روزهای پرآشوب و پر اختلافی را سر می‌کنیم. گاهی در فضای مجازی از کوره در می‌رویم به دوستی و دوست‌های چندین و چند ساله پشت می‌کنیم و دستمان را ناخواسته روی دکمه بلاک می‌بریم. چون دیگر تحمل باورهای هم را نداریم. گاهی هم به صداقت یکدیگر در بیان عقاید شک می‌کنیم. عده‌ای هم سکوت پیشه می‌کنند. خلاصه اختلاف نظر موج می‌زند که طبیعی است.
البته اختلافی هم اگر هم باشد، بر سر جنگ نیست. جنگ برای همه خط قرمز است. برای همین همه آن را زشت و نهایت وحشی‌گری می‌دانند. این روزها به دلیل شرایط سیاسی حساس کشور و منطقه و رفتارهای تروریستی و جنگ‌طلبانه دولت آمریکا، تعدادی از کاربران فضای مجازی ضمن تقبیح جنگ، خاطرات تلخ و دلهره‌آور خود را از روزهای حمله عراق علیه ایران مرور می‌کنند.
در این میان یکی از جالب توجه‌ترین واکنش‌ها به منظور مذمت جنگ و جنگ‌طلبی و اقدامات تروریستی مربوط به کسانی است که سعی دارند بودجه‌های صرف شده کشورها را برای خرید تجهیزات نظامی با هزینه تجهیزات لازم برای حفاظت از محیط زیست مقایسه کنند.
برای مثال در یکی از این تصاویر که توسط یکی از کاربران استرالیایی در اینستاگرام منتشر شده، یک هواپیمای جنگی با نام فیل سفید (White Elephant) با یک هواپیمای آتش‌نشانی یا اطفای حریق نمایش داده و اشاره شده است که قیمت 72 فروند هواپیمای جنگی 64 میلیارد دلار برآورد شده است، در حالیکه برای تهیه 72 هواپیمای آتش‌نشانی تنها دو میلیارد دلار نیاز است.
آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های استرالیا این روزها جان نیم میلیون حیوان و بیش از 20 انسان را گرفته است. برای همین برخی ضمن انتقاد از دولت استرالیا تاکید دارند که این کشور می‌توانست به جای هزینه‌های گزاف برای تهیه تجهیزات نظامی و جنگ‌افروزی، بخش کوچکی از این مبالغ را برای تامین تجهیزات اطفای حریق از جمله بالگرد اطفای حریق هزینه کند.
همچنین روزنامه انگلیسی نیوزویک در مطلبی با اشاره به اقدام تروریستی اخیر دولت آمریکا علیه ایران، بیان کرده است که میزان گازهای گلخانه‌ای تولید شده توسط ارتش آمریکا با مجموع گازهای گلخانه‌ای تولید شده 140 کشور دنیا برابری می‌کند. همچنین در این گزارش درباره آسیب‌های انسانی و محیط زیستی حملات مسلحانه آمریکا به ایران هشدار داده شده و تاکید شده است که علاوه بر تلفات انسانی، جنگ می‌تواند خسارت‌های محیط زیستی بسیاری به بار بیاورد.
افزون بر این یکی از کاربران آمریکایی مطلبی را منتشر کرده که مورد توجه کاربران ایرانی و فعالان محیط زیست نیز قرار گرفته است. مبنی بر اینکه قیمت هر پهباد 28 میلیون دلار و قیمت هر موشک 70 هزار دلار است. هزینه هر ساعت پرواز این پهبادها 3624 دلار برآورده شده است. اشاره شده که این همه برای قتل مردم خاورمیانه که با روزی یک دلار زندگی‌می‌کنند، هزینه می‌کنیم!
صابر ابر، بازیگر ایرانی نیز چند روز پیش با انتشار متنی خطاب به ترامپ، از او دعوت کرده بود به‌جای هزینه‌کرد منابع کشورش در ایجاد آتش در خاورمیانه، پول کشورش را برای خاموش کردن آتش در استرالیا هزینه کند.
به هر حال، جنگ را هر طور که صدا کنیم، صدایی جز ترس و حشت، تخریب و خون و مرگ از آن نمی‌شنویم.
آتش‌سوزی در استرالیا به ما چه؟
آتش، جنگل‌های استرالیا را بلعیده از دو ماه پیش تاکنون بیشتر از شش میلیون هکتار از مراتع و جنگل‌های استرالیا طعمه حریق شده است. این جهنم آتش 500 میلیون حیوان را به کام مرگ کشیده، برخی از این حادثه با عنوان آخرالزمان استرالیا یاد می‌کنند.
خبر مرگ دسته جمعی حیوانات و انقراض گونه‌های گیاهی در جنگل‌های استرالیا در سراسر دنیا پیچیده است. تعداد زیادی از ایرانیان هم این روزها، ضمن بازنشر تصاویر دلخراش از حیوان‌های جزغاله‌شده یا حیوانات نجات‌یافته از حمله حریق، نسبت به این فاجعه زیست‌محیطی واکنش نشان می‌دهند.
در این میان برخی کاربران فضای مجازی معتقدند که آتش‌سوزی در جنگل‌های استرالیا، به ما که در ایران هستیم؛ هیچ ربطی ندارد. آیا تخریب محیط زیست در استرالیا به ما که در ایران هستیم؛ ربط پیدا می‌کند یا نه؟
حسین حجت‌پناه - جامعه‌شناس فرهنگی - در پاسخ به این پرسش ایسنا تأکید دارد که به دلیل ذات جهان‌شمولی محیط زیست، خواه ناخواه پدیده‌های مربوط به محیط زیستِ همه کشورها به همه انسان‌ها ارتباط پیدا می‌کند، بنابراین از آنجا که محیط زیست یک چرخه به‌هم پیوسته است و در نتیجه آتش‌سوزی‌های استرالیا به همه انسان‌ها مربوط می‌شود و همگی باید نسبت به آن حساس باشیم.
به دلیل ذات به هم پیوسته محیط زیست، این مقوله در مرزبندی‌های سیاسی که توسط انسان‌ها وضع شده؛ نمی‌گنجد. اتفاقا با توجه به شرایط اقلیمی جامعه ایران، حساسیت ما نسبت به ابعاد مختلف این پدیده باید بیشتر باشد. بالاترین نرخ تخریب جنگل برای ایران است. روش‌های مدیریتی آب در ایران مشکلات جدی دارد. تعدادی از شهرهای ایران جزو آلوده ترین شهرهای جهان است. برای همین‌هم هم که شده باید به لحاظ اجتماعی نسبت به وقایع زیست‌محیطی کل دنیا حساس باشیم.
این جامعه‌شناس فرهنگی در ادامه می‌گوید: سازمان ملل 40 حادثه طبیعی را شناسایی کرده که از این تعداد 31 نوع آن در ایران رخ می‌دهد و ایران جز کشورهایی است که بیشترین آسیب را از بلایای طبیعی می‌بیند، درنتیجه باید نسبت به تجارب رخداده در سایر کشورها حساس باشیم تا بتوانیم با الگوهای بومی خود از آن تجربه‌ها درس بگیریم. به هر حال استرالیا در حل بحران‌های محیط زیستی از کشور ما جلوتر است و می‌توانیم از تجربیات این کشور استفاده کنیم. از آن مهم تر باید توجه افکار عمومی را نسبت به محیط زیست حساس کنیم تا مطالبه‌گری جهت حل مسائل زیست محیطی ایران افزایش یابد.
اعلام می‌شود که دلیل آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های استرالیا، گرمایش جهانی است. پدیده‌ای که همه کشورها از جمله ایران را تحت تاثیر قرار داده است. افزایش دمای کره زمین درمناطق مختلف دنیا به شکل‌های مختلف بروز می‌کند. ممکن است در منطقه‌ای باعث افزایش بارش‌های سیل‌آسا مثل بارش‌های اخیر خوزستان شود یا در برخی مناطق به دلیل افزایش دما و وزش باد گرم، جرقه‌ای برای آتش‌سوزی بشود. هر چه هست بنا به تدیید کراشناسان محیط زیست هم مسئله‌ای بین‌المللی است.
سپهر سلیمی - کارشناس - هم معتقد است: نمی‌توانیم بگوییم آتش‌سوزی استرالیا به ما چه؟ چون آنچه در کره زمین رخ می‌دهد روزی گریبان ما را هم خواهد گرفت. شاید این حجم از آتش‌سوزی پنج یا 10 سال دیگر در ایران رخ دهد، بنابراین حریق استرالیا اتفاقا کاملا به ما مرتبط است. چون باید این شرایط را پیش‌بینی و برای آن برنامه‌ریزی کنیم. این وقایع هشداری برای همه سیاستمداران دنیاست چون نقش بسیاری در سیاست‌های حمایت از محیط زیست دارند. برای مثال در همین استرالیا که این روزها دچار آتش‌سوزی‌های گسترده شده؛ دولت راستگرای حاکم بر این کشور، همه بودجه‌های تغییر اقلیم را حذف کرده و همه فعالان محیط زیست را تحت فشار گذاشته و حتی قوانین سختگیرانه علیه آنها وضع کرده است، هر چند که نتیجه این سیاست را خیلی زود گرفت. از نظر من ویرانی گسترده جنگل‌های استرالیا بخشی از همین سیاست‌هاست.
او ضمن ابراز ناراحتی از سوختن تعداد زیادی از حیوانات می‌گوید: بخشی از موجودات زنده در حال از بین رفتن هستند و بر هر انسان با شرفی واجب است که نسبت به این مسئله حساس باشد. باید درس عبرت بگیریم. اتفاق استرالیا دیر یا زود گریبان ما را هم می‌گیرد. کسانی که فکر می کنند اتفاق استرالیا فقط به استرالیا ربط دارد و به ما مربوط نیست افراد محیط زیستی نیستند و نمی‌توانند برای جهان خود مفید باشند. متاسفانه این روحیه درباره مشکلات محیط زیستی داخلی هم وجود دارد. چون شهرها نسبت به مشکلات محیط زیستی شهرهای دیگر بی‌تفاوت هستند.
در این میان حسین حجت‌پناه - جامعه‌شناس فرهنگی - وضع بد محیط زیست جهان را نمادی از شکست مدرنیسم دانسته و می‌گوید: در حال حاضر در اثر مدرنیته محیط زیست جهان با بحران‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کند و بر مبنای جهانی شدن تاریخ بشری، بروز یک پدیده زیست محیطی مخرب در یک منطقه در سایر مناطق هم اثر می‌گذارد.
جهانی شدن ناشی از مدرنیته باعث افزایش حجم مبادلات جهانی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شده است. برای همین کوچکترین تغییر در یک منطقه روی جوامع دیگر تاثیر می‌گذارد. برای مثال ممکن است یک اتفاق سیاسی و نظامی در یک گوشه دنیا روی قیمت نفت؛ دلار و طلا تاثیر بگذارد و زندگی روزمره همه انسان‌ها را در دنیا تحت تاثیر قرار دهد. برای همین هم آتش‌سوزی در یک منطقه روی محیط زیست و شرایط اقلیمی همه نقاط دنیا اثرگذار است.
دیدن چشم‌های غمگین و خسته کوالاهای استرالیایی که درد و سوزش سوختگی را تحمل می‌کنند، غم عمیقی به جانت می‌ریزد. مخصوصا اگر بفهمی این روزها شعله‌های آتش 8000 هزار کوالا را در جنگل‌های استرالیا از بین برده است. آنها هم که جان سالم به در برده‌اند؛ معلوم نیست که از این پس غذای کافی برای خوردن پیدا کنند، چون قوت غالب آنها یعنی گیاه اکالیپتوس طعمه حریق شده است.
باور کنیم یا نکنیم عامل قتل عام حیوانات در جنگل‌های استرالیا تک تک ما انسان‌ها هستیم. این حریق که مشابه آن متاسفانه هر ساله جنگل‌های ایران را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد، زاده افزایش گازهای گلخانه‌ای و افزایش دمای کره زمین است. پس جدا از اینکه آتش‌سوزی در ملبورن باشد یا در کلاردشت همه ما در وقوع آن یک اندازه سهم داریم چون همه ما باعث گرم شدن زمین شده‌ایم و در نتیجه باید برای کنترل دمای آن هم همه با هم فارق از مرزهای سیاسی تلاش کنیم.
در این شرایط با خودت فکر می‌کنی من ایرانی، من آمریکایی، من هندوستانی، من استرالیایی یا ... به جز استوری کردن عکس این حیوان دوست داشتنی چه کمکی از دستم برمی‌آید؟
می‌توانیم با کم کردن دو سه درجه‌ای دمای وسایل گرمایشی خانه و محل کار، کاهش مصرف محصولات دامی، دوری از مصرف‌گرایی و مدگرایی، محدود کردن تردد خودرهای تک‌سرنشین، کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیک، کاهش مصرف کاغذ، کاشت بیشتر نهال و گیاه و ... در کنترل دمای کره زمینمان قدمی برداریم و سیاسیون را قانع کنیم که در مسیر حفظ جان زمین پیش بروند.
