای سلول و بافت‌هایی با مکانیزم اثر متفاوت است که اختلال در هر یک از آنها می‌تواند باعث ابتلا به بیماری‌های متفاوتی مانند بواسیر یا هموروئید، شقاق، فیستول و کیست مویی گردد.
آمارها و تحقیقات دنیای پزشکی نشانگر آن است که بیماری‌های مقعدی و نشیمنگاهی با شیوع بالایی در حال گسترش هستند و هر روزه بر تعداد مبتلایان به آن افزوده می‌شود.
بعضی از افراد به دلیل ترس و خجالت، از بیان مشکلات مقعدی خود خودداری می‌کنند و حتی از مراجعه به دکتر هم واهمه دارند و با تأخیر انداختن مراحل درمان، مراحل بهبود را سخت‌تر خواهند کرد.
از طرفی هم ممکن است علائم نشانگر مشکلات جدی مقعدی مانند سرطان مقعد باشد که در آن صورت تعلل در روند درمان می‌تواند جان فرد را به خطر اندازد.
با ما در این مقاله همراه باشید تا به بررسی علائم و روش های درمانی این بیماری ها بپردازیم:
بواسیر یا هموروئید
ممکن است بیماری بواسیر یا هموروئید شما را یاد مشکلات جسمی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌‌هایتان در سنین پیری بیاندازد اما بر خلاف تصور عموم مردم این اختلال خاموش می تواند از سنین جوانی شروع شود و ممکن است بدون بروز نشانه ای واضح در بدن فرد به وجود آید.
به متورم شدن عروق خونی و مویرگ های موجود در ناحیه مقعد بواسیر(هموروئید) گفته می شود که به عنوان یکی از شایع ترین بیماری های مقعدی شناخته شده است.
بواسیر به دو نوع خارجی و داخلی تقسیم می شود، که در هموروئید داخلی عروق داخلی کانال مقعد دچار تورم می شود و در نوع خارجی عروق خارجی عضلات مقعد دچار اتساع یا تورم می شوند.
بر اساس آمارها شیوع هموروئید بین مادران باردار، مبتلایان به یبوست و اسهال مزمن و افراد مبتلا به بیماری هایی که فشار داخل شکمی را افزایش می دهند، بیشتر است.
علائم هموروئید
در صورتی که از علائم بیماری آگاهی داشته باشید می توانید به راحتی درمان را شروع کرده و از وخیم شدن بیماری جلوگیری نمایید. ما در ادامه به تشریح علائم این بیمار یمی پردازیم:
- مشاهده‌ی خون روشن در هنگام دفع مدفوع ( خون در مدفوع )
- بیرون‌زدگی گوشتی در ناحیه‌ی مقعد
- درد مقعدی
- خارش در ناحیه‌ی مقعد
- خروج ترشحات لزج بعد از دفع
- احساس دفع ناکامل مدفوع
علل بروز بواسیر
- عدم مصرف میزان کافی آب به صورت روزانه
- ایستادن یا نشستن به مدت طولانی
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- مصرف ناکافی میوه و سبزیجات
- اضافه وزن و چاقی
- ازدیاد فشار شکمی با سرفه‌های شدید و مکرر
- فعالیت‌های بدنی سنگین و نادرست( ورزش های سنگین)
- فعالیت بدنی کم و زندگی ماشینی
- جابجایی وسایل بسیار سنگین
- زور زدن هنگام دفع مدفوع
نقش تغذیه
تحقیقات و مطالعات نشان داده که یکی از عوامل اصل، مشکلات ناشی از سیستم گوارشی افراد می باشد. این مشکلات منجر به یبوست و در نهایت عامل ایجاد بواسیر می شوند.
آمار ها نشان می دهد که بیماران رژیم غذایی نادرست و کم فیبری داشته اند.
همچنین می توان با رعایت مصرف به اندازه فیبر، پرهیز از مواد شور، فلفل و نوشیدنی های الکی از عود این بیماری جلوگیری کرد.
درمان بواسیر با لیزر و عمل جراحی
در گذشته جراحی تنها درمان قطعی هموروئید بوده که در این روش ها جراح اقدام به برداشتن کامل توده‌ی متورم شده میکرد که در تکنیک های متفاوتی مانند بستن رابربند، استاپلر و هموروئیدکتومی انجام میشد.
امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی روش های کم عارضه تر و کارآمدتر جایگزین روش های سنتی شده اند که از میان آنها می توانیم به روش های غیر جراحی کم تهاجمی درمان هموروئید با لیزر و اسکلروتراپی اشاره کنیم. از میان تمامی روش های درمان بواسیر، لیزر درمانی محبوبیت بیشتری در میان مردم داشته زیرا اولویت بیماران هیچ گاه تیغ جراحی نیست.
درمان با لیزر بدون هرگونه درد و خونریزی و بصورت سرپایی و بدون نیاز به بستری در بیمارستان انجام شده و از روش اسکلروتراپی موثرتر و از رابربند زودبازده تر بوده و در کمتر از نیم ساعت قابل انجام است.
شقاق یا فیشر مقعدی
شقاق یا فیشر مقعدی ترک یا زخم بسیار دردناک در بافت پوششی نرم و مرطوب قسمت انتهایی کانال مقعد است که به شکل یک اشک خطی ایجاد می شود و در طولانی مدت می تواند به طور عمیق تر تمام قسمت مخاطی مقعد را درگیر کند.
این بیماری بیشتر در سنین جوانی و میانسالی شایع بوده و با افزایش سن احتمال ابتلا به آن کاهش می یابد.
به طور کلی شقاق یا فیشر مقعدی در اثر فشار یا ضربه به دیواره مقعد در هنگام اجابت مزاج ایجاد شده و افراد مبتلا به اختلالات زمینه‌ای کانال مقعد در مقابل آن آسیب پذیرتر هستند.
علائم شقاق
یک از بیماری های شایع نشیمنگاهی است که اغلب با دیگر اختلالات ناحیه‌ی مقعد مانند بواسیر اشتباه گرفته می‌شود. در اینجا با علائم این بیماری آشنا می شویم :
- احساس درد و ناراحتی در ناحیه‌ی مقعد
- درد هنگام اجابت مزاج و مدتی پس از دفع مدفوع
- خونریزی مقعدی
- مدفوع خونی
- خون‌آلود شدن دستمال توالت
- احساس یک زایده‌ی کوچک بر روی پوست نزدیک شقاق یا فیشر مقعد
- سوزش و خارش در مقعد
- قرمزی و التهاب در ناحیه مقعد
- ترک قابل مشاهده در اطراف مقعد
دلایل ایجاد شقاق
- اسهال‌های مزمن و طولانی مدت
- یبوست‌های مزمن (بیشتر در بزرگسالان)
- تمیز کردن مقعد به صورت خشن با دستمال‌های زبر
- سرطان راست روده
- رابطه‌ی جنسی مقعدی
- آسیب مقعد هنگام زایمان سخت
- بارداری
- عضلات مقعدی بیش از حد تنگ
- بیماری‌های التهابی روده و بیماری‌های مقاربتی
- بیماری کرون
- خاراندن مقعد
درمان
بیماری شقاق در مراحل اولیه و قبل از حاد شدن با انواع پماد و شیاف قابل کنترل است اما اگر بیماری گسترش یابد راهی جز روش های تهاجمی وجود ندارد.
درمان شقاق با لیزر با عوارض کمتر و پروسه درمانی کوتاه تر نسبت به جراحی روشی مطمئن و قطعی می باشد. حال آنکه جراحی های سنتی برای درمان شقاق مشکلات و عوارض بسیاری داشته و لیزر در درمان این بیماری نقش خود را به خوبی ایفا کرده است که از مزایای درمان شقاق با لیزر می توانیم به انجام آن تحت بیحسی موضعی، عدم نیاز به دوره نقاهت و بدون درد و خونریزی بودن اشاره کنیم.
فیستول مقعدی
بطور کلی فیستول در نتیجه‌ی یک اتصال غیر طبیعی میان دیواره‌ی مخاطی درون کانال مقعد و پوست نزدیک مقعد ایجاد می‌شود و به شکل یک تونل کوچک باریک غیر طبیعی در انتهای راست روده ظاهر خواهد شد که به سطح خارجی پوست باز می‌شود.
معمولاً فیستول مقعد به دنبال یک آبسه مقعدی درمان نشده به وجود می‌آید که بسیار دردناک است و یکی از نشانه های مشهود این بیماری ترشح چرک از ناحیه درگیر است.
علائم فیستول مقعدی
- احساس درد ثابت یا ضربان دار
- قرمزی و تورم اطراف ناحیه مقعد
- خونریزی از مقعد
- حرکات روده یا دفع ادرار دردناک
- تب در اثر عفونت
- ترشحات عفونی و بدبو از مقعد
- رویت سوراخ های در ناحیه مقعد
- بی اختیاری در مدفوع
در صورت مشاهده هر یک از این علائم برای جلوگیری از پیشرفت بیماری سریعا به پزشک مراجعه کنید.
علل ابتلا به فیستول مقعدی
- آبسه درمان نشده در اطراف دهانه مقعد
- بیماری کرون
- بیماری دیورتیکولیت
- ابتلا به سل
- کاهش ایمنی بدن با ابتلا به بیماری HIV
- زخم و آسیب بافتی در ناحیه مقعدی
درمان فیستول مقعدی با روش های جراحی
درمان فیستول مقعدی بدون التیام زخم و سوراخ ایجاد شده امکان پذیر نمی باشد و برای حذف کامل فیستول نیاز به عمل های جراحی است که شامل روش هایی چون :
فیستولوتومی : در این روش یک برش باز در تمام فیستول ایجاد می شود و پوست و عضله‌ی تونل کامل باز شده و اجازه‌ی بررسی بافت های آسیب دیده و ترمیم فیستول از داخل به خارج را می‌دهد و در این روش یک الی دو ماه زمان نیاز است زخم بعد جراحی بهبود یابد.
پلاگین بیولوژیکی : یک پلاگین مخروطی شکل از بافت انسانی یا مخاط روده انسانی به سر سوراخ فیستول بخیه می کنند و معمولا بافت جدید در اطراف پلاگین رشد می کند و زخم بهبود می یابد.
روش فلپ آدوانسمنت: این روش معمولا برای فیستول های پیچیده و افرادی که در معرض بی اختیاری مقعدی هستند مورد استفاده قرار می گیرد به این صورت که قسمتی از پوست رکتوم یا اطراف مقعد را برداشته و به وسیله آن فیستول را ترمیم می کنند.
تکنیک استن : این روش یکی از قدیمی ترین روش های سنتی مورد استفاده برای فیستول های پیچیده تر است که با استفاده از موی دم اسب یا کتان و لوله‌ی باریک ویژه‌ی تخلیه را برای شش الی دوازده هفته در فیستول قرار می‌دهند تا چرک کامل تخلیه شده و زخم فیستول بهبود یابد. این روش برای افرادی که در معرض بی اختیاری به خصوص گاز روده هستند کاربرد دارد.
پس از اتمام هر کدام از روش های جراحی و بهوش آمدن بیمار به علت پیچیدگی جراحی ها بیمار نیاز به مصرف داروهای ضد درد زیر نظر پزشک و یا حتی بستری طولانی تر در بیمارستان دارد.
قطعی ترین روش درمان فیستول با لیزر بدون درد
پیشرفت علم کمک بسیاری در پزشکی و بهبود روش های درمانی داشته و لیزر توانسته جایگزین بسیار مناسبی برای جراحی های سنگین و پر عارضه باشد.
در لیزر درمانی فیستول مقعدی به جای استفاده از تیغ جراحی و برش بافت سالم اطراف فیستول به وسیله ی لیزر مسیر فیستول را بسته و بافت های اطراف را ترمیم می کنند.
درمان فیستول با لیزر با دقت بالا تر در ترمیم مویرگ‌های پاره شده ، تهاجم کمتر و بدون هرگونه درد و خونریزی به صورت سرپایی انجام می شود. در این روش درمانی نیازی به بیهوشی عمومی نبوده و خبری از عوارض عمل های جراحی نیست.
از دیگر مزیت های مهم درمان فیستول با لیزر می توان به مدت بسیار کوتاه درمان و جلوگیری از عارضه بی اختیاری در بیمار و از آنجا که این روش بدون هرگونه خونریزی بوده و احتمال انتقال بیماری هایی مانند HIV و هپاتیت را کاهش می دهد.
کیست مویی
کیست مویی یا سینوس پیلونیدال یک بیماری مزمن پوستی است در اثر موی بازگشته به زیر پوست ایجاد شده و با یک یا چند سوراخ کوچک حاوی مو به سطح پوست باز می‌شود می‌تواند درد شدیدی در ناحیه مقعدی و نشیمنگاهی ایجاد کند.
این کیست می تواند حاوی چرک و عفونت شده و به بافت های سالم اطراف خود آسیب وارد کند.
برای جلوگیری از پیشرفت و آسیب سینوس پیلونیدال به بافت های سالم اطراف خود باید اقدامات درمانی آن را سریع‌تر شروع کنید زیرا این بیماری یبسیار پیشرونده است.
علائم
- درد شدید در هنگام نشستن یا ایستادن در ناحیه کمر و نشیمنگاه
- تورم
- قرمزی و ایجاد زخم در پوست اطراف آن
- خروج ترشحات خونی و چرکی و احساس رطوبت در آن ناحیه
- موی بیرون زده از کیست
- ایجاد سوراخ‌هایی در پوست
- تب خفیف و نادر در اثر عفونت
- تولید بوی بد ترشحات در کیست مویی
علل ایجاد کیست مویی
تاکنون علت قطعی برای ابتلا به کیست مویی پیدا نشده است و براساس گزارشات علت ایجاد آن ترکیبی از تغییرات هورمونی در بلوغ که موجب رشد موهای زائد ضخیم شده و سایش آن ها با لباس های تنگ در طی نشستن طولانی مدت است.
علل زیر احتمال ابتلا به کیست مویی را افزایش می دهد:
- شغل کم تحرک ( نشستن های طولانی مدت )
- اضافه وزن یا چاقی
- سابقه‌ی خانوادگی ( اگر در یک خانواده بیشتر افراد به این بیماری مبتلا شوند احتمال ابتلا در نسل های بعدی افزایش می یابد )
- وجود سوراخ مادرزادی انتهای دنبالچه‌ای
- پرمویی یا داشتن موهای مجعد و درشت
- ضربه به ناحیه پایین کمری
- سن ( در بزرگسالان جوان بین سنین 15 تا 40 سال شایع‌تر است )
- جنس مذکر ( به دلیل داشتن مقدار بیشتری مو نسبت به زنان )
- پوشیدن لباس‌تنگ ( میزان اصطکاک را بیشتر می‌کند )
- بهداشت فردی ضعیف
درمان قطعی کیست مویی شما اگر در حد یک آبسه غیر عفونی باشد ممکن است پزشک با به وسیله تیغ جراحی یک برش بر روی آن کیست شما را تخلیه نماید.
اما در شرایطی که بیماری وخیم تر شود و کیست مویی حاوی عفونت باشد نیاز به روش های تهاجمی تری برای درمان است.
روش های تهاجمی به دو روش لیزر درمانی و عمل های جراحی و باز و بسته تقسیم می شود.
در روش های جراحی پس از انجام بیهوشی پزشک با تیغ جراحی اقدام به برداشتن کیست و کمی از پوست اطراف آن ناحیه کرده و در روش باز، زخم را باز گذاشته و پانسمانی در گودال زخم قرار می دهد تا به مرور زمان آن ترمیم شود اما در روش بسته، پس از تخلیه ناحیه گودال را بخیه زده که در این روش احتمال عفونت دوباره وجود داشته که باید بخیه باز شده و عفونت تخلیه شود.
اما با توجه به وجود علم لیزر درمانی شما دیگر نیاز به درمان با تیغ جراحی نداشته تنها با استفاده از لیزر های برنده مانند co2 پزشک می تواند کیست را برش داده در حین تخلیه، بافت ها و مویرگ های آسیب دیده را نیز ترمیم کند.
درمان کیست مویی با لیزر بدون درد و خونریزی، بخیه و پانسمان شما را از مراقبت های بعد از جراحی راحت کرده است و دوره نقاهت بسیار کوتاهی دارد.
معاینه برای تشخیص بیماری های مقعدی چگونه انجام می شود؟
ما می دانیم که معاینه ی مقعد برای هیچ کسی خوشایند نخواهد بود. در چنین شرایطی که درد و خونریزی زندگی روزمره ی بیماران را مختل کرده است پیدا کردن یک دکتر و پزشک متخصص قابل اعتماد و مجرب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
ایران کلینیک مجموعه ای متشکل از بهترین تیم پزشکی و مجهز به آخرین تجهیزات درمانی بیماری های مقعدی است که زیر نظر بهترین پزشک متخصص با استفاده از روش هایی نوین و پیشرفته مانند لیزر درمانی سبک نوینی از درمان بیماری های مقعدی را ایجاد کرده است.
