نقش افزایش ظرفیت سوخت مایع در آلودگی هوا/ چالش های تولید مازوت مازاد

به گزارش اقتصادآنلاین، با سرد شدن هوا و پدیده وارونگی، مشکل آلودگی هوای کلان‌شهرها به ویژه تهران بیش از همیشه به چشم می‌آید. اما امسال درصد آلودگی هوا و روزهای ناسالم به حدی افزایش یافته که نمی‌توان تمام تقصیرها را به گردن زمستان و هوای سرد انداخت.

اوایل سال جاری بود که وزارت نفت نوید افزایش ظرفیت پالایشی کشور به ویژه در پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس بندرعباس را داد. همه خوشحال از خودکفایی بنزین شدیم که واقعاً در شرایط تحریمی بسیار غنیمت بود. اما روی دیگر این سکه بخت، ارمغان هوای آلوده برای شهرهای مجاور نیروگاه‌ها بود.  

اما داستان مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها که قرار بود در زمستان سال گذشته خاتمه یابد، همچنان به لطف تولید و فعالیت روزافزون پالایشگاه‌ها، در این زمستان نیز ادامه یافته و تفاوت آن با سال‌های گذشته در این است که این مازوت‌ سوزی در نیروگاه‌ها دیگر منحصر به فصل زمستان نخواهد بود.

اما چرا همچنان نیروگاه‌ها باید از سوخت مایع یا همان مازوت استفاده کنند؟  

بر اساس آمارهای رسمی وزارت نفت ایران، طی سال گذشته پالایشگاه‌های کشور مجموعا روزانه یک میلیون و 736 هزار بشکه نفت خام و حدود 335 هزار بشکه میعانات گازی دریافت کرده‌اند. از سویی دیگر به جهت نبود تکنولوژی بالا در پالایشگاه‌های قدیمی کشور، 24 درصد نفت خام تبدیل به نفت کوره یا همان مازوت می‌شود. در حقیقت این محصول پالایشگاهی سودی برای این مجتمع‌ها نداشته و به جهت غلظت گوگرد بالا، عملا گریبان‌گیر مجموعه‌های پالایشی نیز شده است. چرا که از ابتدای سال جاری میلادی باتوجه به قانون IMO2020 سوخت کشتی‌ها باید از نفت‌کوره با غلظت کم‌تر از 0.5ppm باشد. اما حجم بالایی از نفت‌کوره تولید شده در پالایشگاه‌های کشور با غلظت  بیش از 3.5ppm است.

باتوجه به نبود تکنولوژی مدرن در اغلب پالایشگاه‌های کشور، سال گذشته این مجتمع‌ها به‌طور متوسط روزانه بالای 60 میلیون لیتر نفت کوره تولید کرده‌اند که بنابر آمار،  35 میلیون لیتر آن صادر شده، 4 میلیون لیتر بعنوان سوخت‌ کشتی‌ها (بانکرینگ) استفاده شده و بقیه در داخل کشور مصرف شده است. همچنین گفتنی است بر اساس برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس، 7 پالایشگاه از 10 پالایشگاه ایران عمر مفیدشان سپری و فرسوده شده‌اند.  

در این میان تولید بالای مازوت با گوگرد 3.5ppm از یک‌سو و کمبود ظرفیت ذخیره‌سازی از سویی دیگر سبب شده تا مسئولین به فکر راه چاره‌ای برای سوزاندن این محصول کم‌ارزش باشند.

نیروگاه‌ها، مقصد اصلی نفت کوره

یکی از بخش‌های مهم مصرف نفت کوره ایران، نیروگاه‌های برق حرارتی است. آمارهای سه ماهه اول سال جاری وزارت نیرو نشان می‌دهد که مصرف نفت کوره در نیروگاه‌ها نسبت به سه ماهه اول سال گذشته افزایش قابل ملاحظه یافته و به 590 میلیون لیتر در این مدت رسیده است. از سویی دیگر  واحدهای آلاینده در شهر تهران صنایع انرژی‌بری مانند نیروگاه و کارخانجات صنعتی است. عمر این صنایع و نیروگاه نیز بالغ بر 40 سال بوده و افت ظرفیت تولید برق در نیروگاه ها مشهود است. اما هنوز آمار دقیقی از سوخت مصرفی این نیروگاه که در نزدیکی کلانشهر تهران قرار دارد در دسترس نیست.

همچنین اخیرا مسئولین شهری تهران به طور غیررسمی علت بوی نامطبوع منتشر شده در سطح این شهر را افزایش غلظت گوگرد عنوان کرده‌اند که به نظر می‌رسد مازوت‌سوزی نیروگاه‌ ری ، بعثت و پرند در این موضوع بی‌تقصیر نباشد. هرچند که مسئولین وزارت نفت و شرکت ملی گاز اعلام داشته‌اند امسال در فصول سرد کمبود گاز نداشته و تمام نیروگاه‌ها موظف به مصرف گاز هستند. روز گذشته نیز استاندار تهران اعلام کرد که تمام نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و کارخانجاتی که مصرف سوخت مایع مانند مازوت و گازوئیل دارن باید تغییر سوخت به گاز بدهند و اگر هم کمبود گاز است باید موقتا تعطیل شوند.

از سویی دیگر اما به رغم تاکید مسئولین بر کنار گذاشتن سوخت مایع در نیروگاه‌ها، روز گذشته خبری در خصوص شکایت محیط زیست اهواز از آلایندگی نیروگاه رامین منتشر شد. به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، پرونده این نیروگاه به دلیل استفاده از سوخت مازوت و آلودگی به مراجع قضایی ارجاع شده است.

به نظر می رسد در صورت تداوم میزان بالای آلودگی در اغلب شهرها، باید ادارات محیط زیست استان ها، نقش فعال تری در شناسایی منابع آلودگی صنعتی بویژه نیروگاه‌های خاطی با توجه به دستور اکید معاون اول رییس جمهور در هفته گذشته ایفا کنند.  

در نتیجه باید دید مسئولین چه تمهیدی برای عبور از این دو راهی مازاد فرآورده های نفتی سنگین و نبود ظرفیت ذخیره‌سازی می‌اندیشند که دیرکردن در این چاره‌اندیشی به قیمت آلوده شدن هوا و جان مردم کلانشهرها تمام خواهد شد.