جزئیات یک توافق‌نامه تجاری منحصر به فرد!

محمد خضرایی‌منش - مدیر توسعه سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری مناطق‌آزاد و ویژه اقتصادی - در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اهمیت انعقاد موافقت‌نامه بین ایران و اوراسیا توضیح داد: بازاری که در شمال دریای خزر وجود دارد با جمعیت حدود 180 میلیون نفری بسیار وسیع است؛ به طوری‌که از لحاظ تامین مایحتاج به نوعی نیازمند عبور کالا از ایران هستند، چون ایران کریدور ارتباطی آنها با آبهای گرم بین المللی است. از سوی دیگر فعالان اقتصادی کشور از بازار 330 میلیارد دلاری پنج کشور روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان جهت صادرات استفاده می‌کنند و با توجه به ظرفیت 540 میلیارد دلاری تولیدکنندگان این کشورها، امکان تامین بخش قابل توجهی از نیازهای ضروری کشور با قیمت پایین‌تر نسبت به دیگر کشورها وجود دارد.

وی با اشاره به وضعیت تجارت اوراسیا و سهم ایران در آن، گفت: طبق آمار سال 2018، صادرات اوراسیا به جهان حدود 548 میلیارد دلار و سهم ایران از آن 1.8 میلیارد دلار بوده که 0.3 درصد کل را پوشش می‌دهد. همچنین واردات اوراسیا 318 میلیارد دلار بوده که سهم ایران از آن تقریبا یک میلیارد دلار و حدود 0.3 درصد است؛ بنابراین آمار نشان می‌دهد که ایران تاکنون نفوذ خوبی در کشورهای شمالی دریای خزر نداشته است.

 880 ردیف تعرفه برای تجارت

خضرایی‌منش با اشاره به تاثیرگذاری توافقنامه ایران با اوراسیا در وضعیت موجود افزود: این موافقت‌نامه از آبان‌ امسال اجرایی شده و مدت سه ساله دارد. گرچه در همین سه ماهی که گذشته کاملا دستاورهای محسوسی نسبت به ماه‌های داشته است، ولی در ابتدای راه است و اگر فعالان اقتصادی و دستگاه‌های مربوطه همکاری لازم را داشته باشند به طور حتم عملکرد اقتصادی ایران با این پنج کشور در سال آینده متفاوت از گذشته خواهد بود.

مدیر توسعه سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری مناطق‌آزاد و ویژه اقتصادی با بیان اینکه این موافقت‌نامه در تاریخ جمهوری اسلامی ایران منحصر به فرد است، توضیح داد: 880 ردیف تعرفه تعریف شده در آن شرایط خاصی را برای فعالان اقتصادی ایجاد می‌کند. تجارت رویه‌ای دو طرفه بوده که قرار است ایران به این کشورها و آنها هم به ایران صادرات داشته باشند؛ از این‌رو از سوی اوراسیا 503 ردیف تعرفه تعریف شده است که فعالیت اقتصادی ایران می‌تواند از این 503 تعرفه، استفاده و کالا را با مزیت اقتصادی صادر کنند. از سوی دیگر 380 ردیف تعرفه نیز از سمت ایران تعریف شده که فعالان اقتصادی آنها می‌توانند مایحتاج  را با قیمت پایین‌تر به دست مصرف کننده ایرانی برسانند.

وی گفت: در مجموع 880 ردیف تعرفه موجود در توافقنامه ایران - اوراسیا تقریبا پوشش دهنده 33 درصد تعامالات ایران با اوراسیا است که سهم قابل قبولی بوده که نه زیاد بالا و نه زیاد کم است. بر این اساس از مهمترین مزایای این موافقتنامه این است قیمت تمام شده کالای ساخت ایران در بازار اوراسیا کاهش پیدا می‌کند، چراکه تعرفه ورود کالای ایرانی به کشورهای مقصد یعنی روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان به گونه‌ای تغییر کرده که هزینه را کاهش می‌دهد. این در حالی است که تعرفه‌ها کاهش پیدا کرده، صفر شده یا در مواردی ثتبیت شده که حتی در فصل هم تغییر نکند.

خضرایی‌منش یادآور شد: در گذشته موافقت‌نامه‌های ترجیحی با برخی کشورها از جمله ترکیه، پاکستان، تونس و سوریه داشتیم ولی آنها خیلی محدود بودند و تعرفه‌های آنها در نهایت به حدود 40 مورد می‌رسید و از این جهت موافقت‌نامه‌های تعرفه‌ای چندان موفق نبودند و به ظرفیت داخلی و به بازار مقصد چندان توجه نشده بود. اما این موافقت‌نامه کاملا متفاوت است، چراکه در کنار توجه به ایجاد حدود 880 ردیف تعرفه، کاملا به استفاده از ظرفیت‌های کشور نیز توجه شده است و بازار مقصد در اوراسیا را پوشش داده و به نیازها را با توجه به تولیدات آنها تامین می‌کند که این نشان می دهد این موافقت‌نامه تا چه حد ارزشمند است.

تجار مراقب کالای صادراتی باشند

این مقام مسئول در شورای عالی مناطق آزاد در رابطه با اهمیت توسعه روابط بین ایران و اوراسیا نیز توضیحاتی ارائه کرد و گفت: عملیاتی شدن موافقت‌نامه بر مبنای چند کارگروه است که این کارگروها فنی عملیاتی هستند که در رده‌های مدیریت‌های میانی کشور ارتباطات خوبی را بین ایران و اواسیا شکل می‌دهند. البته تمامی این پنج کشور در سطح کلان ارتباطات خوبی با مقامات ایرانی دارند، اما مشخص است هر جایی که فعالیت و رابطه اقتصادی شکل بگیرد، روابط سیاسی نیز بهبود پیدا می کند و چون این یک توافق‌نامه کاملا اقتصادی است، قطعا همکاری تجار می‌تواند روابط سیاسی را نیز بهبود بخشد.

وی با اعتقاد به اینکه کلیدی ترین موضوعی که ممکن است این موافقت‌نامه را با خطر مواجه کند ارسال کالای بی کیفیت است، ادامه داد: به طور حتم صادرات برای تمام فعالان اقتصادی آزاد است، اما پیشنهاد می‌شود که آنها با هم کنسرسیوم تشکیل دهند. به عبارتی فعالان رده بالا با یکدیگر شرکت واردات و صادرات تشکیل داده و استانداردهای بازار مقصد را به درستی رعایت کنند که بتوانند در حجم بالا سهم بالایی از بازار کسب کنند.

مناطق آزاد چه کنند؟

مدیر توسعه سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری مناطق‌آزاد و ویژه اقتصادی در مورد اهمیت استفاده از ظرفیت‌های مناطق آزاد ایران در توسعه روابط با اوراسیا نیز توضیح داد: در ماهیت زنجیره‌ای تامین کلان موضوع لجستیک عام وجود دارد که به معنای تمامی فرایندهای شناسایی بازار، خریداری، حمل و نقل، حمل داخل واحد، تولید، انبارداری، توزیع و نقد کردن پول است که مناطق آزاد در کل روریه این لجستیک عام نقش بسیار خوبی می‌توانند داشته باشند، این در حالی است که چهار موضوع با زیرساخت‌هایی که داشتیم عملیاتی کردیم که مناطق آزاد به عنوان هاب آن شناسایی شوند؛ تولید در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به دلیل پایین بودن هزینه تولید قابل توجه است، چراکه در این مناطق مالیات پرداخت نشده و در محدوده تعرفه گمرکی نیستند پس وقتی که کالایی تولید و صادر می‌شود تعرفه گمرکی به آن تعلق نگرفته و بهای تمام شده آن در این مناطق پایین تر از سرزمین اصلی است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر هاب صادرات مهم مورد توجه است. وضعیت مطلوبی از نظر ظرفیت‌های انبارداری و ارائه محصولات و نمایشگاهی برای اینکه نمایشگاه دائم صادرات محصولات ایران به اوراسیا در مناطق‌آزاد شکل بگیرد در اختیار داریم.

خضرایی‌منش همچین گفت: معتقدیم که می‌توانیم هاب لجسستیک باشیم، چون منطقه آزاد انزلی و بندر کاسپین که بزرگترین بندر جنوبی دریای خزر است، ارائه‌دهنده سرویس‌های لجستیک دریایی است و مسیر ارتباط ما بخش قابل توجهی از کانال دریا است. منطقه آزاد ارس نیز تنها منطقه‌ای است که ارتباط زمینی با ارمنستان که عضو اوراسیا است دارد یا منطقه آزاد فرودگاه امام خمینی(ره) هاب لجستیک هوایی است که وقتی قرار است باری از کانال هوایی صادر شود از این منطقه خواهد بود. از سوی دیگر، منطقه آزاد چابهار قرار دارد که ابتدای کریدور ارتباطی اوراسیا با کشورهای حاشیه دریای عمان و دیگر مقاصد است یا منطقه آزاد اروند مسیر دسترسی به کشورهای حاشیه خلیج فارس است. پس در لجستیک چون مناطق آزاد ابتدای کریدور ارتباطی کشور با اوراسیا هستند نقش مهمی خواهند داشت.

وی این را هم گفت که در مورد هاب مالی نیز همواره فعالان اقتصادی برای جابجایی ارزی حاصل از صادرات با چالش هایی مواجه بوند که ما از کانال منطقه آزاد کیش و انزلی هاب مالی جابجایی پول بین ایران و اواسیا خواهیم بود.

موافقت‌نامه در مقابل تحریم مقاوم است

در ادامه این گفت‌وگو، این مقام مسئول در مناطق آزاد در مورد اهمیت موافت‌نامه ایران و اوارسیا برای کشور در شرایط تحریمی نیز توضیح داد و گفت: عموم معاملات بین المللی بر مبنای ارزهای دلار و یورو انجام می‌شود که در اوراسیا روپیه است. این در حالی است که آنها برای ارتباط تجاری بین خود یک صندوق تسویه ایجاد کرده‌اند و فرایند تسویه جداگانه دارند که زبان روسی و واحد روپیه بوده و به هیچ سیستم بین المللی وصل نیست و بین همین پنج کشور است؛ از این رو با داشتن فرایند تسویه مناسبی که از قبل در اواسیا پیش بینی شده و قابلیت استفاده از آن را داریم، تاثیر تحریم به این موافقت‌نامه به حداقل می‌رسد.

آخرین خبر از ایجاد منطقه آزاد تجاری بین ایران و اوراسیا

اما خضرایی منش در رابطه با طرح ایجاد منطقه ازاد مشترک با اوراسیا نیز بیان کرد: مناطق آزاد در دنیا شش نسل را پشت سر گذاشتند؛ تجارت محور، تولید،خدمات،دانش، جامع و فرامرزی که در فرامرزی برای شکل دادن اقتصاد بین کشورهای مخلفت محدوده ای بنام متطقه آزاد تعریف می شود که در مرز مشترک دو کشور قرار داشته و سرمایه گذاری مشترک در همان محدوده انجام می شود. این موضوع می تواند فیزیکی باشد یا کاملا رویه‌های تجاری این منطقه آزاد به صورت غیر فیزیکی ایجاد شود.

وی یادآور شد: اتفاقی که در مورد ایران و اوراسیا افتاده این است که فضایی جهت تجارت بین ایران و اواسیا در یک پلت فرم ایجاد می‌شود در حال حاضر منطقه آزاد فیزیکی بین ایران و اوارسیا در دستور کار نیست، ولی بعد از گذشت یکسال از تاریخ موافقت‌نامه که بهمن 99 است مذاکرات برای ایجاد این منطقه آزاد نیز شروع خواهد شد.