برترین‌ها: آیا می‌دانستید اختلالی به نام «سندرم شوهر بازنشسته» هم وجود دارد؟ این سندرم، زنان خانه داری را تحت تاثیر قرار می‌دهد که شوهران‌شان بازنشسته شده و حالا هر روز در خانه هستند. خیلی از این خانم‌ها دچار احساس خستگی و فرسودگی، تحریک پذیری عصبی و بینهایت افسرده می‌شوند.
تئوری سندرم شوهر بازنشسته (Retired Husband Syndrome)، سی سال پیش توسط دکتر چارلز کلیفورد جوهانسون ارائه شد که گفتگو‌هایی با زنان خانه‌داری داشت که همسران‌شان بازنشسته شده و از در خانه بودن مردهای‌شان شاکی بودند. این زنان احساس بدی داشتند و دل‌شان می‌خواست فریاد بزنند، چون شوهران‌شان مدام جلوی دست و پای‌شان بودند و آن‌ها را دیوانه کرده بودند!
به نظر می‌رسد زنان ژاپنی بیشتر از بقیه‌ی زنان از سندرم شوهر بازنشسته رنج می‌برند. بیش از 90 درصد از خانم‌های ژاپنی که بالای 65 سال دارند، هرگز بیرون از خانه کار نکرده‌اند، بنابراین وقتی ناگهان با این مشکل روبرو می‌شوند که شوهران‌شان، هفت روز هفته و بیست و چهار ساعت شبانه روز در خانه‌اند، تعادل زندگی و امورشان به هم می‌خورد. آمار طلاق در میان زوج‌های بازنشسته در ژاپن، طی 20 سال اخیر به شدت افزایش یافته است.
آیا شما هم از تبعات بازنشستگی شوهرتان می‌ترسید؟ نگران هستید که او قرار است تمام روز ور دل شما بنشیند و نمی‌دانید با او چه باید بکنید؟ آیا فکر می‌کنید بیکاری و اینهمه وقت آزاد، ممکن است شوهرتان را بدخلق و لجباز و ناسازگار کند؟ یا شاید هم تا الان این اتفاق‌ها افتاده‌اند!
بازنشستگی می‌تواند هم برای مرد و هم برای همسرش که هنوز برای این تغییر اساسی آماده نیستند، سخت و ناراحت کننده باشد. به طور کلی مرد‌ها خودشان را با کارشان و نقشی که در حرفه‌شان دارند تعریف می‌کنند و سپس خود را شوهر و پدر می‌دانند. از طرفی دیگر، زن‌ها چند نقش را همزمان حفظ می‌کنند و فرقی نمی‌کند کارشان در بیرون از خانه چه باشد و معمولا اجتماعی‌تر از مرد‌ها هستند؛ بنابراین عجیب نیست که بازنشستگی می‌تواند احساس آشفتگی و سردرگمی و تنهایی به مرد‌ها بدهد و آن‌ها را به همسرشان وابسته‌تر کند. در نتیجه بازنشستگی گاهی واقعا منجر به نوعی جدیدی از استرس و اختلاف در رابطه زناشویی می‌شود. زنانی که از بازنشستگی همسر خود ناراحت و عصبانی‌اند (دچار سندرم شوهر بازنشسته شده‌اند) اغلب علت را اینگونه عنوان می‌کنند:
- شوهرم توقعاتش زیاد و غیرمنطقی شده، مثلا با اینکه خودش وقت آزاد دارد انتظار دارد من همیشه برایش غذا درست کنم.
- شوهرم واقعا آداب معاشرت را فراموش کرده و بی‌ادب شده.
- شوهرم دست و پا چلفتی شده و بدون من هیچ کاری را نمی‌تواند درست انجام بدهد و من باید مدام به او بگویم چه بکند و چه نکند.
- شوهرم درباره‌ی همه چیز غُر می‌زند و ایراد می‌گیرد.
- شوهرم در کار‌های مربوط به من دخالت می‌کند و سرک می‌کشد.
نکاتی برای نجات از سندرم شوهر بازنشسته
- یادتان باشد، بازنشستگی ربطی به تنبلی ندارد. بازنشستگی مرحله‌ای طبیعی از زندگی برای افراد شاغل است که پنجره‌ای کاملا جدید به زندگی باز می‌کند، اما نیاز به برنامه ریزی، درایت و منطق برای لذت بردن از این دوران و کنار آمدن با بحران‌های آن دارد.
- سراغ رویاهای‌تان بروید و برای‌شان برنامه ریزی کنید. زوج‌هایی که طی سال‌های زندگی مشترک خود عادت کرده‌اند با هم برای مسائل مالی و خانوادگی و ... برنامه ریزی کنند، در دوران بازنشستگی موفق‌تر عمل می‌کنند. حتما شما هم رویا‌هایی داشته‌اید که مشغله‌ی کار و زندگی و امور بچه‌ها به شما اجازه نداده به دنبال‌شان بروید. با همسرتان حرف بزنید و ببینید امکان برآورده کردن کدام یک از خواسته‌ها و برنامه‌های‌تان را دارید.
- فعالیت‌هایی انجام دهید که هر دوی شما از آن لذت می‌برید. اکنون که همسرتان بازنشسته شده، زمان زیادی برای با هم بودن دارید. انجام فعالیت‌های مناسبی که برای هر دوی‌تان جالب باشد می‌تواند از تنش و استرس‌تان کم کند و شرایطی فراهم کند که از بودن در کنار هم به جای اینکه حرص بخورید لذت ببرید.
- برای هر کدام‌تان یک فضای شخصی در خانه در نظر بگیرید و به هم اجازه دهید به علاقه مندی‌های فردی‌تان برسید. همه‌ی ما به فضا و زمانی برای خودمان نیاز داریم تا تنها باشیم و به کاری که دوست داریم بپردازیم. به فضای خصوصی هم احترام بگذارید و از اینکه زمان‌هایی را فقط اختصاص به خودتان دهید، احساس گناه نکنید. زمان‌هایی که تنها هستید و به فعالیت محبوب‌تان مشغولید، در واقع برای سایر زمان‌ها که در کنار همسر و فرزندان‌تان هستید انرژی می‌گیرید و شارژ می‌شوید.
- در مورد احساسات و نگرانی‌ها و ترس‌های‌تان در این مرحله‌ی جدید از زندگی، راحت و صمیمی با همسرتان حرف بزنید. همسرانی که از ترس‌ها و نگرانی‌های‌شان با هم حرف نمی‌زنند، معمولا در درک عقاید و رفتار‌های همدیگر به مشکل برمی‌خورند. مثلا مردی که تمام روزش را با کار و حرفه‌اش پُر می‌کرده و حالا اجبارا زودتر بازنشسته شده ممکن است بابت اینکه دیگر کار نمی‌کند عصبانی و آشفته باشد. اگر با همسرش در مورد نگرانی و ناراحتی که دارد حرف نزند، او را با رفتارهایش غافلگیر و آزرده خواهد کرد. ارتباط همیشه، مهم‌ترین جزء از رابطه است که اکنون مهم‌تر هم شده است.
- برای گوش دادن به حرفهای همسرتان وقت بگذارید. خیلی وقت‌ها، خصوصا زمانی که تنشی وجود دارد، فکر می‌کنیم می‌دانیم طرف مقابل چه دارد می‌گوید و برای شنیدن حرف‌هایش حوصله نمی‌کنیم، در واقع اصلا به آنچه می‌گوید گوش نمی‌دهیم. رابطه به همدلی نیاز دارد و همدلی زمانی است که درد و نگرانی‌ها و ترس‌های طرف مقابل‌تان را احساس کنید. در این مرحله یا بحران از زندگی، نیاز به همدلی بیشتر می‌شود.
- نسبت به هم مهربان‌تر باشید. مهربانی واگیر دارد. وقتی با همسرتان مهربانی می‌کنید و ملایمت به خرج می‌دهید، او کمتر می‌تواند از دست‌تان عصبانی بشود و به شما پرخاش کند. مهربانی کمک می‌کند ارتباط تان قوی‌تر شود و بیشتر ملاحظه‌ی هم را بکنید.
- نکته‌ای که نباید فراموش کنید این است که شما نمی‌توانید همسرتان را تغییر دهید. همه‌ی ما یاد گرفته‌ایم که نمی‌توانیم دیگران را تغییر دهیم، بلکه فقط می‌توانیم خودمان را تغییر دهیم. شما می‌توانید روی دیگران تاثیر بگذارید و این دقیقا همان کاری است که باید بکنید. با برنامه ریزی جدید برای دوران بازنشستگی می‌توانید روی زندگی زناشویی‌تان اثر بگذارید و از این طرق کنترل امور را به دست بگیرید. اگر هر دو اهل ورزش هستید می‌توانید از این به بعد با هم ورزش کنید، با هم به خرید بروید، با هم غذا درست کنید یا اینکه برنامه ریزی کنید چه زمانی شما و چه زمانی همسرتان آشپزی کند، به دیدار دوستان‌تان بروید، در فعالیت‌های خیرخواهانه شرکت کنید و البته اوقات شخصی خود را نیز در برنامه بگنجانید.
اگر همسرتان بعد از بازنشستگی افسرده شده ...
گاهی دست از کار کشیدن و بازنشسته شدن می‌تواند آنقدر استرس برانگیز باشد که فرد احساس افسردگی کند و این مسئله بیشتر از آنچه فکر می‌کنید شایع است. اگر همسرتان با افسردگی بعد از بازنشستگی دست و پنجه نرم می‌کند یا اصلا حال و حوصله‌ی روز‌های بازنشستگی‌اش را ندارد، بهترین کار این است که او را تشویق کنید در مورد احساسش حرف بزند و او را وارد فعالیت‌هایی کنید. اغلب بی‌حوصلگی به این دلیل روی می‌دهد که همسر شما احساس می‌کند دیگر مفید نیست یا کسی به او نیاز ندارد و این مسئله نیز با تعیین هدف جدید و پذیرفتن مسئولیت برطرف شدنی است.
اگر همسرتان هیچ کاری نمی‌کند ...
شاید احساس کنید همسرتان بعد از بازنشستگی تنبل شده و هرگز از خانه بیرون نمی‌رود یا زیاد تلویزیون تماشا می‌کند. شاید همسر شما تنبل یا بی‌انگیزه نیست بلکه برداشت او از بازنشستگی، هیچ کاری نکردن است. بسیار خب ایرادی ندارد، اما مسئله اینجاست که اگر شما برنامه‌ی دیگری داشته باشید، این رفتار و طرز فکر می‌تواند خودخواهانه به نظر برسد. پس چه باید بکنید؟ با همسرتان با صبر و حوصله حرف بزنید و به او بفهمانید که لحظاتی در زندگی وجود دارد که تکرار شدنی نیستند و نباید با غفلت آن‌ها را از دست بدهید، چون هیچوقت نمی‌دانید زندگی چقدر برای بیشتر باهم بودن به شما فرصت می‌دهد.
اگر همسرتان هرگز از خانه بیرون نمی‌رود ...
وقتی کسی خودش را از دیگران کنار می‌کشد، مثلا هرگز دوست ندارد از خانه خارج شود، لزوما به این دلیل نیست که نمی‌خواهد با دیگران برخورد کند، بلکه می‌تواند علامت این باشد که ناراحت و افسرده است یا دچار بیرون هراسی (agoraphobia) شده است. نکته اینجاست که ممکن است این رفتار بیشتر به احساس خود شما برگردد. اگر شما از این ناراحتید که همسر بازنشسته‌تان هرگز از خانه بیرون نمی‌رود، شاید به این دلیل است که می‌خواهید زمانی را در خانه تنها باشید. یا شاید دوست دارید با هم بیرون بروید و کار‌هایی بکنید. پس اول باید ببینید چرا می‌خواهید همسرتان بیشتر از خانه بیرون برود. با او حرف بزنید و نظر و احساسش را بپرسید تا نظر شما جنبه‌ی محبت و توجه داشته باشد نه انتقاد و بهانه جویی.
اگر همسرتان همیشه بداخلاق و غُرغُرو است ...
به نظر می‌رسد بعضی از مرد‌ها با بالا رفتن سن بدخلق می‌شوند و شما تنها نیستید. انگار این مرد‌ها از هر چیزی می‌توانند ایراد بگیرند و غرولند کنند، از رفتار همسایه گرفته تا برنامه‌های تلویزیون! شاید به دلایلی که در بالا گفتیم، همسرتان حس خوبی نسبت به روز‌های بازنشستگی‌اش ندارد و این حس را بدین صورت بروز می‌دهد و یا شاید هم از اول بداخلاق بوده، اما چون تمام روز سرکار بوده است و زمان کمتری را با او می‌گذرانده‌اید متوجه نشده‌اید!
اما اگر نوسانات خلقی همسرتان بخشی از شخصیت او نیست و بعد از بازنشستگی‌اش روی داده می‌تواند علامتی از افسردگی یا آلزایمر زودهنگام باشد. اگر تغییرات خلقی همسرتان جوری است که حتی دوست ندارید با کسی معاشرت کنید، بهتر است از یک مشاور حرفهای کمک بگیرید. ممکن است همسرتان نگرانی‌هایی داشته باشد یا خسته و ناامید شده باشد و از این بابت که نمی‌داند باقی زندگی‌اش چطور خواهد بود، مضطرب است. به هر حال این احتمالات را بررسی کنید، شاید فقط به این نتیجه برسید که همسرتان تبدیل به یک پیرمرد غرغرو شده!
بازنشستگی قرار نیست رابطه و زندگی‌تان را بهم بزند، بلکه صرفا یک تغییر است و هر تغییری با استرس همراه است. بین خودتان راه‌های ممکن برای حفظ آرامش و ارتباط بهتر و ضمنا حفظ فضای شخصی‌تان را پیدا کنید تا از این مرحله از زندگی‌تان لذت ببرید.
منابع: verywellmind ،gransnet
