فرقی ندارد حرف از سر الکس در تئاتر رویاها باشد یا اینشتین در کرسی تدریس، زمانی که اسطوره ها کنار می روند تکرار میراث و دستاوردهای آنها کار هرکسی نیست. همین رویه در دنیای فناوری هم مصداق دارد و بسیاری بر این باورند پس از کنار رفتن جابز از هدایت اپل، تیم کوک نتوانست دستاوردهای شاخص این اسطوره را تکرار کند.
رشد خیره کننده ای اپل در دوران ریاست تیم کوک انکارناپذیر است. درآمد کوپرتینویی ها در یک دهه گذشته شش برابر شده، دفتر مرکزی جدید شرکت از پنتاگون هم بزرگتر است و هر یک از شش کسب و کار اپل به تنهایی قادر به حضور در لیست فورچون 500 هستند اما سوال این است چه به سر فرهنگ شرکت و نوآوری های هیجان انگیز آن آمده است؟
آخرین یادگار جابز آیپد بود که در ژانویه 2011 معرفی کرد؛ حسن ختامی بر دو دهه درخشش در زمینه محصولات سخت افزاری که با استقبال بی نظیری هم روبرو شد. یکسال بعد و در 24 آگوست 2011 سرطان بر جان جابز رسوخ کرده بود و چاره ای جز استعفا برای وی باقی نگذاشت. تنها 6 هفته بعد از ترک اپل جابز درگذشت.
تیم کوک تا قبل از ریاست مدت ها مدیر عملیات اپل بود و از ریز و درشت شرکت خبر داشت اما بر خلاف سلفش با «جانی آیو»، جادوگر طراحی اپل ارتباط چندانی برقرار نمی کرد. همین عامل باعث شد بسیاری از طرح های سخت افزاری و نرم افزاری طراحان را پس زده و به جای واحد مهندسی روانه بایگانی کند.
در زمان کوک فشار زیادی برای معرفی محصول جذاب، برتر و نوآورانه بعدی و حفظ رویه رو به رشد و سودآور کمپانی احساس می شد. آنطور که جابز در گفتگو با «والتر ایزاکسون» مطرح کرده آن زمان قرار بوده اپل مفهوم تلویزیون را از اساس دگرگون کند. تیم کوک تقریبا یکسال تمام را صرف وعده دادن در این زمینه کرد اما در نهایت مجبور شد از همه آنها عقب نشینی کند.
تا 4 سال بعد به یاد ماندنی ترین محصول اپل همچنان مک بوک ایر و آیفون 4 مربوط به دوران جابز بود تا اینکه در سال 2015 اپل واچ به عنوان دستاورد عصر ریاست تیم کوک معرفی شد. این محصول اما پس از 3 نسل و در 2017 از نظر سخت افزاری، نرم افزاری و کارایی به ثبات رسید.
دیگر محصول سخت افزاری که در سایه کوک رشد کرد ایرپاد بود که از 2016 تا کنون سه نسل مختلف به خود دیده و در تمامی سال ها با استقبال کاربران مواجه شده با این وجود هرگز نتوانستند اثر گذاری آیفون، آیپد یا مک را تکرار کنند. از نظر مالی هم سود ناشی از این دو محصول و تمام پوشیدنی های هوشمند اپل تقریبا برابر عایدی ناشی از فروش آیپد در سال مالی 2019 است و هرگز به پای آیفون یا کامپیوترها نمی رسد.
هرچند همه اینها تقصیر کوک نیست و در دهه گذشته هیچ شرکتی نتوانسته محصولی پر فروش و موفق در قواره آیفون عرضه کند اما نمی توان برخی از اشتباهات او را که به شدت روی اکوسیستم مکینتاش موثر بود، نادیده گرفت. برای مثال مک بوک ایر دوست داشتنی و مک پروی قدرتمند که تولیدکنندگان محتوای ویدیویی را عاشق خودش کرده بود، چندین و چند سال نادیده گرفته شدند.
در این دوران سیاست «اول طراحی» آنچنان باعث قدرت گرفتن طراحان شده بود که نظر مهندسان چندان ارزشی نداشت. فرهنگی که نتیجه آن باریک شدن افراطی کیبورد مک بوک و درآمدن صدای بسیاری از کاربران به خاطر اشکالات عمده این صفحه کلید بود. در اثبات اشتباه بودن این تصمیمات همین بس که اپل بعد از گذشت این همه سال دوباره سراغ کیبوردهای قدیمی رفته و تولید مک پرو جدید را کلید زد.
یکی دیگر از چالش های عمده دهه اخیر کاهش فروش آیفون بود تا جایی که مسئولان ناچار شدند با افزایش حاشیه سود با آن مقابله کرده و به جای اعلام آمار فروش گوشی تنها درآمد ناشی از آن را علنی کنند؛ تصمیمی تاسف بار برای شرکتی که در زمان جابز تعداد بالای فروش گوشی هایش را با افتخار اعلام می کرد.
هرچند گفته می شود اپل هنوز هم از فرهنگ نوآوری و توسعه سخت افزارهای جذاب دست نکشیده و مشغول کار روی عینک واقعیت مجازی و ماشین خودران است اما شکی نیست که کوک از سال ها قبل سکان شرکت را به سوی درآمدزایی از طریق ارائه خدمات و سرویس ها چرخانده. لیست سرویس های فعلی اپل شامل موزیک، پرداخت، نیوز پلاس، کردیت کارت، آرکید و تی وی پلاس است و هر روز بلندبالاتر می شود.
اپل هنوز هم شرکتی عظیم و نامی بزرگ نه فقط در دنیای فناوری بلکه در جامعه بشری است که از تخصص بی نظیر و ثروتی بی پایان بهره می برد اما باید منتظر ماند و دید طی ریاست تیم کوک به محبوبترین ارائه دهنده موزیک، برنامه های تلویزیونی یا سرویس خبری هم تبدیل خواهد شد یا خیر؛ به عبارت دیگر آیا محصول پر فروش و موفق دیگری مثل آیفون در راه است یا دوران حکومت اپل هم مثل منچستریونایتد به پایان رسیده است.
