سوزش ادرار در زنان

دکتر ندا مقتدری اصفهانی؛ متخصص زنان و زایمان

یکی از مشکلات ادراری شایع در خانم‌ها سوزش ادراری است. سوزش ادرار به خودی خود بیماری خاصی تلقی نمی‌شود، بلکه فقط یک علامت است و می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلف باشد. وجود سوزش ادرار همیشه دلیل بر وجود عفونت ادراری نیست.

یکی از علل نادر ولی خطرناک سوزش ادرار، نوعی از سرطان مثانه است که در آن معمولاً به همراه سوزش ادرار، آزمایش، وجود خون در ادرار را نیز گزارش می‌کند و یا اینکه خود بیمار به چشم خود، ادرار خونی را مشاهده می‌کند. سوزش ادرار در خانم‌ها اغلب همراه با تکرر ادرار و احساس فوریت در ادرار کردن می‌باشد.

 احساس فوریت در ادرار کردن بدین معنی است که فرد احساس می‌کند که مثانه وی پر شده و باید مثانه را خالی کند ولی مثل افراد طبیعی نمی‌تواند آنرا به تأخیر بیاندازد، بلکه باید فوراً به دستشویی برود. بیشتر پزشکان سوزش ادرار را معادل عفونت ادراری تلقی کرده و بدون بررسی شروع به درمان تجربی آن می‌کنند، در صورتی‌که سوزش ادرار می‌تواند علل خیلی زیادی داشته باشد که یکی از آنها عفونت ادراری است. سوزش ادرار در خانم‌های جوان بیشتر است.

دلایل بروز عفونت ادراری در خانم‌ها

1. مجرای ادرار کوتاه است.
2. اغلب تخلیه مثانه خود را به تأخیر می‌اندازند.
3. از وسایل جلوگیری کننده از حاملگی مثل دیافراگم استفاده می‌کنند.
4. از ژل‌های اسپرم کش برای جلوگیری از حاملگی استفاده می‌کنند که سبب تجمع میکروب‌های روده در اطراف مجرای ادرار می‌شود.
5. دسترسی میکروب‌های روده‌ای به علت مسیر کوتاه به دستگاه ادراری و سیستم ادراری خانم‌ها راحت‌تر است.

انواع سوزش ادراری و دلایل آن

اگر درد در هنگام ادرار کردن در ابتدای آن اتفاق بیفتد، معمولاً نشان دهنده وجود مشکل در مجرای ادراری است ولی اگر در انتهای ادرار کردن اتفاق بیفتد نشان دهنده وجود مشکل در مثانه است. اگر سوزش ادرار همراه با تکرر و احساس فوریت در ادرار کردن و درد زیر دل باشد، معمولاً نشان دهنده التهاب مثانه است.

خود التهاب مثانه ممکن است علل عفونی و غیر عفونی داشته باشد. اگر سوزش ادرار همراه با احساس ناراحتی و درد در قسمت خارجی دستگاه تناسلی باشد معمولاً نشان دهنده وجود التهاب در واژن و یا لب‌های فرج می‌باشد. یکی از علل سوزش ادرار و عفونت مثانه، مقاربت است که در آن خانم روز و یا روزهای بعد از مقاربت دچار سوزش ادرار می‌شود و این معمولاً تکرار شونده است. خطرناک‌ترین علت سوزش و تکرر ادرار، وجود نوع بدخیمی از سرطان مثانه است. بنابراین از کنار سوزش و تکرر ادرار نباید به آسانی عبور کرد.

سوزش ادرار و علت بیماری‌ها

یکی از علائمی که ما را هدایت می‌کند که علت سوزش ادرار عفونت ادراری است، وجود خون در ادرار است. در عفونت حاد مثانه 20-15 درصد خانم‌ها مبتلا به درد در زیر ناحیه ناف می‌شوند. خانم‌هایی که یائسه شده و تحت هورمون درمانی نمی‌باشند، مستعد التهاب واژن و عفونت ادراری هستند. اگر سوزش ادرار همراه با ترشح از واژن باشد، نشان دهنده التهاب واژن است.

اگر خانمی دچار سوزش ادرار به همراه تب، بدی حال عمومی و درد عضلانی شود، نشان دهنده ابتلای احتمالی به تبخال تناسلی است که باید منتظر شود که در روزهای آینده تاول‌های تبخال ظاهر شوند. اگر سوزش ادرار همراه با تب و لرز و درد پهلوها باشد، نشان دهنده عفونت حاد کلیه‌ها است و بیمار باید در بیمارستان بستری شود. اگر خانمی دچار سوزش ادرار، تکرر ادرار و احساس فوریت در ادرار کردن شود و پس از خاتمه درمان ادرار قطره قطره خارج شود، و نیز هنگام مقاربت درد داشته باشد، نشان دهنده وجود احتمالی دیورتیکول مجرا است و نیازمند بررسی بیشتری خواهد بود.

باید حتماً از خانم مبتلا به سوزش ادرار از نظر استفاده از داروها و مواد شوینده موضعی سئوال کرد. استفاده از دوش و اسپری‌های واژینال می‌تواند سبب سوزش ادرار شود. گاها بعضی از خانم‌ها ماه‌ها و سالها است که از سوزش ادرار رنج می‌برند، این خانم‌ها نیازمند بررس بیشتری هستند، یک از علل سوزش ادرار طولانی مدت وجود بیماری التهاب بافت بینابینی مثانه است. اینگونه خانم‌ها با درمان مناسب به مقدار زیادی بهبود یافته و خوب می‌شوند.

یکی از علل مهم عفونت دستگاه تناسلی و دستگاه ادراری در خانمها، روابط زناشوئی نامتعارف می‌باشد، که گاها سبب عفونت‌های خطیر می‌گردد. اینگونه عفونت‌ها اگر لگن خانم را گرفتار سازد ممکن است سبب نازائی گردد. تشخیص و درمان زودرس دارای اهمیت زیادی است.