در سال ۹۸ بر بازار جهانی نفت چه گذشت؟

به گزارش ایسنا، آنچه تحولات امسال را متمایز کرد، بزرگی آنها نبود بلکه تاثیر موقتی بود که روی بازارهای نفت داشتند. بازار جهانی نفت امسال شاهد رویدادهایی مانند بزرگترین عرضه اولیه عمومی سهام جهان از سوی شرکت آرامکوی سعودی تا بدترین اختلال عرضه و تحریمها علیه صادرکنندگان نفت اوپک بود. با این حال هرگز پیش نیامده بود که این همه رویدادهای مهم پرشمار، سرمایه گذاران را بی‌اعتنا به خود نگه دارند چرا که بازار روی عرضه فراوان نفت شیل آمریکا حساب می کرد. اما بی‌اعتنایی بازار به رویدادهای مختلف در روزهای پایانی سال 1398 جای خود را به وحشت و اضطراب نسبت به تبعات اقتصادی شیوع ویروس کرونا داد که با بسته شدن مرزهای کشورهای مختلف و توقف فعالیتهای اقتصادی و سفرهای تجاری و هوایی، اقتصاد جهان را در معرض سقوط به ورطه رکود قرار داده است. در این گزارش برخی از مهمترین رویدادهای امسال مورد بررسی قرار گرفته اند که عبارتند از:

افزایش فشارهای اقتصادی آمریکا بر ایران

ایران یک سال دیگر تحت فشار و تحریم‌ها دوام آورد و همچنان کشور پرنفوذی در خاورمیانه ماند. تحریم‌های آمریکا صادرات نفت ایران را متاثر کرد و عرضه نفت سنگین در بازار را دچار محدودیت کرد. اتحادیه اروپا کماکان در برابر تلاش‌های دولت ترامپ برای همکاری با سیاستهای آمریکا برای اعمال فشار بیشتر بر ایران مقاومت می‌کند که این موضوع موجب نارضایتی و خشم واشنگتن شده است. با این حال آمریکا در اواخر بهمن با این شرط که عراق نشان دهد وابستگی به واردات گاز و برق ایران برای تامین برق مورد نیاز خود را کاهش می‌دهد و با شرکتهای آمریکایی خواهد بست، برای ششمین بار معافیت 45 روزه برای عراق صادر کرد تا به واردات برق و گاز از ایران ادامه دهد. وزارت خارجه آمریکا از زمان وضع تحریم علیه صنعت انرژی ایران در نوامبر سال 2018، پس از نخستین دور معافیت که 45 روزه بود، دو معافیت 90 روز و دو معافیت 120 روزه در ژوئن و اکتبر سال گذشته صادر کرده بود.

رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه سیاستهای خصمانه ضدایرانی خود در 19 اسفند به بنادر، نفت‌کش‌ها و کارکنان شرکت‌های کشتیرانی هشدار داد از ذخیره‌سازی نفت ایران جلوگیری کنند. دوید پیمن، مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا با اعلام این مسئله همچنین مدعی شد که آمریکا از کاپیتان‌های کشتی‌ها می‌خواهد تا در صورت مشاهده تبادل نفت‌ تحریم‌ شده میان دو کشتی از این مسئله عکس‌برداری کنند.

حمله به تاسیسات نفتی آرامکو

حملات پهپادی و موشکی که 14 سپتامبر مصادف با 23 شهریور به بزرگترین میدان نفتی و تاسیسات پالایش نفت بقیق عربستان سعودی صورت گرفت، 5.7 میلیون بشکه در روز تولید نفت این کشور را فلج کرد که معادل بیش از پنج درصد تولید نفت جهان و قابل توجه‌ترین حمله‌ای بود که تاکنون علیه زیرساختهای نفتی این کشور اتفاق افتاده بود. با این حال فراوانی نفت شیل و اقدام سعودی‌ها در استفاده از ذخایر نفتی باعث شد تبعات شدیدی نداشته باشد و قیمت نفت برای مدت کوتاهی 20 درصد افزایش پیدا کرد اما پس از انجام تعمیرات تاسیسات آسیب دیده، به سرعت به سطح عادی بازگشت.

عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو

شرکت آرامکوی سعودی بالاخره در اواسط آذر مصادف با هفتم دسامبر عرضه اولیه عمومی سهام خود را انجام داد. آرامکو از عرضه اولیه عمومی سهام خود و فروش هر سهم به قیمت 32 ریال، 29.4 میلیارد دلار تهیه کرد و رکورد مایکروسافت و اپل به عنوان باارزش‌ترین شرکتهای جهان را شکست. سهام این شرکت در آغاز با ارزش 1.7 تریلیون دلار معامله شد اما به سرعت به دو تریلیون دلار صعود کرد البته این افزایش موقتی بود و دوباره با کاهش روبرو شد.  عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو بسیار متفاوت از آنچه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در نظر گرفته بود، تمام شد. وی در نظر داشت حداکثر 100 میلیارد دلار از این رویداد به دست آورد. اما آرامکو کمتر از دو درصد از سهم خود را در بازار داخلی عرضه کرد و به دلیل عدم استقبال سرمایه‌گذاران جهانی از ارزش گذاری دو تریلیون دلاری آرامکو، این شرکت از عرضه سهام خود در یک بازار بین‌المللی صرفنظر کرد و به جای آن روی سرمایه گذاران داخلی و صندوقهای سرمایه گذاری کشورهای همسایه حساب کرد. شرکت نفتی دولتی آرامکوی سعودی در نخستین گزارش اعلام درآمد خود اعلام کرد سود خالص این شرکت در سال 2019 به دلیل کاهش قیمت‌ها و تولید نفت، 21 درصد سقوط کرده است.

واکنش بازار جهانی نفت به اقدام تروریستی آمریکا در عراق و پاسخ کوبنده ایران

سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران اسلامی به همراه ابومهدی المهندس، معاون الحشد الشعبی جمعه 13 دی در حمله هوایی تروریستی آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد به شهادت رسید. پنتاگون اعلام کرد دونالد ترامپ دستور این حمله تروریستی را صادر کرده بود. سفارت آمریکا در بغداد چند ساعت پس از اعلام این خبر، از همه شهروندانش خواست خاک عراق را ترک کنند. وزارت نفت عراق اعلام کرد شهروندان آمریکایی که برای شرکتهای نفتی خارجی در شهر  بصره کار می‌کنند، روز جمعه این کشور را ترک کردند. بهای نفت در معاملات روز جمعه بازار جهانی در پی اقدام ددمنشانه آمریکا در به شهادت رساندن سردار سرلشکر قاسم سلیمانی در عراق که نگرانیها نسبت به تنشها در خاورمیانه را برانگیخت، به بالاترین حد هفت ماه گذشته صعود کرد.

تحلیلگران در واکنش به اقدام تروریستی آمریکا هشدار دادند: ریسک‌های بخش عرضه در خاورمیانه بالا مانده و پس از تحولات اخیر ممکن است شاهد ادامه تنشها در عراق باشیم. با این حال فرض بازار بر عدم اختلال در تولید نفت باعث شد واکنشها ملایم شود. در ادامه تحولات ژئوپلیتیکی،  پس از پاسخ کوبنده سپاه به حمله تروریستی آمریکا و حمله موشکی به پایگاه هوایی عین الاسد در عراق بازار جهانی نفت چهارشنبه 18 دی رکوردهای قیمت جدیدی را تجربه ‌کرد و تنها پس از عقب‌نشینی دونالد ترامپ از رجزخوانی‌های پیشینش شاهد سقوط قیمت‌ها بود.

پیمان محدودیت عرضه اوپک و غیراوپک به ایستگاه آخر رسید

برای نخستین بار در 25 فروردین خبرگزاری تاس به نقل از وزیر دارایی روسیه نوشت: روسیه و اوپک ممکن است تصمیم بگیرند تولیدشان را برای مبارزه سهم بازار با آمریکا افزایش دهند اما این اقدام قیمت‌های نفت را تا سطح 40 دلار در هر بشکه پایین خواهد برد. با این حال پس از رایزنیهای فراوان میان تولیدکنندگان بزرگ، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اوایل تیر پس از مذاکراتی که با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در حاشیه نشست سران گروه 20 در ژاپن داشت، اعلام کرد: روسیه با عربستان سعودی برای تمدید شش تا 9 ماهه پیمان کاهش تولید نفت اوپک پلاس توافق کرده است. سرانجام گروه اوپک پلاس شامل کشورهای اوپک و غیراوپک در نشست رسمی روز جمعه 15 آذر در وین با افزودن 500 هزار بشکه در روز به توافق قبلی کاهش 1.2 میلیون بشکه در روز عرضه تا پایان مارس سال 2020 (اوایل فروردین 99) موافقت کردند.

اما اوپک که در خصوص مسائل نفتی قدرت اظهارنظر فزاینده‌ای به روسیه داده بود و این کشور را به یکی از بازیگران بزرگ در مذاکرات تولیدکنندگان نفت تبدیل کرده بود، سرانجام با متحد کلیدی خود دچار اختلاف نظر اساسی شد. در نشست 16 اسفند اعضای گروه اوپک پلاس، برنامه اوپک برای کاهش بیشتر تولید نفت به‌منظور مقابله با تاثیر شیوع ویروس کرونا بر بازار، با مخالفت روسیه که حاضر نشد از این پیشنهاد حمایت کند، از هم پاشید.  وزیران اوپک  در نشست روز قبل گفته بودند که شیوع ویروس کرونا، وضعیت کم‌سابقه‌ای را به وجود آورده که نیازمند اقدام لازم است زیرا تدابیری که برای مقابله با ویروس کرونا به کار گرفته شده‌اند به فعالیت اقتصادی و تقاضای جهانی برای نفت لطمه زده است. اعضای اوپک از افزوده شدن 1.5 میلیون بشکه در روز به کاهش تولید گروه اوپک پلاس و تمدید اجرای توافق تا پایان سال 2020 حمایت کرده بودند که این رقم معادل 1.5 درصد از تقاضای جهانی و بسیار بالاتر از انتظار بازار بود. اما روسیه اصرار داشت که پیمان نفتی بدون تغییر تمدید شود که در نتیجه مذاکرات این تولیدکنندگان شکست خورد و سقف تولید اعضای اوپک حذف شد.

صعود تولید نفت آمریکا و بحران اعتبار مالی تولیدکنندگان شیل

اگر افزایش عظیم تولید نفت آمریکا در یک دهه گذشته نبود، وضعیت بازار به کلی متفاوت بود. رکورد جدید تولید 12.8 میلیون بشکه در روز سال 2019 به میزان 1.2 میلیون بشکه در روز بالاتر از رکورد سال 2018 بود و آمریکا را در ماه مهر مصادف با اکتبر به صادرکننده بزرگ نفت و فرآورده‌های نفتی تبدیل کرد. اما افت شدید قیمت نفت از زمان شیوع ویروس کرونا بسیاری از تولیدکنندگان شیل آمریکا را برای بقا در تنگنا گذاشته است و اکنون تحلیلگران می گویند اگر تولید شیل آمریکا امسال رشد کند، در مقایسه با سال گذشته نرخ رشد بسیار اندکی خواهد داشت. آژانس اعتبارسنجی مودیز ماه گذشته اعلام کرد بیش از 60 درصد از 86 میلیارد دلار بدهی شیل که موعد بازپرداخت آن در چهار سال آینده فرامی ‌رسد، از سوی شرکتهایی صادر شده اند که هیچ ارزش اعتباری ندارند که به منزله ریسک بالای ورشکستگی صنعت شیل است.   ورشکستگی‌های متعددی در صنعت نفت و گاز آمریکا روی داده که باعث شده است سرمایه گذاران به صنعت شیل روی خوش نشان ندهند. طبق اعلام شرکت "هایز اند بونز"، مجموعا 50 شرکت انرژی در 9 ماه نخست سال 2019 خواستار حمایت در برابر ورشکستگی شدند که شامل 30 تولیدکننده نفت و گاز، 15 شرکت خدمات میدان نفتی و دو شرکت میان دستی بوده است. در مقابل، در کل سال 2018 تعداد 43 شرکت نفت و گاز اعلام ورشکستگی کردند. بزرگترین ورشکستگی امسال نفت و گاز که در واقع بزرگترین ورشکستگی از سال 2016 بود، شرکت EP انرژی بود که نتوانست حدود پنج میلیارد دلار بدهی خود را پرداخت کند و در اکتبر اعلام ورشکستگی کرد. اکنون برخی از ناظران هشدار داده‌اند که این روند در سال 2020 سرعت بیشتری پیدا می‌کند.

تبدیل تغییرات جوی به یک موضوع سیاسی جمعی در اروپا و آمریکا

شاید مهمترین تحول غیرمنتظره در طول امسال تبدیل بحث درباره تغییرات جوی به یک موضوع سیاسی جمعی در اروپا و آمریکا بود. اصل موضوع تغییر نکرده است و آلایندگی‌ها به دلیل رشد مصرف انرژی به خصوص در اقتصادهایی مانند چین و هند که به زغال سنگ وابسته هستند، همچنان به تدریج افزایش پیدا می‌کند. اما درام اعتراضات جنبش محیط زیستی Extinction Rebellion در بهار و نقش کاریزماتیک گرتا تانبرگ، نوجوان سوئدی و شواهد فزاینده از واقعیت تغییرات در جو زمین، به مسئله تغییرات جوی اهمیتی بخشیده که یک سال پیش نداشت. با این حال برجستگی این موضوع با پیشرفت جدی به سوی یک راهکار تطابق نداشته است. یک حس اضطرار در برخی از بخش‌های شمار محدودی از کشورهای توسعه یافته و نسبتا مرفه وجود دارد اما رفتار شخصی و سیاست عمومی تفصیلی هنوز با چنین باورهایی همگام نشده‌اند. شیوع ویروس کرونا و ریزش کم سابقه قیمت سوختهای فسیلی هم به منزله دشوار شدن مبارزه با تغییرات جوی خواهد بود.

اجرای مقررات جدید سوخت سازمان بین‌المللی دریانوردی

مقررات مربوط به سوخت پاک از سوی سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) از 11 دی مصادف با اول ژانویه سال 2020 به اجرا گذاشته شد.  مقررات جدید IMO نوید دهنده بزرگترین تغییر در سوخت کشتیرانی از زمان جایگزین شدن نفت به جای زغال سنگ در یک قرن پیش است. این مقررات که بر اساس آن سولفور موجود در سوختهای دریایی باید از 3.5 به 0.5 درصد کاهش پیدا کند، روی بازار چهار میلیون بشکه در روز سوختهای دریایی تاثیر می‌گذارد. پالایشگاه‌ها و کشتیرانی از استراتژیهای متعددی برای عمل به این مقررات استفاده کرده‌اند که شامل نصب تجهیزات اسکرابر و افزایش تولید سوختهای حاوی سولفور اندک بوده است. این مقررات که زمانی مانند یک فاجعه به نظر می‌رسید با وقفه‌های معدودی به اجرا درآمد با این حال مشکلاتی در خصوص وجود رسوب در سوختهای جدید مشاهده شده است. در نتیجه تغییر استانداردهای سوخت کشتیرانی، اختلاف قیمت نفت سبک در برابر گریدهای سنگین‌تر افزایش پیدا کرد. نفت سبک‌تر بسیار پرتقاضا شد زیرا به راحتی می‌تواند با سوخت‌های دارای آلایندگی کمتر  که مطابق با استانداردهای IMO هستند، آمیخته شود.

توافق تجاری آمریکا و چین

سند فاز اول توافق تجاری آمریکا و چین چهارشنبه 25 دی میان دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا و لیو هی، معاون نخست وزیر چین در کاخ سفید امضا شد و موقتا به مناقشه 18 ماهه میان دو کشور که بازارهای جهانی را متلاطم کرده بود، پایان داد. اعلام خبر این توافق در اواسط دسامبر باعث صعود دارایی‌های پرریسک شده بود.   تحت مفاد فاز اول توافق تجاری که روز چهارشنبه در واشنگتن امضا شد، چین در مدت دو سال آینده 52.4 میلیارد دلار گاز طبیعی مایع، نفت خام، فرآورده‌های پالایشی و زغال سنگ خریداری خواهد کرد.  با این حال موسسه امریکن پترولیوم که گروه لابی صنعت نفت آمریکا است، در دیداری که پشت درهای بسته با مقامات وزارت انرژی این کشور داشت، هشدار داد چین برای جامه عمل پوشاندن به این تعهد، باید یک میلیون بشکه در روز نفت خام بیشتر، 500 هزار بشکه در روز فرآورده‌های پالایشی و 100 نفتکش گاز طبیعی مایع وارد کند. اگر چین این حجم از انرژی که موافقت کرده است خریداری کند، زیرساخت صادراتی و ظرفیت تولید آمریکا را در مضیقه قرار می‌دهد و بیشتر از رشد تولید نفت تا سال 2021 است که از سوی دولت فدرال پیش بینی شده است. اکنون شیوع ویروس کرونا که از ووهان آغاز شد و باعث فلج شدن فعالیتهای اقتصادی این کشور و پیش بینی رشد منفی اقتصادی از سوی تحلیلگران شد، توانایی چین برای عمل به تعهداتش تحت توافق با آمریکا را زیرسوال برده است.

کرونا تهدید واقعی برای بازار نفت

هنوز یک ماه از سال میلادی جاری نگذشته بود که بازار نفت بزرگترین دشمن خود را پیدا کرد که هنوز علاجی برای آن وجود ندارد. ویروس کرونای جدیدی که ابتدا در چین شایع شد، شبیه سارس یا سندرم حاد تنفسی است که به شدت تنفس را دشوار کرده و باعث تب و خستگی شدید می‌شود. شیوع این ویروس و نگرانیهای بازار از تبعات اقتصادی ناشی از آن در سراسر جهان، قیمت‌های نفت را پایین برده است.  این ویروس نه تنها مرگبار بوده بلکه به شدت مسری هم است و هراس از آن اکنون به بازارهای نفت سرایت پیدا کرده است. نگرانی شخصی از احتمال سرایت ویروس و بیماری باعث خواهد شد مردم تاحدودی سفر رفتن را متوقف کنند. حتی این واهمه که مردم ممکن است سفر رفتن را متوقف کنند، کافی است تا باعث افول اقتصادی شود. نگرانی‌های فردی شاید با نگرانی‌های اقتصادی بی‌ارتباط به نظر برسند اما در اقتصاد جهانی انعکاس پیدا می‌کنند زیرا مردم عادت‌های سفر رفتن، خرید و تجارت را تغییر می‌دهند. تحلیلگران پیش بینی کرده اند قیمت نفت در نتیجه فروپاشی توافق میان تولیدکنندگان بزرگ در خصوص محدودیت عرضه و افت تقاضا به دلیل شیوع ویروس کرونا، برای مدت طولانی پایین خواهد ماند.

جنگ نفتی عربستان سعودی و روسیه

در پی شکست مذاکرات اسفند اوپک پلاس در وین که به همکاری سه ساله رقبای نفتی پایان داد و جنگ قیمت را برای تصاحب سهم بازار آغاز کرد، شرکت آرامکوی سعودی 20 اسفند اعلام کرد عرضه نفت خود شامل نفتی که به مشتریان داخلی و خارجی عرضه می کند را در آوریل به 12.3 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد. امین ناصر، مدیرعامل شرکت آرامکوی سعودی اعلام کرد عرضه نفت در آوریل 300 هزار بشکه در روز بالاتر از حداکثر ظرفیت تولید پایدار 12 میلیون بشکه در روز خواهد بود و این شرکت با مشتریانش توافق کرده است این حجم نفت را از اول آوریل فراهم کند.  با تشدید اختلاف بر سر سیاست تولید نفت تولیدکنندگان بزرگ، روسیه تصمیم جدید عربستان سعودی برای افزایش ظرفیت تولید نفت را زیر سوال برد. در حالی که عربستان سعودی ابتکار تبلیغ محصولاتش در بازارهای جهانی را در پیش گرفته است، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه گفت: برنامه عربستان سعودی برای افزایش ظرفیت تولید نفت شاید بهترین گزینه نباشد. فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین المللی انرژی (IEA) به تولیدکنندگان هشدار داد انجام بازی رولت روسی در بازارهای نفت، تبعات وخیمی به دنبال خواهد داشت.

بحرانی که بازار نفت بی تفاوت از کنار آن گذشت

 لیبی که از نظر تاریخی یکی از تولیدکنندگان بزرگ عضو اوپک بوده است،  در سال 2012 پیش از سرنگونی معمر قذافی، حدود 1.6 میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کرد. این کشور که پس از سالها جنگ داخلی از زمان سقوط دیکتاتور خود در مسیر افزایش تولید و صادرات گام برمی داشت، با اقدام ژنرال خلیفه حفتر در مسدود کردن تاسیسات و بنادر صادرات نفت در بخشهای شرقی و مرکزی لیبی با شرایط وخیمی مواجه شد.  تولید نفت لیبی پیش از تعطیلی بنادر 1.3 میلیون بشکه در روز بود اما به سرعت رو به کاهش گذاشت و طبق آخرین آمار، به کمتر از 100 هزار بشکه در روز رسیده است. با این حال فراوانی عرضه و ضعیف شدن رشد تقاضا باعث شد بازار جهانی که در شرایط معمول به اختلال عرضه در چنین ابعاد قابل توجهی به شدت واکنش نشان می داد، بی تفاوت از کنار بحران نفت لیبی عبور کند.

ادامه رشد تجدیدپذیرها

کاهش هزینه‌های فناوری و سیاستهای موثرتر دولتی، باعث شده است پیش‌بینی‌های بالاتری برای بکارگیری ظرفیت تجدیدپذیرها مطرح شود. به گفته فاتح بیرول، مدیراجرایی آژانس بین‌المللی انرژی، تجدیدپذیرها در حال حاضر دومین منبع بزرگ برق در جهان هستند اما اگر بخواهیم به اهداف جوی بلندمدت دست پیدا کنیم، باید بکارگیری آنها تسریع شود. با ادامه کاهش هزینه‌ها، انگیزه روزافزونی برای بکارگیری فوتوولتائیک خورشیدی وجود دارد. هزینه تولید برق از فوتوولتائیک خورشیدی توزیع شده در خانه‌ها، ساختمان‌ها و صنعت، اکنون پایین‌تر از قیمت فروش برق در بیشتر کشورها است. همچنین آژانس بین‌المللی انرژی پیش بینی کرده که نیروی بادی فراساحلی با کاهش شدید هزینه‌ها و بهبود فناوری که امکان بهره‌برداری بیشتر از منابع انرژی پاک را فراهم کرده است، می‌تواند به صنعتی به ارزش یک تریلیون دلار تبدیل شود.

رشد سرسام آور کرایه حمل محموله‌های نفتی

هزینه حمل نفت خام از خاورمیانه به چین در 23 مهر (اواسط اکتبر) پس از این که آمریکا شماری از کشتیهای کشتیرانی چینی از جمله یک واحد شرکت کاسکو را به اتهام نقض تحریم‌های این کشور در لیست سیاه قرار داد، جهش پیدا کرد. حدود 300 نفتکش به دلیل نگرانی بازار جهانی نفت از نقض تحریم‌های آمریکا با محدودیت دسترسی مواجه شدند و این امر نرخ حمل محموله‌ها را به رکورد بالایی رساند. در ژانویه امسال دولت آمریکا بخشی از این تحریمها را حذف کرد و این اقدام به همراه افت تقاضا که ناشی از شیوع ویروس کرونا بود باعث شد نرخ کرایه نفتکشها در اوایل فوریه به پایینترین حد چند ماه گذشته نزول کند. اما آغاز جنگ قیمت نفت میان عربستان سعودی و روسیه و اقدام سعودیها در کرایه ابرنفتکشهای بزرگ برای عرضه میزان بالایی نفت به بازار جهانی، باعث شد نرخ کرایه ابرنفتکشها یا کشتیهای VLCC به شکل سرسام آوری افزایش پیدا کند. درست پیش از شکست مذاکرات اوپک پلاس در ششم مارس، نرخ کرایه ابرنفتکشها حداقل 30 هزار دلار بود و در پایان هفته گذشته با توجه به مقصد محموله نفتی، به 200 تا 300 هزار دلار در روز افزایش پیدا کرد.