ذهن‌های توطئه‌اندیش عمر جوایز را کوتاه می‌کنند

به گزارش ایسنا، این شاعر با اشاره به این‌که نباید تاثیرات شگفت‌انگیزی را از جایزه­‌ها توقع داشت، گفت: مثلا برخی می­‌گویند چرا جایزه شاملو باعث پرفروش شدن کتاب برگزیده نشده است؛ واقعیت این است که شعر در همه دنیا فروش چندانی ندارد و نباید انتظار خاصی هم از یک جایزه ادبی داشت.

او افزود: کسانی بر این باورند که شعر امروز و حداقل آن‌چه به طور رسمی منتشر می­‌شود چیزی برای عرضه ندارد و به پایان رسیده است. اگر این نگاه را بپذیریم، می­‌شود گفت که جوایز ادبی نیز حیطه عملکرد محدودی پیدا می­‌کنند. اما اگر بپذیریم که در همین شرایط هم شعرهای خوبی منتشر می­‌شود_که من بر این عقیده­‌ام_ دراین‌صورت می­‌توان جوایز ادبی را مهم دانست.

آبیز با بیان این‌که فضای شعر امروز فضای مغشوشی است که می­‌تواند محدودیت­‌هایی برای جوایز ادبی ایجاد کند، گفت: ما از یک سو با محدودیت‌­هایی در زمینه ممیزی روبه‌رو هستیم و از سوی دیگر با محدودیت­‌های اقتصادی. سیاست­‌های حاکمیتی جوایز را به در نظر گرفتن معیارهایی خارج از حوزه ادبیات معطوف می­‌کند و باعث می­‌شود تصویر ما از ادبیات و شعر این دوره با واقعیت آن همخوانی نداشته باشد. در زمینه اقتصادی هم ناشران استقبال زیادی از چاپ کتاب شعر نمی­‌کنند و بیشتر به سمت شبهه‌شعر گرایش دارند که خواننده تضمین شده­‌ای دارد.

او افزود: در چنین شرایط خاکستری و دشواری، اگر وارد عمل شدن و کاری کردن تنها نیازمند پذیرفتن یک‌سری شرایط ناگزیر و حاکم باشد بی­‌تردید می­‌تواند مفید باشد.

این شاعر درخصوص سوءظن‌هایی که اغلب درباره برگزارکنندگان جایزه‌های ادبی وجود دارد، اظهار کرد: این ویژگی دورانی است که ما در آن هستیم. در سال‌های پیش از انقلاب هم اگر شاعری مثل سهراب سپهری به رخدادهای سیاسی واکنش نشان نمی‌داد، خیلی‌ها به او حمله می‌کردند.

آبیز تاکید کرد: تردید ندارم که کار کردن، به هرشکلی که باشد، بهتر از کاری نکردن است. تجربه تاریخی نشان داده کسانی که در شرایط خاکستری دست به انجام عملی زده‌اند، درنهایت نتیجه عملکردشان مفیدتر از کسانی بوده که گرایش‌های تند داشته‌ و فقط همه چیز را نفی کرده‌اند و سیاه و سفید دیده‌اند.

این شاعر گفت: معمولا این گرایش‌های رمانتیکِ رادیکال که نوعی جوان‌سری در آن هست، و الزاما منحصر به جوان‌ها نیست، توجیهی برای هیچ کاری نکردن است و هرچه باشد، در شرایط فعلی فایده چندانی برای ادبیات ندارد.

او با اشاره به این‌که بخشی از انتقادها به داوری طبیعی است و در همه جای دنیا وجود دارد، گفت:  باید این انتقادها را دسته‌بندی کرد و دید کدامشان پذیرفتنی است.

آبیز افزود: برخی انتقادهای سیاسی و اجتماعی حتی اگر پذیرفتنی باشد، سودی به حال جایزه ندارد. یک‌سری انتقادها هم به روند داوری است. اما بخشی از انتقادات دروغین است و از سوی کسانی مطرح می‌شود که توقع دارند خودشان برنده بشوند. برخی هم عادت به نق زدن دارند و چندان از کار اثباتی و اصلاحی استقبال نمی‌کنند، بلکه فقط منتظرند یک جایی نقطه ضعفی ببیند. این انتقادات باید نادیده گرفته شود.

این شاعر همچنین درباره کوتاه بودن عمر جوایز ادبی در ایران گفت: جوایز ادبی باید آزادی عمل داشته باشند. برخی جوایز ادبی ما به دلیل فشارهای بیرونی عمرشان به پایان رسیده است. دلیل دیگر هم نداشتن پشتوانه اقتصادی است.

او افزود: توقع بالا از یک جایزه ادبی هم موجب دلسردی از این جوایز می‌شود. برخی فکر می‌کنند با گرفتن یک جایزه باید در سطح مهم و بزرگی مطرح شوند و عده‌ای هم فکر می‌کنند جایزه شعر باید به شعری داده شود که شاهکار و مورد قبول همگان باشد.

آبیز حاکم بودن یک ذهن توطئه‌اندیش برهمه شئونات فکری ما و تلاش برای کشف سازوکارهای پنهان از سوی این ذهن‌ها را یکی دیگر از دلایل کوتاه بودن عمر جوایز ادبی دانست و گفت: همه این موارد روند آزاردهنده‌ای را برای برگزارکنندگان ایجاد می‌کند، اما تنها راه حل مداومت است. اگر یک جایزه عمر طولانی نداشته باشد، نمی‌تواند عیب‌های خود را رفع کند.

این شاعر در ادامه صحبت‌های خود به موضوع داوری کتاب‌های شعر منتشرنشده اشاره کرد و افزود: اگر قرار باشد این کتاب‌ها در همان بخش کتاب‌های منتشرشده داوری شوند، نوعی بی‌عدالتی صورت می‌گیرد. چون کتاب‌های رسمی از صافی ممیزی گذشته‌اند و ممکن است نسخه مورد نظر شاعر نباشند. در عین این‌که ممکن است مشکلاتی هم از جمله احراز مالکیت شاعر بر اشعار به وجود بیاید. به همین دلیل فکر می‌کنم چنین کاری نه عملی است و نه عادلانه.

او گفت: اگر هم قرار باشد این کتاب‌ها در بخش جداگانه‌ای داوری شوند، باید محدودیت جغرافیایی برداشته شود و هرکسی در هرجایی مجموعه شعری به زبان فارسی دارد، در جایزه شرکت داده شود که البته فکر خوبی است، اما جایزه دیگری خواهد بود.

آبیز بیان کرد: فکر می‌کنم نگه داشتن یک جایزه مستقل ارزش آن را دارد که چنین ریسکی را نپذیرد و کاش کسانی باشند که برای آن کتاب‌ها هم جایزه‌ای راه بیندازند، چون من هر روز شعرهایی در فضای آنلاین می‌خوانم که بسیار شعرهای خوبی هستند و حیف است نادیده گرفته شوند.

برگزیده دوره چهارم جایزه شعر احمد شاملو که با ستاد خبری این جایزه گفت‌وگو می‌کرد همچنین به برگزارکنندگان جایزه شاملو پیشنهاد داد در ترکیب هیات داوران از افراد نامرتبط با شعر اجتناب کنند و تنوع نسلی را در میان آن‌ها درنظر بگیرند.

او همچنین تاکید کرد: هر گفت­‌وگویی که حول یک جایزه ادبی صورت بگیرد، صرف نظر از آن‌که مثبت یا منفی باشد، برای فضای ادبی مفید است.