معاون مرکز ملی فضای مجازی از تهیه سندی برای جداسازی اینترنت عمومی از اینترنت کودکان خبر داده است. به گفته «امیر خوراکیان»، این سند در کمیسیون تصویب شده و در انتظار تصویب شورای عالی فضای مجازی است. به گفته او، با این سند هم اینترنت کودکان از اینترنت عمومی جامعه مستقل می‌شود و هم تولید محتوای گسترده‌ای مخصوص کودکان و نوجوانان در فضای اینترنت صورت می‌گیرد. مشاور وزیر ارتباطات نیز در راستای صحبت‌های وی تاکید کرده که بحث جداسازی اینترنت کودکان و اینترنت عمومی به منزله تفکیک کامل دو بستر نیست و این اتفاق در حال حاضر نیز در برخی عرضه‌کنندگان اینترنت رخ داده است.
خوراکیان به ایسنا گفته است که با توجه به وجود عدم نیاز این کار به یک زیرساخت مستقل، وزارت ارتباطات باید امکانات لازم را به‌ازای این سند تعریف کند و بخشی از یک زیرساخت تعریف‌شده را برای عملیاتی شدن این سند تقویت سازد. اما ماجرای جداسازی اینترنت عمومی از اینترنت کودکان چیست؟
در دو سال گذشته وزارت ارتباطات برای صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی نیز اقداماتی انجام داده و تعیین مجری طرح اینترنت کودکان یکی از این اقدامات بوده است. همچنین پیش‌تر سند اولیه‌ای برای با عنوان سند حمایتی و برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان توسط این وزارتخانه منتشر شد که سرنوشت آن با وجود اینکه وزیر ارتباطات گفته بود پیگیری‌های آن ادامه دارد، نامشخص ماند.
اما فارغ از این مساله باید گفت که پیشنهاد مرکز ملی فضای مجازی امر تازه‌ای نیست و پیش‌تر مشاور وزیر ارتباطات نیز در گفتگو با دیجیاتو درباره آن صحبت کرده بود. در الکامپ سال 97 بود که وزیر ارتباطات تاکید کرد موضوع صیانت از کودکان در وزارت ارتباطات یک لایحه نیست و در قالب یک طرح تدوین شده است. مشاور وزیر و مجری طرح اینترنت کودکان یعنی «خسرو سلجوقی» نیز به دیجیاتو درباره طرح صیانت کودکان مرکز ملی فضای مجازی خبر داده بود و آن را یک سند توصیه‌ای خوانده بود:
«ما هیچ وقت به دنبال تصویب لایحه نبودیم. ما چند سند داریم؛ یکی از آنها مفهومی و در قالب مایند مَپ است، سند دیگری به شکل توصیه ای توسط شورای عالی فضای مجازی طراحی شده است.»
اکنون سلجوقی در گفتگو با دیجیاتو، در راستای صحبت‌های خوراکیان در مورد سند مرکز ملی فضای مجازی بیشتر توضیح داد و گفت:
«سند فعلی همان سند توصیه‌ای است که از مدت‌ها پیش در حال راه‌اندازی بوده و مفاد خوبی دارد اما از نظر ما نام چندان درخوری را یدک نمی‌کشد و اسم توسعه فناوری کودکان بیشتر برازنده چنین طرحی است؛ اسمی که در نهایت به پروژه خود وزارت ارتباطات وصل شد و پیش می‌رود.»
سلجوقی با رد این ادعا که اینترنت کودکان از اینترنت عمومی به طور کلی جدا خواهد شد می‌گوید که در حال حاضر هم بر اساس سندها و راهبردهای حاکمیت و دولت، اینترنت مخصوص کودکان یک اینترنت جدا به حساب می‌آید ولی جدایی به معنای یک بستر کاملا مجزا نیست: «در واقع ارائه اینترنت‌های غربال شده توسط اپراتورهای مختلف برای کودکان که امروزه توسط مجموعه‌هایی چون همراه اول عرضه می‌شود، همان اینترنت جدای کودکان است که از آن صحبت می‌شود.»
آنطور که خوراکیان گفته در سند توصیه‌ای مرکز ملی فضای مجازی مقرر شده تا والدین بتوانند اینترنت کودکان را کنترل نمایند؛ اینطور که به نظر می‌رسد مفهوم صحبت‌های خوراکیان به همان ابزارهایی برمی‌گردد که در پیش‌نویس وزارت ارتباطات نیز به آنها اشاره شده بود؛ در پیوست چهارم این پیش نویس (قابل دانلود از این لینک) به چندین نرم‌افزار برای کنترل و نظارت والدین بر اینترنت کودکان اشاره شده بود و به برنامه‌هایی چون انارستان، دنیای درسا، سانیار و شقایق اشاره شده بود که جملگی آنها نوعی برنامه کنترل و نظارت هستند. سلجوقی ضمن تایید این موضوع می‌گوید: «از این برنامه‌های کاربردی حمایت بیشتری باید صورت بگیرد.»
به طور کلی کنترل والدین بر اینترنت کودکان به چهار دسته تقسیم می‌شود: پالایش محتوا، کنترل‌های کاربردی، مدیریت استفاده از اینترنت یا دستگاه و نظارت. برنامه‌هایی که در پیش‌نویس وزارت ارتباطات نیز به آنها اشاره شده در همین موارد کاربردی و نمونه‌های بومی برنامه‌های بین‌المللی هستند.
سلجوقی به دیجیاتو می‌گوی هفتاد پروژه‌ای که تیم او در وزارت ارتباطات قصد پیشروی‌اش را داشته حالا با یک وقفه مواجه شده که یکی از دلایل آن به عدم تخصیص بودجه و همچنین برخی سیاستگذاری‌های جدید برمی‌گردد. با این وجود او تاکید می‌کند که تصویب لایحه مرکز ملی فضای مجازی کار آنها را منتفی نمی‌سازد: «این لایحه یک لایحه کلی است و وارد جزییات نمی‌شود؛ تصویب آن فایده‌ای برای طرح‌های ما ندارد و ما به زودی راه خود را بر اساس برنامه‌ای مدون ادامه خواهیم داد.»
در هر حال به نظر می‌رسد لایحه صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی مرکز ملی فضای مجازی یک طرح توصیه‌ای بوده که با تصویب آن، شاید محرکه‌ای برای ادامه راه دیگر سندهای حوزه کودکان در فضای مجازی در دیگر ارگان‌ها نیز صورت بگیرد. ناگفته نماند در طی این سال‌ها، وزارت ارتباطات با برگزاری مسابقاتی چون کودک آنلاین و تاکید بر استفاده کودکان از جستجوگرهای بومی سعی کرده تا در زمینه تقویت و سالم‌سازی اینترنت کودکان اقداماتی انجام دهد که به نظر می‌رسد با همکاری مرکز ملی فضای مجازی؛ این طرح ابعاد گسترده‌تر و مهم‌تری به خود خواهد گرفت.
بیشتر بخوانید:
وزیر ارتباطات: صیانت از کودکان برخط فراموش نشده است
مساله حفظ کودکان در فضای مجازی نباید فراموش شود
گفتگوی دیجیاتو با وزیر سابق ارتباطات: مسئول حفاظت از کودکان آنلاین کیست؟
کودکان ایران، تهدیدات و فرصت‌های فضای مجازی در رشد آنها
مشاور وزارت ارتباطات: طرح صیانت از کودکان برخط با 73 پروژه در سال جاری اجرا می شود
