به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند، این خبر ممکن است خاطره پروژه ناموفق تولید هواپیما را برای خیلی‌ها زنده کند. هواپیمای ایران ١٤٠، پرواز ٥٩١٦ تهران- طبس را از همان دقایق نخست خروج از مهرآباد ناکام گذاشت و در نوزدهم‌مرداد‌سال ٩٣ در اتوبان فتح سقوط کرد. بنا به گفته مهرداد لاهوتی، نماینده مجلس، پنج‌فروند هواپیمای ایران ١٤٠ با کمک اوکراینی‌‌ها تولید شده بود که چهارفروند آن سقوط کرد. البته برخی منابع از تولید ١٣هواپیمای ایران ١٤٠ می‌گویند که بیشترشان زمینگیر هستند. در هر صورت سقوط هواپیمای تهران -طبس، پرونده ایران ١٤٠ را در ایران بست و حسن روحانی، رئیس جمهوری دستور تعلیق پروازهای این هواپیما را صادر کرد. حالا برخی فعالان صنعت هوایی معتقدند که ایران توانایی ساخت قطعات با تکنولوژی بالای هواپیما را ندارد. این درحالی است که برخی دیگر می‌گویند سابقه تولید پهپادها و هواپیماهای نظامی نشان می‌دهد که ایران می‌تواند قطعات مهم هواپیماهای مسافربری را تولید کند.
پرواز در تحریم
گرفتاری‌های صنعت هوایی ایران اما به همین جا ختم نمی‌شود و چیزی حدود چهاردهه است که این صنعت در سخت‌ترین تحریم‌ها به سر می‌برد. ایران درحال حاضر نزدیک به ٢٥٠هواپیما در ناوگان هوایی خود دارد که نزدیک به نیمی از آنها زمینگیر هستند. میانگین عمر هواپیماهای ایران بین ٢٠ تا ٢٥سال است و گاهی هواپیمای چهل‌ساله هم در ناوگان هوایی ایران پرواز می‌کند. این درحالی است که میانگین عمر هواپیماها در جهان و حتی برخی همسایگان ایران به پنج تا هفت‌سال می‌رسد.
در این میان، فرصت کوتاه برجام شرایطی مهیا کرد تا ناوگان هوایی ایران به فکر نوسازی بیفتد و ١٦فروند هواپیمای نو به ایران وارد شد و درحالی‌که ایرلاین‌های ایرانی گرفتار تأمین پول برای خرید هواپیمای بیشتر و استفاده از این فرصت کوتاه بودند، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا از برجام خارج شد و صنعت هوایی را دوباره گرفتار تحریم‌های سنگین کرد.
این اتفاق موجب شد که قراردادهای امضا شده با ایرباس، ATR و حتی بویینگ تعلیق شود و آنها از تحویل هواپیما به ایران خودداری کنند. از آن سمت روسیه و هیچ‌کدام از معدود کمپانی‌های هواپیماساز جهان هم نتوانستند هواپیماهای خود را به ایران بفروشند. علت هم یک موضوع ساده بود. انحصار تولید موتور هواپیما در دست آمریکاست و دیگر کمپانی‌های هواپیماساز جهان هم با درصدهای متفاوت وابسته به آمریکا هستند.
در این شرایط تعمیر هواپیما و تأمین قطعات یکی از دغدغه‌های حیاتی صنعت هوایی است که البته آن هم به دلیل تحریم گرفتار چالش‌های متعدد است و حالا خبرگزاری مهر از قول رئیس سازمان هواپیمایی نوشته است که ایران تصمیم به تولید قطعات حساس هواپیما گرفته است. این خبرگزاری نوشته است مجوز تولید قطعات و تجهیزات هواپیما و نیز ساخت هواپیما و هلی‌کوپتر به چند شرکت دانش بنیان واگذار شده است و در این زمینه توانسته‌ایم به خودکفایی برسیم.
این خبرگزاری از قول علی عابدزاده نوشته است: «همچنین چند شرکت دانش بنیان برای تولید قطعات حساس موتور هواپیما تأسیس شده و به‌زودی به چند شرکت دیگر نیز مجوز خواهیم داد.»
او درباره تحریم چند ایرلاین ایرانی از سوی برخی کشورهای اروپایی گفت: «برخی کشورهای اروپایی که شرکت‌های هواپیمایی ما را تحریم کرده‌اند، کتبا به ما نامه نوشته و اقرار کرده‌اند محدودیتی که برای ایرلاین‌های ایران قرار داده‌ایم، فنی نیست و کاملا سیاسی است.»
منظور احتمالا صندلی هواپیما بوده است
علیرضا منظری، معاون سابق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری میگوید: «قطعات هواپیما دو دسته هستند. قطعات ایمنی که تکنولوژی ساخت بالایی دارند و نیاز به تأیید و مجوز کمپانی‌های هواپیماساز جهان دارند و قطعات معمولی که حساسیت بالایی ندارند و سایر کشورهای جهان هم می‌توانند آن را بسازند.» به گفته منظری، ایران پیش از این تولید صندلی و روکش صندلی هواپیما را انجام داده و به نظر می‌رسد منظور رئیس سازمان هواپیمایی همین دسته قطعات باشد اما قطعات حساس هواپیما را تصور نمی‌کنم که بتوانیم با تکنولوژی و قیمت مناسب بسازیم. گذشته از این، تولید قطعات حساس نیاز به گواهی‌نامه کمپانی‌های هواپیماساز جهان دارد و خارج از اثبات مهارت فنی، ایران به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند این مجوزها را به راحتی بگیرد.
قطعات موتور هواپیما هم ساخته‌ایم
محمدرضا نوروزی، مدیرکل تعمیرات هواپیمای ایران‌ایر دیدگاهی خلاف منظری دارد و میگوید که ایران توان تولید قطعات حساس هواپیما را دارد. همان‌گونه که پهپادها، موشک‌ها و هواپیماهای نظامی را می‌سازد، قادر است که قطعات هواپیماهای مسافربری را هم تولید کند. او درباره سابقه تولید قطعات حساس هواپیما در ایران هم میگوید: «ایران قطعات مربوط به بدنه هواپیما، قطعات بالابرنده و هیدرولیک، قطعات الکترونیک و حتی قطعات مربوط به موتور را قبلا ساخته است و ما پیش از این سیستم الکترونیک هواپیماهایی مانند F١٤، F٤ و F٥ را تعویض کرده‌ایم.» نوروزی که شکست پروژه هواپیمایی ایران ١٤٠ را قبول ندارد، تأکید می‌کند همان‌طور که ایران توانسته است موشک‌های نقطه‌زن و پهپادها را بسازد، حتما می‌تواند قطعات هواپیما را هم بسازد. او درباره گرفتن مجوزهای جهانی هم توضیح می‌دهد: «سازمان هواپیمایی کشوری ایران نماینده ایکائو در ایران است و خود این سازمان می‌تواند مجوزهای لازم را برای ساخت این قطعات صادر کند.»
عابدزاده: من نگفتم قطعه حساس می‌سازیم
علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری میگوید: «هرگز به مهر نگفته که قرار است قطعات حساس هواپیما تولید شود.» او در واکنش به اینکه چه قطعاتی قرار است در ایران تولید شود، میگوید که ایران همان‌گونه که توانایی ساخت هواپیمای نظامی را دارد، توانایی ساخت قطعات هواپیمای مسافربری را هم دارد اما فعلا در این مرحله قرار نیست قطعات حساس هواپیما را در ایران بسازیم. عابدزاده در زمان برجام گفته بود که تفاهم‌نامه‌ای با ایرباس برای ساخت قطعات هواپیما در ایران تنظیم کرده‌اند که البته این موضوع در حد حرف و خبر ماند.
افتخاری، رئیس انجمن هوا و فضا میگوید که یک هواپیما بالغ بر ٣هزار قطعه دارد و هر کشوری با گرفتن مجوز از کمپانی‌های مادر و تأیید توانایی و صلاحیت آنها می‌تواند بخشی از قطعات هواپیما را بسازد اما در ایران به نظر نمی‌رسد که چنین توانایی وجود داشته باشد. منظری، معاون سابق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری هم میگوید: «درحال حاضر بخشی از قطعات هواپیماهای ایرباس و حتی مونتاژ آن در چین انجام می‌شود اما کمپانی ایرباس اجازه فروش مستقل قطعات هواپیما را به چین نمی‌دهد و این کشور باید تولیدات خود را به کمپانی ایرباس ارسال کند تا تست‌های کنترل کیفی و فنی روی آن انجام شود.» با وجود این، عابدزاده میگوید که ایران توانایی تولید این قطعات را دارد و تفاهم‌نامه‌اش با ایرباس به دلیل تحریم‌های دوباره به نتیجه نرسیده است. حالا باید منتظر ماند و دید که نتیجه تولید قطعات هواپیماهای مسافربری در ایران چه می‌شود؟
