نبض سلامت در دست اپلیکیشن‌ها

یکی از مهم‌ترین مشکلات مردم جهان در دوران قرنطینه احوالات روحی و مسائلی مانند افسردگی به‌خاطر دوری از نزدیکان و قطع روابط اجتماعی است.

 در این مسیر مثلا اپلیکیشن Companion MX با استفاده از اطلاعات گوشی تلفن همراه بیمار درباره شرایط سلامت روحی او و گزارش آن به پزشک معالج می‌تواند هم بیمار و هم پزشک را در بهتر شدن روند درمان افسردگی یاری کند.  کارولین اگیلوی که یک مددکار اجتماعی بالینی مستقل است، در یک دوره تحقیقاتی در بیمارستان از این اپلیکیشن برای درمان بیماران استفاده می‌کند. یکی از مراجعه‌کنندگان او، وکیل جوانی بود که به‌شدت دچار تمایل به قطع ارتباط با جامعه شده و تقریبا سعی می‌کرد تمام تعطیلات خود را در تختخوابش بگذراند. اگیلوی از ابتدای اختلال این وکیل جوان همراه او بود و سعی در درمانش داشت. او درباره این بیمار گفت: «فقط می‌خواست روزها را سپری کند، بدون هیچ تمایلی برای ارتباط با اطرافیانش. از او اجازه گرفتم تا در دوره تحقیقاتی ما روی اپلیکیشن Companion MX در بیمارستان شرکت کند.» بیمارانی مانند این وکیل که از اپلیکیشن Companion MX استفاده کرده‌اند علاوه بر پر کردن فرم‌هایی درباره خلق و خو از طریق برنامه، موقعیت مکانی و زمانی صفحه نمایش و تماس‌های گرفته شده و پیام‌های کوتاه‌شان نیز ردیابی می‌شد. تجزیه و تحلیل صدا از طریق این برنامه نیز با ردیابی تماس‌ها انجام می‌گرفت. این برنامه همه این اطلاعات را به عددهایی برای امتیازدهی به خلق و خو، علایق، ارتباطات اجتماعی و دسته‌بندی انرژی تبدیل می‌کرد که برای هدایت بیمار به‌سمت تغییرات رفتاری استفاده می‌شد.

فنوتیپ دیجیتال

استفاده از علائم بدنی افراد برای رصد سلامت آنها هر روز گسترده‌تر می‌شود. به‌ویژه گجت‌های پوشیدنی ازجمله ساعت‌های هوشمند و همراه داشتن همیشگی موبایل این ماجرا را متحول کرده است. استنتاج جزئیات سلامت هر فرد از طریق زمان معمولی ارسال پیام کوتاه و زمان ترک خانه به‌عنوان فنوتیپ دیجیتال شناخته می‌شود که این روش به‌سرعت در دنیای پزشکی در حال رشد است. در کل فنوتیپ شامل صفت‌هایی مانند اخلاق و ظاهر است که ناشی از تعامل ژن‌های فرد با محیط هستند. امروز، این ارتباطات محیطی نه فقط در دنیای واقعی که در دنیای مجازی نیز اتفاق می‌افتد.

برخی محققان حالا از اطلاعاتی که افراد در اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و سایر فناوری‌ها از خود برجای می‌گذارند، استفاده می‌کنند. گوشی‌های هوشمند، ابزارهای پوشیدنی سنجش سلامت، ردیاب‌های خواب و سایر دستگاه‌های متصل که به‌صورت دائمی ما را در احاطه خود دارند، می‌توانند به میزان باورنکردنی اطلاعات اجتماعی و رفتاری از ما تولید کنند.

جوکا پکا انولا، یک دانشمند شبکه در هاروارد T.H که به پیشگامی مطالعه استفاده از اطلاعات تلفن همراه برای اهداف پزشکی کمک کرده است، می‌گوید که چیزی به‌سادگی پیام کوتاه می‌تواند بسیاری از اطلاعات سلامتی یک فرد را نمایان کند. اطلاعاتی که یک محقق نیاز دارد عملکرد اجرایی، حافظه و عملکرد زبانی است و اینها چیزهای کمی هستند که به‌نظر می‌رسد برای ارزیابی وضعیت یک شخص بسیار مفید است. اونلا توضیح می‌دهد که در آینده، فنوتیپ دیجیتال به پزشکان کمک می‌کند بیماری‌های روانی – مانند افسردگی و اضطراب - و بسیاری از بیماری‌های دیگر مانند پارکینسون را تشخیص بدهند. دانشمندان با تحلیل چگونگی استفاده افراد از گوشی موبایل‌شان می‌توانند با صحت صد درصدی بیماری پارکینسون را تشخیص بدهند. فناوری همچنین می‌تواند راه جدیدی برای نظارت و درمان بیماری ارائه کند. در یکی از مطالعات انجام شده مشخص شد اطلاعات ارتعاشی از گوشی تلفن همراه و ساعت‌های هوشمند می‌تواند شدت و حدت لرزش‌های پارکینسون را تخمین بزند و به این ترتیب بیمار را از میزان پیشرفت بیماری‌اش مطلع کند.

پیش‌بینی پیش از تشخیص

بسیاری از اپلیکیشن‌ها به‌زودی در دنیای پزشکی به‌عنوان فناوری برای پیش‌بینی بیماری‌ها قبل از تشخیص معرفی می‌شوند. نوع نوشتاری که یک فرد در پست‌های فیسبوک از آن استفاده می‌کند به اعتقاد دانشمندان می‌تواند به پیش‌بینی و تشخیص شرایط بدی مانند دیابت و افسردگی کمک کند. در واقع زبان تفاوت‌های جغرافیایی و اقتصادی را نشان می‌دهد که هر دو تأثیر زیادی روی سلامت دارند.

حفظ حریم اطلاعات شخصی بیمار

اما افزایش توانایی پیش‌بینی فنوتیپ دیجیتال و استفاده از آن، این سؤال اساسی را پیش می‌آورد که آیا می‌توان اطلاعات شخصی را به‌راحتی در اختیار هر برنامه‌ای گذاشت و مطمئن بود که آنها به‌خوبی حفظ می‌شوند؟ روند پیشروی نوآوری‌های پزشکی به‌شدت کند است. مثلا ساختن یک دماسنج چیزی حدود 200سال طول کشید. حتی امروز هم میانگین زمان بین کشف و تصویب حداقل 17سال است. اما عموم مردم تشنه اطلاعاتی هستند که زمانی فقط مختص پزشکان بود. ابتدا این اطلاعات فقط در اختیار سایت‌هایی مانند WebMD و Drugs.com گذاشته می‌شد، اما حالا توسط استارتاپ‌های مدعی در زمینه اطلاع‌رسانی میزان سلامت نیز استفاده می‌شود. اما این برنامه‌ها چقدر قابل اعتماد هستند؟ به‌تازگی برنامه‌هایی با نام K پیدا شده‌اند که اجازه می‌دهد شما علائم بیماری‌تان را در آن وارد کنید و سپس برنامه با استفاده از هوش مصنوعی، بیماری شما را به‌صورت بالقوه تشخیص می‌دهد یا حتی برنامه dystopian و Hu-manity.co که کمک می‌کند، پزشکان اطلاعات پزشکی بیماران‌شان را مستقیما در اختیار شرکت‌های دارویی قرار دهند.

بحران سلامتی

این نوآوری‌ها درست در زمانی به میدان آمده‌اند که سلامت عمومی در شرایط بحران‌زده‌ای دست و پا می‌زند و بنابراین اثبات آنها سرعت بالایی می‌طلبد. در 20سالی که کارل مارسی بنیانگذار برنامه Companion MX روانشناس بوده، آمار افسردگی به‌طرز فاجعه‌باری افزایش یافته است. بیش از 13درصد از آمریکایی‌های بین 18تا 25ساله در سال گذشته افسردگی را تجربه کرده‌اند. خودکشی نیز در بزرگسالان به‌ویژه در مردان بین 45تا 64ساله به 4500نفر افزایش یافته است. در سال1999بیش از 400هزار آمریکایی نیز به‌دلیل مصرف بیش از حد مواد‌مخدر درگذشته‌اند که این رقم 6برابر قربانیان جنگ ویتنام است. در میان این بحران سلامتی، Companion MX با استفاده از یادگیری ماشینی – برنامه کامپیوتری که می‌تواند الگوهای مربوط به مجموعه اطلاعات را بیاموزد - با تجزیه و تحلیل صدای ضبط شده، میزان افسردگی را تشخیص می‌دهد. مارسی در این زمینه می‌گوید: «این برنامه نحوه حرف زدن افراد را از تُن صدا گرفته تا سایر نشانه‌های استرس برای تشخیص افسردگی ارزیابی می‌کند.» به‌طور سنتی پزشکانی مانند مارسی مجبورند که به گزارش بیمار از علائم سلامت‌شان اعتماد کنند، اما حالا موج جدیدی از اپلیکیشن‌ها می‌تواند به‌موقع بیمار را مورد بررسی قرار دهد. به‌عنوان مثال استارتاپی با نام Spire روی نشانگرهای زیستی بدن مانند نبض و میزان فعالیت با یک دستگاه متصل به بدن مانند ساعت تمرکز و ادعا می‌کند که می‌تواند میزان استرس شما را پیش‌بینی کند. سایر برنامه‌ها مانند Mindstrong با ردیابی تلفن همراه‌تان می‌تواند در زمان مورد نیاز شما را به تراپیست متصل کند. مثلا اوگلیوی از ردیاب برنامه Companion MX برای ردیابی تلفن وکیل جوان استفاده کرد تا کمک کند او راه‌هایی برای مدیریت افسردگی‎اش پیدا کند. اوگلیوی می‌گوید این نوع مراقبت‌های بهداشتی شخصی و داده محور موجی است که در آینده دنیای پزشکی را درمی‌نوردد.

آینده روش فنوتیپ دیجیتال 

مونا سبحانی، مدیرتحقیقات مرکز دانشگاه محاسبات بدن دانشگاه کالیفرنیای جنوبی که روی روند فناوری مانند فنوتیپ دیجیتال مطالعه می‌کند، می‌گوید: «فنوتیپ دیجیتال برای تحقیقات بسیار جالب است، اما در واقعیت شکل دیگری به‌خود می‌گیرد. سبحانی درباره ردپای دیجیتال ما صبحت می‌کند که مثل خرده نان همه‌جا پخش می‌شود، داده‌هایی که از طریق تعامل روزمره آنلاین منتشر می‌شود که به‌خودی خود بی‌معنی است، اما در کل به ما ربط دارد؛«همه‌‌چیز در زندگی ما به سختی به‌هم مربوط است؛ سلامت جسم و ذهن ما و محیط پیرامون‌مان. اما آنچه من را نگران می‌کند این است که اطلاعات به‌دست افراد درستی نرسد و از آن سوءاستفاده شود.» 

مراحل بعدی فنوتیپ دیجیتال احتمالا گسترده‌تر می‌شود که منابع داده بیشتری نیز طلب می‌کند. اونلا می‌گوید: «این اتفاق بسیار مفید است؛ به‌ویژه در اختلال سیستم اعصاب مرکزی برای جفت کردن داده‌های فنوتیپ دیجیتال با داده‌های ژنومی. این به‌طور بالقوه به این معنی است که خطر ابتلا به بیماری ژنتیک را می‌توان با فعالیت‌های روزانه و کنش‌های محیطی در یک بانک اطلاعاتی وارد کرد که خود یک وسیله تحقیقاتی بسیار قدرتمند، اما در عین حال سؤال‌برانگیز نیز هست. سؤال‌برانگیز از این بابت که اطلاعات بیماران و افراد چگونه مورد استفاده قرار می‌گیرد.» طبق یک نظرسنجی، بسیاری از افراد نگران چگونگی استفاده از اطلاعات شخصی‌شان هستند. اونلا می‌گوید که محققان در برابر این نگرانی‌ها بی‌اعتنا نیستند. او خود در مطالعاتش درحال افزایش حفظ حریم شخصی است. بسیاری از تحقیقات بالینی روی فنوتیپ دیجیتال حریم خصوصی را بسیار جدی گرفته است. اما اطلاع دادن به تولیدات تجاری، نبود مقررات و فشار برای سودآوری بیشتر آینده این فناوری را سؤال‌برانگیز می‌کند. اونلا در این خصوص می‌گوید: «فناوری هر روز ارزشمندتر می‌شود. همیشه هم راه‌های خوب و بد برای استفاده از آن وجود دارد. بنابراین تنها راهی که می‌توانیم انجام دهیم این است که درباره قابلیت‌های فناوری و همچنین محدودیت‌های ذاتی آن آموزش ببینیم.»