خبرگزاری تسنیم: دریابان علی شمخانی گفت: آغازگر کاهش تعهدات برجامی در ابتدا «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا بود که از برجام خارج شد و پس از آن اروپا با بی توجهی به انجام تعهدات برجامی عملا تکمیل کننده اقدامات امریکا شد.
وی در گفت وگو با خبرگزاری «ایران پرس»، با بیان اینکه ترامپ با خروج از برجام از سه خاک ریز عبور کرد، اظهار داشت: آمریکا قبل از آغاز مذاکرات با جمهوری اسلامی ایران در دوره «باراک اوباما» متعهد شد حق غنی سازی صلح آمیز ایران را بپذیرد و پس از این تعهد بود که ایران وارد مذاکرات شد.
شمخانی افزود: تعهدات دولت آمریکا در توافقنامه برجام مکتوب شد و پس از آن نیز در قطعنامه 2231 به تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد رسید.
وی همچنین درباره عملکرد اروپا برای حفظ برجام گفت: کشورهای اروپایی عضو توافق هسته ای با عدم پایبندی به تعهدات خود در مقابل تعهدات اجرا شده توسط ایران از یک سو و عملکرد نامناسب در حوزه اقتصادی از سوی دیگر کاهش تعهدات برجامی را کلید زدند.
شمخانی درباره رویکرد جمهوری اسلامی ایران در موضوع برجام نیز گفت: تهران برای حفظ و توازن تعهدات برجامی، کاهش تعهدات هسته ای صلح آمیز خود را در گام های مختلف آغاز کرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی همچنین در واکنش به موضع وزیر خارجه انگلیس برای مقابله با گام‌های کاهشی ایران تاکید کرد: اگر اروپا همچنان به انجام تعهدات خود پایبند نباشد، ایران گام پنجم کاهش تعهدات برجامی خود را برخواهد داشت.
دومینیک راب وزیر خارجه بریتانیا سه شنبه شب در توییتر بدون اشاره به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و بدعهدی های اروپایی ها در قبال این توافق بین المللی، ادعا کرده بود: گام‌های ایران در خصوص کاهش تعهداتش در چارچوب برجام، آینده این توافق را به خطر انداخته و بایستی سریعاً مورد توجه قرار گیرد.
بریتانیا، آلمان و فرانسه بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام (8 می 2018) وعده دادند با تضمین منافع اقتصادی ایران، این توافق را حفظ کنند. این کشورها، علی‌رغم ایستادگی‌های لفظی و سیاسی در برابر اقدام آمریکا تاکنون موفقیتی در اقدامات عملی وعده داده شده برای حفظ این توافق کسب نکرده‌اند.
جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 8 می 2019، یعنی یک سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و پس از اثبات ناکارآمدی راه کارهای پیشنهادی اروپا برای جبران تبعات اقتصادی خروج آمریکا از برجام، اعلام کرد بخشی از تعهدات برجامی خود را بر اساس مفاد این توافق معلق می‌کند.
کاهش تعهدات برجامی ایران تاکنون در چهار گام، شامل بالا بردن درصد غنی‌سازی اورانیوم از 3.67 درصد، افزایش ذخیره اورانیوم غنی شده، توقف تمامی تعهداتش در حوزه تحقیق و توسعه و آغاز غنی سازی و تولید دوباره اورانیوم در تأسیسات هسته‌ای فردو بوده است.
ایران با تاکید بر ادامه کاهش تعهدات برجامی خود تصریح کرده است، این اقدامات در صورتی که شرکای برجام، گام‌های لازم را برای ایفای تعهدات خود بردارند به سرعت قابل بازگشت هستند.
بر اساس مفاد برجام، در صورت پایبند نبودن طرف مقابل به تعهداتش، ایران حق دارد اجرای تعهدات خود را به شکل کلی یا جزئی متوقف کند.
