حوادث به انواع و شکل‌های مختلف، می‌توانند موجب رسیدن آسیب به بدن شده و گاه، شخص را در شرایط سخت، به اغما یا به‌اصطلاح پزشکان، به کما ببرند. چنین بیمارانی برای خروج از این حالت، علاوه بر رسیدگی‌های معمول پزشکی، به تحریکات حسی هم نیاز دارند. محققان، استفاده از صدای طبیعت را روشی مفید در این رابطه می‌دانند.
آسیب‌های تروماتیک مغزی موجب بروز تغییرات جسمی و عقلی، احساسی، اجتماعی و شغلی در فرد می‌شوند. بر اساس تخمین‌ها، سالانه یک و نیم میلیون نفر به دلیل ضربات مغزی می‌میرند و میلیون‌ها نفر نیز بعد از آسیب تروماتیک مغزی به درمان‌های اورژانسی نیاز پیدا می‌کنند.
در بین عوامل مرگ‌ومیر در ایران صدمات مغزی در رتبه دوم است و ایران در زمینه بروز سوانح و تصادفات در زمره نخستین کشور‌های جهان قرار دارد. در سال‌های اخیر به دلیل ارتقای روش‌های تشخیصی احیا و مدیریت بالینی، میزان مرگ به دنبال صدمات شدید سر کاهش فراوانی یافته است، اما این پیشرفت‌ها بازگشت بیماران به شرایط قبل از آسیب را تضمین نمی‌کند.
کما به گفته متخصصان، از عوارض آسیب تروماتیک مغزی است که عمیق‌ترین حالت بیهوشی به‌حساب می‌آید. هر چه طول مدت کما بیشتر باشد، احتمال بازگشت بیماران به شرایط قبل از آسیب کاهش می‌یابد، بر همین اساس مراقبت‌های پرستاری شایسته از این بیماران از اصول ضروری بهبود آنان محسوب می‌شود.
بیماران دچار کمای تروماتیک در مقایسه با سایر بیماران به مراقبت جامع‌تری نیاز دارند، چراکه اگر طی 4 تا 6 هفته بیدار نشوند، وارد مرحله نباتی می‌شوند. بر این اساس بازتوانی بالینی آنان باید بلافاصله بعد از آسیب در عرض 72 ساعت شروع شود و با استفاده از تحریکات حسی هدفمند، ادامه یابد.
محققان کشور در راستای بهبود وضعیت چنین بیمارانی و تحت شیوه‌های موسوم به طب مکمل، سعی کرده‌اند در یک مطالعه پژوهشی و با استفاده از حس شنوایی بیماران، تحریکات مورد نظر را روی آن‌ها اعمال کنند.
در این تحقیق که توسط پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران انجام شده است، تأثیر صدای طبیعت بر سطح هوشیاری و وضعیت فیزیولوژیک بیماران دچار کما مورد بررسی واقع شده است.
این تحقیق، روی 60 بیمار دچار کمای تروماتیک در بیمارستان‌های شهدای هفتم تیر تهران و امام حسین (ع) شاهرود انجام شد و در آن، برای بیماران، صدای طبیعت برای مدت دو هفته به‌صورت روزی دو بار و در هر نوبت برای 30 دقیقه پخش شد.
نتایج این اقدامات نشان داد که صدای طبیعت موجب افزایش سطح هوشیاری و کاهش زمان کما و کاهش فوری و کوتاه‌مدت شاخص‌های فیزیولوژیک بیماران می‌شود.
به گفته طاهره نجفی، پژوهشگر گروه آموزشی مراقبت‌های ویژه و تکنولوژی گردش خون دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران و همکارانش، «تعداد بیمارانی که با استفاده از این روش به هوشیاری کامل رسیدند، به‌طور معنی‌داری بالا بود. ضمناً بلافاصله بعد از مداخله فوق، میانگین نبض، فشارخون سیستول و فشار متوسط شریانی در بیماران پایین آمد».
این محققان می‌گویند: «افزایش سطح هوشیاری به‌عنوان شاخصی از بهبود سیر بیماری در بیماران بدحال به‌خصوص به دنبال ضایعات مغزی مطرح می‌شود. بر این اساس هر نوع مراقبت و مداخله‌ای که منجر به افزایش سطح هوشیاری این بیماران شود می‌تواند پیش‌آگهی بیماری را ارتقا دهد.
یافته‌های این پژوهش نیز بیانگر تأثیر فوری مداخله پخش صدای طبیعت بر شاخص‌های فیزیولوژیک است، هرچند با گذشت زمان تأثیر این مداخله از بین می‌رود، بنابراین نیاز است این کار با فاصله کم برای بیماران انجام شود».
بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده از این تحقیق جالب که در فصل‌نامه «طب مکمل» منتشر شده‌اند، می‌توان از صدای طبیعت به‌عنوان روشی آسان و کم‌هزینه در افزایش سطح هوشیاری هرچه سریع‌تر بیماران دچار کمای تروماتیک در بخش مراقبت‌های ویژه بهره برد.
نجفی و همکارانش در پایان اشاره کرده‌اند: «در این راستا، می‌توان به پرستاران و حتی اعضای خانواده بیمار در فراهم کردن تحریک حسی هدفمند با استفاده از صدای طبیعت آموزش داد. همچنین پیشنهاد می‌شود مسئولان مراکز درمانی زیربنا‌های لازم ازجمله تجهیزات اجرای مداخله برای بیماران دچار کمای تروماتیک در بخش‌های بیمارستانی را فراهم کنند».
