دادگاه آمریکایی ایران را به پرداخت غرامت محکوم کرد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق،  این حکم در پی شکایت رضاییان و خانواده‌اش بابت 544 روز بازداشت وی در ایران صادر شده‌ است. به گزارش آسوشیتدپرس، این خبرنگار واشنگتن‌پست در شکایت خود ایران را به بازداشت غیرقانونی و شکنجه متهم کرده بود. در حکم صادرشده، ایران متهم شده است در دوران زندان رضاییان، او را آزار داده و از خواب و دسترسی به امکانات پزشکی محروم کرده ‌است.

آسوشیتدپرس می‌نویسد: مشخص نیست این مبلغ بناست چگونه پرداخت شود، اما ممکن است از محل «صندوق قربانیان تروریسم دولتی ایالات متحده» که پیش‌تر در پرونده‌هایی مانند پرونده شکایت تسخیر سفارت آمریکا در ایران به کار گرفته شده بود، انجام شود. دادگاه‌های ایالات متحده پیش‌تر و در پرونده‌های دیگری، اقدام به ضبط اموال ایران در آمریکا و اختصاص آنها به شاکیان در پرونده‌های مشابه کرده‌اند. آسوشیتدپرس می‌نویسد: در پی شکایت رضاییان، نامه‌های مربوطه از سوی سفارت سوئیس به‌عنوان حافظ منافع ایالات متحده در تهران به دولت ایران تحویل داده‌ شده‌اند، اما دولت ایران هیچ‌گاه به این شکایت واکنشی نشان نداد.

پرونده رضاییان

جیسون رضاییان، خبرنگار واشنگتن‌پست که تابعیت دوگانه ایرانی‌-آمریکایی دارد، از سال 83 کار خبرنگاری را در ایران آغاز کرد. او سال 88 به آمریکا می‌رود، اما در سال 91 برای کار در دفتر واشنگتن‌پست در تهران به ایران بازمی‌گردد. پرونده مشهور او در پایان مرداد 93 با بازداشت او و همسرش یگانه صالحی، خبرنگار رسانه اماراتی انگلیسی‌زبان «نشنال»، از سوی نهادهای امنیتی ایران و به اتهام جاسوسی شروع شد. مشرق‌نیوز می‌نویسد یک عکاس خبری نیز به همراه همسرش در این پرونده بازداشت شد اما کمی بعد آزاد شدند. صالحی نیز اواسط مهر آزاد شد. مشرق‌نیوز «نفوذ در اماکن مهم دولتی و افشای برنامه‌های «ضدتحریمی ایران» از‌جمله هویت واسطه‌های تجاری و ماهیت شرکت‌های همکار ایران در پروسه دورزدن تحریم‌ها و جاسوسی از برنامه هسته‌ای» ایران را از‌جمله اتهامات او ذکر می‌کند. طبق همین گزارش، در کیفرخواست او، رضاییان به «جاسوسی از طریق جمع‌آوری تصمیمات کشور درخصوص مسائل سیاست داخلی و خارجی و قراردادن آن در اختیار افراد غیرصالح» متهم شده بود. دادگاه او‌ در سه جلسه در اردیبهشت، خرداد و تیر 94، به ریاست قاضی صلواتی در شعبه 15 دادگاه انقلاب برگزار شد. رضاییان در دادگاه محکوم شد و غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، سخنگوی وقت قوه قضائیه، حکم او را حبس اعلام کرد.

رضاییان حدود یک‌سال‌ونیم بعد، زمانی که وزرای خارجه ایران، آمریکا و دیگر امضاکنندگان برجام برای امضای توافق در وین بودند، به آمریکا تحویل داده‌ شد. هم‌زمان با رضاییان، سه زندانی ایرانی‌-آمریکایی دیگر نیز به ایالات متحده تحویل داده شدند و از سوی دیگر، هفت زندانی ایرانی‌تبار در آمریکا نیز آزاد شدند. ایرنا‌پلاس می‌نویسد: علاوه‌ بر اینها، قرار تعقیب 14 ایرانی که به درخواست پلیس آمریکا تحت تعقیب اینترپل بوده‌اند نیز لغو شد.

ورود به آمریکا، شکایت از ایران

جیسون رضاییان اما پس از ورود به آمریکا هم با استفاده از رسانه‌ها و هم با ابزارهای قضائی، ایران را به شکنجه و اعتراف‌گیری تحت فشارهای روانی متهم کرد. به گزارش دویچه‌وله، او مدعی شد به او گفته شده بوده بناست در تبادل زندانی از او استفاده شود. زمستان گذشته، او در پرونده شکایت خود از ایران، خواستار دریافت غرامت یک‌میلیارددلاری شد. به گزارش آسوشیتدپرس، رضاییان به قاضی دادگاه گفت در دوران حبس به‌طور مرتب مورد بازجویی و تحت شکنجه‌های روانی قرار گرفته و تهدید به اعدام شده است. رضاییان که پس از آزادی و بازگشت به واشنگتن بار دیگر برای واشنگتن‌پست به‌عنوان خبرنگار مشغول به کار شد، عنوان کرد مقالات و مصاحبه‌هایش سوژه پرونده‌هایش بوده‌اند و از اولین دیدار با قاضی دادگاه، به او از احتمال حکم اعدام گفته شده است. او که بعد از آزادی با باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت نیز دیدار کرد، مدعی شد شدت فشارهای وارده به او در حدی بوده که هنوز و بعد از گذشت چند سال از آزادی، به حالت قبل بازنگشته است.

موضع‌گیری‌های مقامات ایران

ایران هرگز در فضای قضائی ایالات متحده واکنشی به حرف‌ها و شکایت رضاییان نشان نداده ‌است؛ اما مقامات ایرانی همواره در اظهارنظرهای رسمی تأکید کرده‌اند پرونده او طبق روال پیگیری شده‌ است. به گزارش ایرنا‌پلاس، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، در سال 93 و در حالی که رضاییان هنوز در بازداشت بود، به خبرنگار واشنگتن‌پست می‌گوید: «دستگاه قضائی ایران به شیوه‌ای منصفانه در این پرونده رفتار می‌کند». آبان همان سال، محمدجواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر، در گفت‌وگویی زنده با شبکه خبری سی‌‌ان‌ان توضیح می‌دهد: «متأسفانه برخی افراد با عنوان روزنامه‌نگار به ایران می‌آیند، اما بعد کار دیگری غیر از روزنامه‌نگاری می‌کنند. مقامات امنیتی ما معتقدند او در فعالیت‌هایی شرکت داشته که ورای حوزه روزنامه‌نگاری بوده است». حمید رسایی، نماینده وقت مجلس، در بهمن 93 درباره او به خبرنگاران گفت: گزارش‌های «نیمه‌مثبتی» که رضاییان در واشنگتن‌پست منتشر کرده است، با هدف «برنامه‌ریزی برای ضربه‌زدن به صنایع کشور در حوزه‌های مختلف» ارائه شده‌اند. او که خواستار انتشار محتویات اعتراف‌های رضاییان بود، گفت نمی‌تواند جزئیات را در‌این‌باره توضیح دهد.

علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با رادیو سراسری آمریکا در شهریور سال 94 در پاسخ به این پرسش که آیا راهی عملی سراغ دارد که دولت ایران، رضاییان و دیگر آمریکایی‌های در بند در ایران را آزاد کند، تأکید می‌کند: «البته که راه عملی وجود دارد؛ برای مثال، چندین ایرانی اینجا در آمریکا زندانی هستند. قطعا در چنین مواردی، می‌توان به راه‌حل رسید. فکر می‌کنم سیاست‌مداران شما این راه‌ها را بشناسند». جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، هم در گفت‌وگوی ویژه خبری 23 مهرماه 94 دراین‌باره می‌گوید: «پرونده این فرد قضائی است، به‌طوری‌که پرونده جیسون دارای چند بُعد است که یکی از آنها مربوط به ارتباطش با مراکز تصمیم‌گیری می‌شود». غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، سخنگوی وقت قوه قضائیه، بهمن 94؛ یعنی حدود یک ماه پس از تحویل رضاییان به آمریکا و آزادی او، به خبرنگار صداوسیما گفت پرونده مربوط به او بسته نشده ‌است: «خیر؛ همه اینها شناسایی شده و تمام کسانی که در این زمینه‌ها شناسایی می‌شوند در فرصت و موقع مناسب در موردشان اقدام قضائی می‌شود. مهم این است بفهمیم طرف در حال چه کاری بوده است و پرونده مرتبطین رضاییان بسته نشده است».

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، اواخر سال 94  درباره تبادل زندانیان گفت: «فکر می‌کنم در اولین دیداری که آقای کری با من داشت موضوع مطرح شد؛ البته در آن زمان، تعداد زندانیان آمریکایی در ایران دو نفر بود: آقای حکمتی و آقای عابدینی بودند و آقای خسروی و آقای جیسون رضاییان هنوز دستگیر نشده بودند؛ البته آمریکایی‌ها از اواسط دهه 80 موضوع آقای لوینسون را هم که از دید آنها در ایران ناپدید شده بود، مطرح می‌کردند؛ بنابراین ایشان این موضوع را در همان گفت‌وگوی کوتاه مطرح کرد، من هم به ایشان گفتم تعداد زیادی ایرانی هستند که بدون اینکه هیچ قانونی را نقض کرده باشند به دلیل فشار آمریکا در کشورهای مختلف دنیا یا در خود آمریکا زندانی هستند. این اولین‌بار بود که بدون اینکه مذاکره‌ای صورت گرفته باشد، ایشان یک نگرانی را مطرح کرد و من هم یک نگرانی دیگر را مطرح کردم. چند ماه بعد در هر جلسه‌ای که ممکن بود این موضوع در حاشیه جلسه مطرح شد تا اینکه حدود 14، 15 ماه قبل در یکی از جلسات توافق کردیم هر یک از دو طرف یک فرد یا گروهی را مسئول مذاکره درباره این موضوع کند تا ببینیم آیا این موضوع حل‌و‌فصل‌شدنی است یا نه. بعد از اینکه در مراجع تصمیم‌گیری کشور تصمیم لازم گرفته شد و مجوز لازم داده شد، ما یک گروه مذاکراتی ایجاد کردیم. در مقاطعی که کار آن گروه با مشکل یا بن‌بست مواجه می‌شد، بنده و آقای کری برای اینکه کار را دوباره به جریان بیندازیم، مداخله می‌کردیم. در این ماه‌های آخر، چندین دور این مداخله صورت گرفت. فکر می‌کنم از آخرین دور مذاکرات برجام و بعد از آن چند دور دیگر شکل گرفت تا اینکه کار نهایی شد و به نتیجه رسید». ظریف همچنین گفت گفت‌وگوهای جدی دراین‌باره از پاییز 93 آغاز شدند.

 جنجال‌سازی یک سریال

صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بهار امسال، سریالی با نام «گاندو» را پخش کرد که با تغییر اسامی، به پرونده جیسون رضاییان می‌پرداخت و روند کار دستگاه‌های امنیتی در رصد و بازداشت او را روایت می‌کرد. آرش قادری، نویسنده این سریال، خود در یک نشست خبری گفت: «ما کارمان بر اساس یک پرونده واقعی بود، اما ما برای درام و قصه مجموعه نیاز به داستان داشتیم. در پرونده جیسون رضاییان همه اتفاقاتی که شاهد بودید مو‌به‌مو رقم خورده است. ما چند پرونده واقعی داشتیم که باید آنها را با رابط و قصه به هم مرتبط می‌کردیم». سریال گاندو، از نگاه برخی رسانه‌ها و چهره‌های سیاسی، مقامات دولت روحانی و به طور خاص، مقامات دیپلماتیک را متهم می‌کرد که باعث ایجاد فضای فعالیت برای جاسوسان شده ‌است. در زمان پخش سریال، بین مخالفان دولت روحانی، اعضای دولت و حامیانش، بحث‌های گسترده‌ای شکل گرفت. حسام‌الدین آشنا، مشاور ارشد رئیس‌جمهور، بیش از همه به ادعاهای این سریال و نیز ادعاهایی که بر پایه آن توسط منتقدان دولت مطرح می‌شد، واکنش نشان داد. محمدجواد ظریف که از دید برخی به طور خاص هدف انتقاد این سریال قرار گرفته بود، در پاسخ به سؤالات خبرنگاران از اظهارنظر مستقیم خودداری کرد، اما در یک گفت‌وگوی دیگر، بعد از توضیح اقدامات وزارتخانه تحت امرش در واکنش به ورود پهپاد آمریکایی به حریم هوایی ایران به کنایه گفت: «ما اقدامات خودمان را انجام دادیم، البته ما پول نداریم که فیلم تبلیغاتی بسازیم».