بهترین راه تشخیص  بیماری‌های کبد

دکتر غلامرضا سیف؛ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی

کبد عضو بسیار حیاتی و مهم بدن است. این عضو با وزن تنها 5/1 کیلوگرم، 500 کار متفاوت  انجام می‌دهد که مهم‌ترین وظیفه آن متابولیسم پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها است. کبد همچنین عمل ذخیره‌سازی و فعال‌سازی ویتامین‌ها و مواد معدنی را انجام می‌دهد؛ تولید  صفرا می‌کند که برای هضم و جذب چربی‌ها لازم است؛ آمونیاک را که بسیار سمی است به اوره تبدیل می‌کند تا از خون پاک و سم‌زدایی شود؛ انواع پروتئین‌های خونی و فاکتورهای انعقادی را تولید می‌کند. کبد همچنین استروئیدها را متابولیزه می‌کند؛ داروها و الکل را از خون پاک می‌کند و مواد زائد را از خون می‌گیرد. کبد عامل اصلی سم‌‌زدایی در بدن است و سلامت هر فرد شدیداً به سلامت و کارکرد مناسب این عضو بستگی دارد. هر گونه ماده غذایی که توسط روده‌ها جذب شود، باید پیش از ورود به سیستم جریان خون از کبد عبور کند. هر غذایی که خورده می‌شود، در خود مقداری مواد زاید و نامناسب دارد که می‌تواند به سلامت ما لطمه زند؛ کبد مسئول دفع این مواد زاید از بدن است.

 انواع

1.چنان چه عامل اصلی به وجود آورنده این بیماری مصرف الکل باشد به آن بیماری کبد چرب الکلی می‌گویند.

2.در صورتی که بدون مصرف الکل به وجود آمده باشد به آن بیماری کبد چرب غیره الکلی می‌گویند.

علائم بیماری کبد چرب

در بیشتر موارد این عارضه بدون علامت است و پزشک در بررسی آزمایشگاهی یا سونوگرافی به طور اتفاقی آن را کشف می‌کند. فرد به ندرت از ضعف و بی‌حالی، خستگی دائمی و احساس فشار و درد مبهم در ناحیه فوقانی و راست شکم شاکی است. به خصوص این علائم در مواردی که کبد چرب سریع ایجاد شده باشد بیشتر بروز می‌کند.

اقدامات تشخیصی

اگر چه در خیلی از موارد علائم قابل توجهی در این بیماری وجود ندارد، با مشاهده بالا بودن آنزیم‌های کبدی (ALT) (SGPT) یا گاما گلوتامین ترانس‌پیتیداز (GGT) و به ویژه با تصاویر سونوگرافی تشخیص این بیماری ثابت می‌گردد. انفیلتراسیون چربی در کبد با سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. در سونوگرافی میزان اکوپارانشیم کبد افزایش می‌یابد و نیز در موارد شدیدتر سایز کبد نیز افزایش پیدا می‌کند، یک سونوگرافی خوب و سونوگرافى دقیق می‌تواند علاوه بر تشخیص مشکلات کبد آن را به سه دسته خفیف، متوسط و شدید تقسیم می‌کند که آن را به صورت گرید 1 تا 3 نشان می‌دهد. لازم به ذکر است طبق تحقیقات انجام شده در 20 درصد افراد مبتلا به کبد چرب آنزیم‌های کبد، نرمال بوده، که این امر انجام سونوگرافی از کبد را در مورد مشکوک توصیه می‌نماید.

مهم‌ترین عوامل شیوع بیماری

با افزایش سن، بیماری سیر صعودی می‌یابد. شیوع این بیماری در آقایان دو برابر خانم‌ها است که با افزایش سن میزان شیوع در خانم‌ها به آقایان نزدیک می‌شود، به ویژه پس از یائسگی؛ بیماری در خانم‌ها سیر فزایندهای دارد.

در بررسی‌های انجام شده روی بیش از 120 بیمار مبتلا به بیماری غیر الکلی مهم‌ترین عوامل بروز این بیماری به ترتیب عبارتند از:

1.عادات بد غذایی (مصرف غذاهای دارای مواد نگهدارنده و عدم رعایت موازین بهداشتی در غذا خوردن)

2.استرس (اضطراب یا افسردگی)

3.عدم تحرک کافی (نداشتن فعالیت بدنی مناسب همانند ورزش روزانه)

سیر بیماری

از آنجایی که این بیماری سیر پیش‌رونده دارد می‌تواند در مراحل اولیه بدون علامت باشد که با پیشرفت بیماری و درگیری بیشتر کبد، تاثیرات منفی برعملکرد کبد به صورت احساس ضعف خستگی و کاهش وزن بروز می‌کند. در 30 درصد موارد افراد مبتلا، دچار التهاب در بافت لیور می‌شوند که 15 درصد از این افراد دچار سیروز کبدی شده و منجر به از کار افتادن کبد می‌شود.

کبد چرب و بیماری‌های همراه آن

الکل: کبد چرب به طور شایع به دنبال مصرف مقادیر اندک یا زیاد الکل حتی برای مدت زمان کوتاهی دیده می‌شود، انفیلتراسیون (تجمع) شدید چربی می‌تواند با خستگی، ضعف، بی‌اشتهایی، تهوع، احساس

ناخوشی در شکم و هپاتومگالی دردناک همراه باشد.

اولین قدم در درمان نوع‌ الکلی حذف کامل مصرف مشروبات الکلی می‌باشد.

چاقی: در افراد چاق شایع است و به شدت با چاقی ارتباط دارد، به ویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به آن دارد.

دیابت: این بیماری در نیمی از مبتلایان به دیابت قندی نوع دو دیده می‌شود.

داروها: آمیودارون، نیفیدیپین، دیلتیازوم، کلوروکین، ترکیبات کورتیکو استروئیدی، تتراساکلین داروهای هستند که مصرف آن می‌تواند با ایجاد این بیماری همراه شود.

راه‌های پیشگیری

برای جلوگیری از بروز بیماری نکات زیر را فراموش نکنید:

1.رژیم غذایی سـالم مثل میوه‌ها، سبزی‌های خام، غلات سبوس‌دار و چربی‌های مفید (روغن زیتون، کنجد) برای خود انتخاب کنید.

2.انجام ورزش و فعالیت بدنی منظم (چاقی به ویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا دارد) از جمله پیاده‌روی به میزان حداقل 30 الـی 60 دقیقه در روز توصیه می‌شود.

3.از مصرف الکل جداً پرهیز نمایید.

4.ازمنابع غذای دارای پتاسیم بیشتر استفاده کنید مثل موز، کشمش، آلو، بادام، انواع سبزی‌ها.