در حالی که ویروس کرونا در 50 روز گذشته دست‌کم نیمی از درآمد اسنپ فود را بلعیده است، این شرکت استراتژی‌های بلندپروازانه‌ای برای آینده خود دارد. «مهراد عبدالرزاق»، رئیس هیات مدیره اسنپ فود در گفتگوی زنده‌ای که با دیجیاتو در لایو اینستاگرام داشت، اعلام کرد که اسنپ فود در حال تبدیل شدن به یک پلتفرم On-Demand برای خرید محصولات مختلف است؛ پلتفرمی که شما می‌توانید محصول مورد نظرتان را سفارش دهید و همان روز آن را تحویل بگیرید. به کلامی ساده‌تر، اسنپ فود می‌رود تا دست‌کم در برخی نقاط و برای محصولات ارزان‌تر، یک رقابت را با دیجی‌کالا آغاز کند.
آغاز یک تغییر بزرگ
اولین قدم‌ها برای این تغییر نیز اکنون آغاز شده‌اند. اگر امروز به اپلیکیشن اسنپ فود مراجعه کنید، می‌بینید که بعضی محصولات داروخانه‌ای به این پلتفرم اضافه شده‌اند. عبدالرزاق درباره چرایی اضافه شدن این محصولات و استراتژی این شرکت می‌گوید:
«اگر نسخه جدید اپلیکیشن ما را ببینید، کاملاً مشخص است که ما در حال تبدیل شدن به پلتفرمی هستیم که خدمات On-Demand را ارائه می‌کند. هرآنچه که ما می‌توانیم در لحظه به شما ارائه دهیم، به زودی روی پلتفرم ما خواهد بود. شاید شما به یک کابل شارژر نیاز داشته باشید اما نخواهید دو روز برای آن انتظار بکشید. این کار فروشنده‌های کوچک و محلی را توانمند می‌کند. پس در واقع به عنوان یک پلتفرم On-Demand، شما باید از ما انتظار هر محصول غیر غذایی را هم داشته باشید.»
او اعلام می‌کند که در بحث محصولات داروخانه‌ای، که صرفاً مربوط به کالاهای آرایشی بهداشتی و غیردارویی هستند، در روزهای آینده تنوع محصولی 5 برابر خواهد شد. رییس هیات مدیره اسنپ فود، همچنین گفت که در هفته آینده، اپلیکیشن اسنپ فود آپدیت خواهد شد و پس از آن، بر اساس قراردادهایی که بسته می‌شوند، وارد بازارهای مختلف On-Demand خواهند شد. او در پاسخ به این سوال که آیا به این شکل، اسنپ فود وارد رقابت مستقیم با دیجی‌کالا خواهد شد یا خیر، می‌گوید:
«تنها تمرکزی که در 6 سال اخیر داشته‌ایم این بوده که بتوانیم یک تاثیر مثبت در جامعه ایجاد کنیم. می‌خواهیم بهترین عملکرد را داشته باشیم. اما در بحث رقابت، من به عنوان شهروندی که در تهران زندگی می‌کنم، دوست ندارم سفارشی بدهم که 3 روز بعد به دستم برسد. از طرفی برای بعضی کالاها هم دوست دارم بیشتر مطالعه کنم و حساسیت خرید بالاتری دارند و اساساً می‌خواهم کیفیت تحویل کالا هم بالاتر باشد. اما علاقه دارم زندگی ما، مخصوصاً در شهرهای بزرگ آسان‌تر شود. اگر می‌شود کتابی را سفارش داد و همان شب شروع به مطالعه‌اش کرد، اگر ما بتوانیم در پلتفرم‌مان چنین قابلیتی را ایجاد کنیم، اولویت‌مان این است که این کار را انجام دهیم. این احتمال هم وجود دارد که اسنپ فود و دیجی‌کالا آنقدر بازار همدیگر را تحت تاثیر قرار ندهند. تحلیل بزرگی از بازار تا قبل از ورود به آن انجام نداده‌ایم، چراکه تصمیم داشتیم بعد از تابستان شروع کنیم، اما با توجه به شرایط موجود تصمیم گرفتیم این کار را زودتر انجام دهیم.»
تاثیر کرونا بر سفارش‌های اسنپ فود
رییس هیات مدیره اسنپ فود اعلام کرد که سفارش‌های غذا در این پلتفرم در عرض کمتر از 2 الی 3 روز به نصف رسید: «حالت سردرگمی داشتیم که باید منتظر چه چیزهایی باشیم، چرا که بحث قرنطینه هنوز در ابتدا چندان قوی نبود ولی حساسیت‌های مردم شروع شده بود. مردم به درستی شروع به پایش رفتارهای خود کردند و در سفارش غذا سختگیری بیشتری نشان دادند. از همان ابتدا که این خبرها شروع شد، ما متوجه شدیم که چه اتفاقی در انتظار بازار ماست. بازار غذا همیشه قبل از تعطیلات، رشد می‌کند و در تعطیلات به شدت سقوط می‌کند. ما قبل از شروع تعطیلات، و در عرض 2 الی 3 روز 50 درصد از سفارش خود را از دست دادیم. این به معنای از دست رفتن نیمی از درآمد شرکت است؛ این در حالیست که شرکت‌ها بر اساس درآمد خود برنامه‌ریزی و هزینه می‌کند.»
او تاکید می‌کند که در ماجرای نصف شدن سفارش‌های اسنپ فود، صرفاً نباید به خود این پلتفرم نگاه کرد بلکه یک زنجیره تامین گسترده و کامل از کسب‌وکارها به مشکل خورده است. او در پاسخ به این سوال که اقدامات اسنپ فود برای چالش کرونا چه بودند، گفت:
«در مرحله اول ما از کاربران خودمان پرسیدیم که خواسته‌های آن‌ها چیست؛ چراکه شواهد علمی از همان ابتدا نشان می‌داد با خوردن غذا بیماری منتقل نمی‌شود و [ویروس] در معده می‌میرد. اما نگرانی‌های مهمی وجود داشت. پاسخی که ما از کاربران‌مان دریافت کردیم، این بود که اگر مراحل پخت را ببینند، سفارش می‌دهند. ابتدا حس کردیم این کار شدنی نیست، اما سپس تصمیم گرفتیم همین کار را انجام دهیم. طرح «غذای شفاف» را راه‌اندازی کردیم. کاربر می‌توانست آشپزخانه‌ای که از آن سفارش می‌دهد را به شکل آنلاین ببیند. این طرح حتی به تیم خودمان هم این پیام را می‌داد که ما قرار نیست در این شرایط، بی حرکت بمانیم. خیلی خوشحالم که طرح غذای شفاف کار می‌کند.»
عبدالرزاق البته این نکته که دیدن سفارش الزاما به بهداشتی بودن آن کمک نمی‌کند را تایید می‌کند اما می‌گوید: «این طرح برای این بود که به همراهانمان بگوییم که وقتی درخواستی دارند انجام می‌دهیم، و سپس به این موضوع فکر می‌کنیم که آیا برایشان کافیست یا خیر. برای چنین قابلیتی، تیم ما شب و روز کار کرد تا بتواند آن را ارائه دهد. هرچند اگر بخواهیم واقع‌بینانه نگاه کنیم، این کار خیلی از دغدغه‌ها را پوشش نمی‌دهد.»
اقدام بعدی که اسنپ فود انجام داد، ارائه غذای نیمه پخته بود. عبدالرزاق در همین رابطه گفت: «ما با صاحبان برندهای بزرگ غذایی جلسه داشتیم و دیدیم که این گروه واقعا تحت فشار هستند؛ چراکه کسب‌وکار آن‌ها ابعاد بزرگی دارد. در این جلسات به این نتیجه رسیدیم که غذای نیمه آماده که باید کامل پخته شود، خطری ندارد. برای کاربران پرسشنامه فرستادیم و دیدیم که نظرشان مساعد است. طرح «بگیر و بپز» را راه‌اندازی کردیم و تصمیم گرفته‌ایم این طرح را در دوره‌ی پساکرونا هم ادامه دهیم.»
او همچنین تاکید می‌کند که سفارش‌های غذا اکنون در حال بالا رفتن است اما می‌گوید: «البته من نمی‌توانم مسئولیت این موضوع را گردن بگیرم که بگویم حتما می‌توانید سفارش بدهید، اما محتوایی که در دسترس است نشان می‌دهد که خود غذای بیرون ریسکی نیست ولی باید مراقب باشیم. در واقع من توصیه‌ای به سفارش دادن یا ندادن ندارم.»
با این حال اسنپ فود یک برنامه‌ی دیگر را نیز از هفته آینده تحت عنوان «غذای ایمن» آغاز می‌کند. به این شکل که گروهی از پرسنل اسنپ فود، در کنار برندهای غذایی بزرگ خواهند بود و یک پلمب هم طراحی شده که تا در مرحله پکیج شدن غذا، برخی استانداردهای بهداشتی رعایت شود. او می‌گوید: «پکیج پلمب و کاملا ضدعفونی می‌شود و سپس وارد پکیج دوم می‌شود. می‌خواهیم این کار را برای برندهایی انجام دهیم که ظرفیت تولید بالایی دارند.»
عبدالرزاق اعلام می‌کند که برای طرح غذای ایمن، اسنپ فود با 40 رستوران صحبت کرده است؛ رستوران‌هایی که می‌توانند حجم تولید بالاتری داشته باشند: «در صورتی که پاسخ مناسبی از این طرح بگیریم، به سرعت آن را توسعه می‌دهیم. هدف اصلی ما، اکنون غذای ایرانی است و ظروف آن نیز قابل استفاده در مایکروویو خواهد بود.»
افزایش 4 برابری درخواست‌های سوپرمارکتی
اگرچه سفارش‌های بخش غذا به نصف رسیده‌اند اما از سوی دیگر سفارش‌های سوپرمارکتی در اوج هستند و اسنپ فود تلاش می‌کند تا بتواند نیاز کاربران را در شهرهای مختلف برطرف کند. عبدالرزاق درباره سرویس سفارش‌های سوپرمارکتی نیز توضیح داد: «سرویس سوپرمارکت بیشتر از 2 سال است که راه اندازی شده. در نقطه‌ای، این سرویس مشغول اوج گرفتن بود که ما بدنه اصلی تیمی که روی آن کار می‌کرد را جدا کردیم تا «اسنپ مارکت» شروع به فعالیت کند. امروز البته اسنپ مارکت، تیم مستقل خودش را دارد. اما نکته اینجاست که ما در اسنپ فود، آماده چنین تقاضایی نبودیم. از روز اول متوجه شدیم تمام تیم حالا باید در این بخش سرویس‌دهی کند، اما واقعیت موضوع این است که فقط تیمی که از ابتدا دانش این موضوع را دارد، می‌توذند مهم‌ترین و محوری‌ترین نقش را ایفا کند. پس هسته اصلی تبدیل به محور شد و منابع دیگر پیرامون آن‌ها چیده شدند.»
او سپس اعلام می‌کند که در بازه زمانی کوتاهی، 70 الی 80 سوپرمارکت در تهران به 260 سوپرمارکت چند شهر ایران رسیدند: «در دهم اسفند ماه، ما مشغول همکاری با 70 الی 80 فروشگاه در تهران بودیم. توسعه در اصفهان و مشهد هم در حدی بود که آزمایش کنیم. در عرض 40 روز، تا 20 فروردین ماه، در سراسر کشور 150 سوپرمارکت جدید را فعال کردیم. کل تیم عملیات اسنپ در شهرهای دیگر، به کمک ما آمدند و کل عید را کار کردند. تیم سوپرمارکت ما، یک تیم کوچیک 4-5 نفره است ولی واقعا عالی کار کردند. در واقع امروز در کل کشور، 260 نقطه فروش سوپرمارکتی ایجاد کرده‌ایم؛ حتی این قابلیت را در قم هم ایجاد کردیم. اصفهان، مشهد، شیراز، کرمان، تبریز دیگر شهرهایی بودند که سفارش سوپر مارکتی در آنجا فعال شد. در خیلی از این شهرها اصلا سیستم ارسال نداشتیم و به همین دلیل «کارباکس» را عرضه کردیم تا خودروهای اسنپ، مرسوله‌ها را جابه‌جا کنند.»
او توضیح می‌دهد که خرید محصولات سوپرمارکتی، پروتئینی، نانوایی و میوه فروشی نسبت به قبل از شیوع کرونا، 3.5 تا 4 برابر شده است. او می‌گوید حاشیه سود ناخالص برای سوپرمارکت‌ها حدود 15 الی 20 درصد است، در حالی که حاشیه سود رستوران‌ها حدود 30 الی 35 درصد است.
زیان‌های میلیاردی توسط ویروس کرونا
رییس هیات مدیره اسنپ فود، در بخش دیگری از این گفتگو با دیجیاتو، در پاسخ به این سوال که واکنش و رویکرد سرمایه‌گذاران این شرکت نسبت به اتفاقات اخیر چه بوده است، گفت که اسنپ فود در روزهای عادی گردش مالی بسیار قابل توجهی دارد، به گونه‌ای که آخرین پنج‌شنبه قبل از کرونا، این شرکت حدود 100 هزار تراکنش مالی را ثبت کرده است که میانگین حدودی هر یک از آن‌ها 50 هزار تومان بوده است. او با ذکر همین نکته، اعلام می‌کند زیانی که اسنپ فود از کاهش درآمد متحمل شده بسیار جدی است اما درباره سوال مطرح شده، می‌گوید:
«چیزی که سرمایه‌گذار از ما خواست این بود که دید درستی به آن‌ها بدهیم که مشخص باشد در صورتی که برای مثال شرایط یک ماه ادامه داشته باشد، درباره چه درآمد از دست رفته‌ای صحبت می‌کنیم. ما پیش‌بینی‌های خود را در دو سناریوی بدبینانه و واقع‌بینانه، به سرمایه‌گذار ارائه کنیم تا تصویر درستی از آینده داشته باشد. اینجا از ما این توقع وجود دارد که با خلاقیت بتوانیم کارهای بیشتری انجام دهیم.»
با این حال، کمتر از یک ماه از آغاز این بحران، اسنپ فود اعلام کرد که قرارداد خود را با بخشی از نیروهای پشتیبانی تمدید نخواهد کرد. او در پاسخ به این سوال دیجیاتو که آیا این اولین اقدام اسنپ فود برای کاهش هزینه‌ها بوده است یا خیر، می‌گوید:
«ما در بخش پشتیبانی، بالاترین نرخ تغییر نیروها را داریم؛ هدف‌مان هم این است که این چرخش کمتر شود و پارامترهای زیادی هم برای اینکار در نظر گرفتیم اما بخشی از این تغییر ناگزیر است. افرادی شاید این شغل را انتخاب کنند که هدف اصلی‌شان فعالیت در این کار نیست و اهداف دیگری دارند، اما برای مدتی به ما کمک می‌کنند. واقعا هم محترم هستند و یکی از سخت‌ترین کارها را دارند. بهترین زمان برای اینکه این گردش نیروی انسانی انجام شود، پیش از نوروز است؛ چرا که ما در عید و فروردین، 30 تا 55 درصد تاثیر فصلی بر سفارش‌ها داریم. در شرکت ما 920 الی 930 نفر فعال هستند و در این ابعاد، 50 یا 100 [نیرو] عدد شوکه‌کننده‌ای نیست. ضمن اینکه اساساً این اولویت ما نیست که مشکل مالی را بر درآمد کارکنان قرار دهیم و درآمد آن‌ها هم برای سنگینی زیان ما پاسخ‌گو نیست.»
رییس هیات مدیره اسنپ فود می‌گوید این شرکت برای کاهش زیان در آینده نیاز دارد تا خارج از چارچوب فکر کند و در غیر این صورت و با همین روند، ممکن است اواخر خرداد با انتشار بیانیه‌ای اعلام کنند که از پس عبور از بحران بر نیامده‌اند: «درآمد ما به یک چهارم کاهش پیدا کرده و روندهایش هم سخت‌تر شده است. در واقع تقاضا 50 درصد کاهش یافته و درآمد هم به یک چهارم رسیده، چراکه بخشی از تقاضا به سرویس سوپرمارکت منتقل شده است.»
او در پایان صحبت‌هایش اعلام کرد که از تمام پرسنل اسنپ فود تشکر می‌کند چراکه کارهایی که آن‌ها در دوران عید انجام دادند، برای او الهام‌بخش بوده است.
