خونریزی دستگاه گوارش؛ از دلایل تا درمان

خونریزی دستگاه گوارش در بسیاری موارد، مانند زمان ابتلا به هموروئید، مساله ای جدی نیست. با این وجود، گاهی اوقات برخی موارد خونریزی به ویژه آنهایی که در قسمت بالایی دستگاه گوارش رخ می دهند می توانند حتی زندگی فرد را در معرض خطر قرار دهند.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "وری ول هلث"، خونریزی مزمن دستگاه گوارش معمولا شامل یک خونریزی آرام شده و می تواند برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد. علائم خونریزی مزمن دستگاه گوارش به مکانی در دستگاه گوارش که خونریزی در آن اتفاق افتاده است، بستگی دارد. خونریزی مزمن در دستگاه گوارش ممکن است به راحتی خونریزی حاد تشخیص داده نشود، زیرا نشانه های آن کمتر مشهود هستند. هر زمان که با نشانه ها و علائم خونریزی دستگاه گوارش مواجه هستید، دریافت کمک پزشکی اهمیت دارد.

خونریزی مزمن دستگاه گوارش می تواند موجب کم خونی یا آنمی در بیمار شود. بر همین اساس، آشنایی با علائم کم خونی نیز اهمیت دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- خستگی، فقدان انرژی

- ضعف

- سرگیجه یا سبکی سر

- پوست رنگ پریده

- تنگی نفس به ویژه هنگام ورزش

- دشواری در تمرکز

- تپش قلب (احساس ضربان سریع و نامنظم قلب)

- سینه درد

- سردی دست ها و پاها

- سردرد

پزشک می تواند برای تشخیص کم خونی تست های آزمایشگاهی را تجویز کند. گام بعدی تجویز کولونوسکوپی و اوسوفاژوگاسترودوداندوسکوپی برای تعیین منبع خونریزی است.

خونریزی در دستگاه گوارش یک بیماری نیست، اما علامتی از بیماری است. دلیل خونریزی ممکن است با یک بیماری که می تواند قابل درمان باشد مرتبط بوده یا ممکن است علامتی از شرایطی جدی‌تر باشد.

دلیل خونریزی به این بستگی دارد که خونریزی در کدام بخش از دستگاه گوارش رخ داده است.

دلایل شایع خونریزی در دستگاه گوارش

در مری:

- التهاب مری: بازگشت اسید معده به مری می تواند موجب التهاب شود و این التهاب ممکن است به خونریزی منجر شود.

- واریس: این شرایط به واسطه بزرگ شدن غیر طبیعی سیاهرگ هایی که در قسمت پایینی مری قرار دارند، رخ می دهد.

- پارگی ها: یک پارگی در دیواره داخلی مری معمولا به دلیل استفراغ و همچنین سرفه و سکسکه طولانی مدت شکل می گیرد. گاهی اوقات، این شرایط به نام سندرم مالوری-ویس شناخته می شود که اختلالی در قسمت پایینی مری است. این سندرم به واسطه اوغ زدن و استفراغ شدید شکل می گیرد و با خونریزی همراه است.

- اولسرها

- سرطان

در معده: 

- اولسرها: اولسرها ممکن است رگ های خونی را تحت تاثیر قرار داده و موجب خونریزی شود.

- گاستریت یا التهاب معده

- سرطان

در روده کوچک:

- اولسر اثنی عشر

- بیماری التهابی روده: بروز التهاب می تواند به خونریزی منجر شود.  

- سرطان

در روده بزرگ و رکتوم:

- هموروئید: این شایع‌ترین دلیل خونریزی مشهود در قسمت پایینی دستگاه گوارش است و خون معمولا به رنگ قرمز روشن است. هموروئید به واسطه بزرگ شدن سیاهرگ ها در ناحیه مقعد شکل می گیرد که می توانند دچاره پارگی و خونریزی شوند.

- کولیت اولسراتیو: التهاب و زخم های کوچک می توانند موجب خونریزی شوند.

- بیماری کرون: این یک بیماری مزمن است که می تواند موجب التهاب شده و ممکن است به خونریزی رکتومی منجر شود.

- سرطان کولورکتال

علائم

علائمی که به واسطه خونریزی دستگاه گوارش تجربه می کنید به مکان خونریزی و حاد یا مزمن بودن آن بستگی دارد.

علائم خونریزی در قسمت بالایی دستگاه گوارش:

- خون قرمز روشن، لخته های خون تیره، یا مواد شبیه پودر قهوه در استفراغ

- مدفوع سیاه یا قیر مانند

علائم خونریزی در قسمت پایینی دستگاه گوارش:

- دفع تنها خون قرمز روشن یا ترکیب خون در مدفوع (رنگ مدفوع را سیاه یا قیری می سازد)

- خون قرمز روشن یا بلوطی در مدفوع

علائم خونریزی حاد:

- ضعف

- تنگی نفس

- سرگیجه

- نبض سریع

- کاهش جریان ادرار

- شکم درد منقبض کننده

- سردی دست ها و پاها  

- غش

- اسهال

- سردرگمی

- ناهماهنگی

- خواب آلودگی

- خون قرمز روشن که مدفوع را پوشش داده است

- خون تیره در ترکیب با مدفوع

- مدفوع سیاه یا قیری

- خون قرمز روشن در استفراغ

- مواد شبیه پودر قهوه در استفراغ

علائم خونریزی مزمن:

- ضعف

- خستگی

- تنگی نفس

- رنگ پریدگی

- سینه درد

- سرگیجه

- بی حالی

- غش

- خون قرمز روشن که مدفوع را پوشش داده است

- خون تیره در ترکیب با مدفوع

- مدفوع سیاه یا قیری

- مواد شبیه پودر قهوه در استفراغ

تشخیص

پزشک معمولا روند تشخیص را با ثبت سابقه پزشکی بیمار آغاز کرده و یک معاینه بدنی کامل انجام می دهد. طی معاینه، پزشک پرسش هایی درباره عادات اجابت مزاج، رنگ مدفوع، و قوام آن مطرح خواهد کرد.

همچنین، پزشک درباره تجربه درد یا حساسیت به لمس و این که در کدام قسمت وجود دارند، پرسش خواهد کرد. اگر معاینه بدنی برای تشخیص دقیق کافی نباشد، پزشک آزمایش های دیگر را برای بررسی دلیل یا دلایل خونریزی تجویز خواهد کرد. از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- آندوسکوپی

- اوسوفاژوگاسترودوداندوسکوپی

- کولونوسکوپی

- سیگموئیدوسکوپی  

- آنوسکوپی

- تصویربرداری پرتو اکس با کمک باریم

- بافت برداری

درمان

درمان خونریزی در دستگاه گوارش به دلیل بروز خونریزی و این که خونریزی حاد یا مزمن است، بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر آسپرین مسئول خونریزی باشد، بیمار احتمالا با توقف مصرف این دارو بهبود خونریزی را تجربه خواهد کرد. اگر سرطان دلیل خونریزی باشد، درمان این بیماری معمولا شامل خارج کردن تومور از بدن می شود. اگر یک اولسر پپتیک دلیل خونریزی باشد، پزشک ممکن است دارویی برای درمان باکتری هلیکوباکتر پیلوری تجویز کند، تغییراتی در رژیم غذایی یا سبک زندگی را توصیه کند.

گام نخست در درمان خونریزی دستگاه گوارش، توقف خونریزی است. این کار معمولا با تزریق مستقیم مواد شیمیایی در محل خونریزی یا سوزاندن محل خونریزی انجام می شود.

گام بعدی درمان دلیل خونریزی است. این می تواند شامل تجویز داروها برای درمان اولسرها، التهاب مری، هلیکوباکتر پیلوری، و عفونت های دیگر باشد. از جمله داروهای تجویزی می توان به مهارکننده های پمپ پروتون، مسدودکننده های H2، و آنتی بیوتیک ها اشاره کرد. همچنین، ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد، به ویژه اگر دلیل خونریزی یک تومور یا پولیپ بوده یا درمان با آندوسکوپ موفق نباشد.