آیا هورمون ها به کاهش وزن کمک می کنند؟

دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه

الف) هورمون‌های غده تیروئید

استفاده به‌جا و به‌موقع هورمون‌های تیروئید تجویزی از سوی متخصصان غدد عامل رهایی افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید، از یبوست، افسردگی، افزایش وزن، پرخوابی و چاقی بوده و در صورتی که در اندام‌های این افراد ادم یا خیز پدیدار شده باشد، در صورت درمان مناسب با دوز ایده‌آل به سرعت بهبودی حاصل خواهد شد.

ولی استفاده نابه‌جا از طرف افراد غیرمتخصص به منظور سودجویی بسیار عارضه‌ساز و خطرآفرین بوده است، به‌ویژه اینکه توصیه چنین دارویی برای افراد میانسال و سالخورده عوارض قلبی مختلف، ایست قلبی و مرگ به علت سکته قلبی را موجب می‌شود، در ضمن در افرادی که دارای ترشح عادی و طبیعی غده تیروئید هستند، نباید جهت بالاتر بردن متابولیسم پایه و سرعت بخشیدن به روند لاغری از این روش استفاده شود. (قابل توجه افرادی که از داروهای دست‌ساز استفاده می‌کنند).

چرا که هورمون‌های غده تیروئید در افزایش متابولیسم زمان استراحت هم موثر واقع می‌شوند و در نتیجه می‌توانند باعث تحلیل بافت عضلانی و پروتئین بدن شده و میزان کلسیم استخوان‌ها را هم کاهش دهند، میزان ازت موجود در ادرار نشانگر تحلیل عضلانی فرد خواهد بود.

بنابراین با توجه به موارد یاد شده مجوزی برای استفاده از هورمون تیروئید برای درمان چاقی وجود ندارد.

ب) هورمون رشد

برخی از افراد سودجو به امید اینکه هورمون رشد جلوی تحلیل بافت عضلانی که در هنگام استفاده از رژیم‌های کم‌کالری مشاهده می‌شود را بگیرند، این هورمون را تجویز می‌کردند که پژوهش‌های انجام شده ثابت کرد که تجویز این هورمون بی‌تأثیر بوده و به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

ج) تستوسترون

دانشمندی به نام بیونتورپ و همکارانش طی تحقیقات انجام شده ثابت کردند که مصرف هورمون مردانه تستوسترون در مردان میانسال که چاقی آنان از نوع چاقی شکمی می‌باشد، مفید و سودمند بوده است.

علاوه بر این با مصرف هورمون تستوسترون به حساسیت انسولین جهت سوختن گلوکز افزوده شده و همراه با کاهش چربی شکمی خطرات حملات قلبی کاسته می‌شود.

ولی به دلایل اینکه استدلال انجام شده هنوز کافی نیست، می‌بایستی صبر کرد تا نتایج آزمایشات بیشتری در این مورد منتشر شود.

در مردانی که به تورم پروستات دچارند نباید از این دارو جهت سرعت بخشیدن به کاهش وزن استفاده شود.

د) گونادوتروپین هورمون (HCG) (هورمون جفت)

تزریق روزانه 125 واحد از هورمون جفت در کنار استفاده از رژیم‌های کم کالری، به تجزیه و مصرف چربی‌های ذخیره شده در اندام‌های افراد چاق سرعت بخشیده و به موازات آن عامل کاهش اشتها و میل افراد به غذاخوردن می‌شود. 

ولی به علت عوارض ناخواسته و خطرناکی که ممکن است برای افراد به وجود آورد، توصیه نمی‌گردد.

افرادی که از هورمون جفت جهت کاهش وزن استفاده کرده و جان سالم به در برده‌اند، در آینده دچار چاقی‌های موضعی بسیار شدیدی به‌ویژه انباشتگی چربی در ناحیه باسن و رانها شده‌اند.