کنترل کبد چرب با عناب

فرناز داموغ؛ کارشناس ارشد تغذیه

زیر نظر: دکتر مصطفی نوروزی؛ متخصص تغذیه

خواص بیشمار عناب

عناب را “خرمای قرمز” و “خرمای چینی” نیز می‌نامند. عناب بومی مناطق گرمسیر بوده و خاستگاه آن به چین و کشورهای آسیایی برمی‌گردد این میوه در درمان بیماری‌های کبدی ازجمله کبد چرب مفید است. میوه عناب هم به‌صورت تازه مصرف می‌شود و هم به‌صورت خشک. این میوه سرشار از ویتامین C می‌باشد.

در حالت تازه 74/ 36 درصد و در حالت خشک  65 الی 77/71 درصد قند دارد و به همین دلیل از آن در تولید کمپوت و شیرینی استفاده می‌شود همچنین این میوه قدرت ماهیچه‌ها را زیاد می‌کند و بنیه بدن را افزایش می‌دهد. عناب ملین بوده و تأثیر آن برای کمک به درمان یبوست به اثبات رسیده است. عناب از ترکیب‌های طبیعی و سنتتیک دارای خواص آنتی‌اکسیدانی می‌باشند که در محافظت از کبد در مقابل عوامل مخرب نقش مهمی ‌رادارند.

در آزمایشات متعددی، خواص عناب موردبررسی قرارگرفته است که در ادامه به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:

مطالعه اول: تأثیر عناب بر غلظت بیلی‌روبین خون

در طی مطالعه‌ی تجربی که بر روی 30 سر موش صحرایی نر بالغ و سالم از نژاد ویستار انجام شد، حیوان‌ها به‌طور تصادفی به 5 گروه مساوی تقسیم شدند. به موش‌های گروه‌های مداخله به ترتیب عصاره گیاه عناب با دوزهای 200، 400 و 600 میلی‌گرم داده شد. بعد از 45 روز میزان آنزیم‌های کبدی موش‌ها اندازه‌گیری شد. داده‌های جمع‌آوری‌شده تجزیه‌وتحلیل شدند. مصرف عـصاره عنـاب غلظـت بیلی‌روبین در گروه‌های مداخله یک و دو را کاهش داد. همان‌طور که می‌دانیم بیلی‌روبین از متابولیتهای دفعی حاصل از شکست گلبول قرمز از کبد بوده که افزایش آن نشان از ناکارآمدی کبد دارد. علاوه بر این میزان چربی خون موش‌ها و کلسترول نیز کاهش چشمگیری داشت.

مطالعه دوم: کاهش کلسترول و چربی خون

تحقیق دیگری بر روی موش‌ها که به‌صورت 2 گروه 10 تایی بودند، انجام گرفت. در این آزمایش به یکی از این دو گروه عصاره عناب تزریق شد و پس از 48 ساعت از هردو گروه خون‌گیری صورت گرفت. نتایج این آزمایشات نشان‌دهنده کاهش کلسترول خون و تری گلیسیرید بود که در ادامه آزمایش‌های انجام‌شده روی کبد نیز، بیانگر کاهش چربی کبد بود.

مطالعه سوم: تأثیر عناب بر کاهش قند خون

همچنین در مطالعه‌ای تجربی تعداد 30 سر موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار در سه گروه جداگانه شامل گروه شاهد غیر دیابتی و غیر کبد چرب، گروه شاهد دیابتی و دارای کبد چرب و گروه تیمار شده با پودر میوه عناب به میزان 1 گرم بر کیلوگرم وزن بدن، به مدت دو هفته تیمار شدند. به‌منظور دیابتی نمودن موش‌ها از تزریق داخل صفاقی (60 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن) استفاده شد. در ادامه حیوانات برای سه هفته دیگر به همان ترتیب تیمار شدند. در پایان، نمونه‌ها به کمک آزمون‌های آماری خونی حیوانات تهیه شد و فاکتورهای موردنظر اندازه‌گیری شدند.

تجزیه‌وتحلیل داده‌ها صورت گرفت. تیمار حیوانات با پودر عناب نتوانست از افزایش قند خون در اثر دیابت پیشگیری کند اما تیمار در حیوانات قبل از القاء دیابت، باعث کاهش معنادار قند خون چربی خون گردید. به‌علاوه تیمار توانست از افزایش کلسترول، تری گلیسیرید و  در حیوانات دیابتی پیشگیری کرده و بعد از القاء دیابت باعث کاهش معنی‌دار سطح این چربی‌ها در خون گردد. همچنین میزان  با کاهش روبه‌رو بود که این کاهش به دلیل پایین آمدن کل لیپید سرم بوده است. یافته‌های این مطالعه نشان دادند که پودر میوه عناب می‌تواند در پیشگیری و درمان دیابت سودمند باشد. همان‌طور که می‌دانیم کبد چرب در بین افراد دیابتی بسیار شایع است. بنابراین با کنترل قند خون تا حدود زیادی می‌توان از افزایش چربی در کبد جلوگیری نمود.

مواد مغذی عناب

 مطالعات انجام‌شده، بیانگر میزان بالای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور در عناب می‌باشد.

در ضمن حاوی پکتین (به‌عنوان کلسیم پکتات) است که به‌عنوان فیبر محلول مؤثر در کاهش چربی و قند خون شناخته‌شده است. محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است. نسبت اسیدهای چرب اشباع‌نشده به‌کل چربی در میوه عناب بالا است. دم‌کرده برگ‌ عناب برای حذف چربی‌های اضافی بدن و لاغری مؤثرمی باشد.

نتیجه‌گیری:

کبد اندام اصلی متابولیسم، ترشح و دفع مـواد اســت و به‌طور مــداوم در معــرض انــواع مختلــف ترکیب‌های درونـی و بیرونـی قـرار می‌گیرد.

شـیوع بیماری‌های کبدی در جهـان رو بـه گـسترش اسـت و داروهای شیمیایی مصنوعی علاوه بر این‌که کار آیی کاملاً مطمئنی در درمان این بیماری‌ها ندارنـد، اثـرات جانبی ناخواسته‌ای را به دنبال دارنـد، بـه همـین دلیل ضــرورت دارد کــه جــایگزین واقعــی بــرای درمــان بیماری‌های کبدی به دنیای علم پزشکی وارد شود. عناب به‌عنوان یک محافظ طبیعی برای کبد شناخته می‌شود.

عناب به جهت اینکه حاوی مقادیر غنی از آنتی‌اکسیدان است برای سم‌زدایی و بهبود عملکرد کبد بسیار مفید است. ضمن اینکه عناب می‌تواند به درمان بیماری‌های رایج کبدی مثل کبد چرب نیز کمک کند.