وضعیت اقتصادی و ترجیحات مردم چه تغییری کرده است؟

مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) در جدیدترین نظرسنجی‌، تغییرات در برخی پارامترهای زندگی و ترجیحات مدیریتی دوران کرونا را از مردم جویا شده است. این نظرسنجی‌ها به‌طور مشخص تاثیر شیوع کرونا بر وضعیت اقتصادی، اولویت‌های مردم در رفع محدودیت‌ها، میزان ترس مردم از ابتلا به کرونا، تنش‌های خانوادگی، نظر مردم درخصوص تداوم خانه‌نشینی، کمک مالی به دیگر افراد و تغییرات در اعتقادات مذهبی مردم را بررسی کرده است. نتایج مهم‌ترین بخش نظرسنجی نشان می‌دهد بیش از نیمی از افراد به‌دلیل شیوع ویروس کرونا با کاهش درآمد روبه‌رو شدند و 5/ 13 درصد نیز شغل خود را از دست داده‌اند. این نتایج نشان می‌دهد کرونا ضربه شدیدی به اقتصاد ایران وارد کرده است. در بخش دیگری از این گزارش نشان داده شده، اولویت اول مردم در بازگشایی اماکن عمومی، مراکز تجاری و خرید بوده و اولویت دوم با فاصله 7/ 0 درصدی، اماکن مذهبی و زیارتگاهی گزارش شده است. حدود یک سوم مردم به افراد دیگر در این ایام کمک مالی کرده‌اند و 6/ 48 درصد مردم اعلام کردند که توانایی کمک مالی به شخص دیگری را ندارند. از سوی دیگر 4/ 48 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی اعلام کرده‌اند اعتقادات مذهبی آنها در این ایام تغییر خاصی نکرده است و حدود 47 درصد نیز گفته‌اند مفاهیم مذهبی در حین شیوع کرونا از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. این نظرسنجی‌ها به‌صورت تلفنی و با جامعه آماری افراد بزرگسال (بالای 18 سال) در سطح ملی و حجم نمونه 1563 در تاریخ 24 تا 27 فروردین 1399 به‌صورت خویش فرمایی توسط ایسپا اجرا شده است.

تاثیر منفی کرونا بر وضعیت اقتصادی

در مهم‎‌ترین بخش از این نظرسنجی از افراد در مورد وضعیت اقتصادی آنها پس از شیوع ویروس کرونا سوال پرسیده شده است. از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی پرسیده شده است که کدام یک از شرایط اقتصادی پس از شیوع ویروس کرونا برای آنها پیش‌ آمده است. شرکت‌کنندگان امکان اشاره به چندین گزینه را در این سوال داشته‌اند. نتایج نشان می‌دهد وضعیت اغلب مردم نسبت به قبل بدتر شده است. مطابق با پاسخ افراد شیوع این ویروس درآمد 7/ 50 درصد از افراد را کاهش داده است و موجب تعطیلی کسب‌وکار 7/ 41 درصد از افراد شده است. آمار نگران‌کننده آنجاست که 5/ 13 درصد از افراد اعلام کرده‌اند که به خاطر شیوع این ویروس شغل خود را از دست داده‌اند. به عبارت دیگر از هر 5/ 7 نفر یک نفر شغل خود را از دست داده است که این آمار بسیار نگران‌کننده است و حاکی از افزایش سطح بیکاری در جامعه پس از کرونا خواهد بود. فقط 3/ 26 درصد از افراد نمونه اعلام کرده‌اند که وضعیت اقتصادی‌شان تغییری نکرده است.

اولویت‌های مردم برای رفع محدودیت‌ها

در این نظرسنجی از مردم پرسیده شد: «اگر قرار باشد محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری کرونا از مراکز و مکان‌ها برداشته شود شما ترجیح می‌دهید کدام‌یک از موارد زودتر بازگشایی شود؟» در این سوال پاسخگویان امکان انتخاب سه گزینه را داشته‌اند.

بیشترین نظر به سمت گزینه مراکز تجاری و خرید بوده است. یافته‌ها و نتایج نشان می‌دهد، 9/ 32 درصد ترجیح می‌دهند «مراکز تجاری و خرید» و 6/ 32 درصد ترجیح می‌دهند «اماکن مذهبی و زیارتگاهی» در اولویت بازگشایی قرار گیرند. در واقع اختلاف معناداری بین 2 گزینه اول موجود نیست. ضمن اینکه گزینه سوم نیز در نزدیکی 2 گزینه اول قرار داشته است. نظر 1/ 29 درصد شرکت‌کنندگان این بوده که «باشگاه‌های ورزشی، استخر و ورزشگاه‌ها» هم باید در اولویت بازگشایی قرار گیرد. در مراتب بعدی، «نماز جماعت و جمعه» با 2/ 21 درصد، «پارک‌ها و مراکز تفریحی» با 19 درصد، «رستوران‌ها و کافی شاپ‌ها» با 6/ 15 درصد، «کلینیک‌های زیبایی و آرایشگاه‌ها» با 9/ 11 درصد و «سینما، تئاتر، کنسرت» با 4/ 7 درصد قرار دارند. در حقیقت ملاحظه می‌شود که براساس این نظرسنجی، اولویت مردم برای بازگشایی و برگشت به حالت عادی سه حوزه تجاری و خرید، مذهبی و فعالیت‌های ورزشی است.

مردم کرونا را جدی گرفته‌اند؟

در بخش دیگری از این نظر سنجی از جامعه آماری موردنظر سوال شده است که تا چه حدی از ابتلای خود به بیماری کرونا می‌ترسند؛ موضوعی که نشان می‌دهد صداوسیما و رسانه‌های کشور تا چه حد توانسته‌اند مردم را از خطر این بیماری آگاه کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد در مجموع، حدود 37 درصد از مردم از ابتلای خود به این بیماری ترس «زیاد» دارند. اما نکته جالب این بخش این نظرسنجی اینجاست که حدود 9/ 21 درصد از ابتلای خود به بیماری کرونا ترس «کمی» دارند و 24 درصد نیز «اصلا» از ابتلای خود به این بیماری ترسی ندارند. این موضوع نشان می‌دهد، حدود نیمی از مردم کشور در حقیقت ترس زیادی از ابتلا به بیماری کرونا ندارند. علاوه بر بعد خبری این ماجرا، که نشان می‌دهد به‌رغم پیشرفت خبر رسانی به تمام نقاط کشور، هنوز بسیاری از مردم این بیماری را جدی نمی‌گیرند، از زاویه‌ای دیگر نیز می‌توان به این موضوع نگریست. بالا بودن درصد افرادی که ترسی از این بیماری ندارند می‌تواند به گسترش زنجیره شیوع کرونا نیز دامن بزند. باید توجه داشت افرادی که از ابتلا به این بیماری ترسی ندارند، به احتمال زیاد با انجام رفتارهای خطرناک در صورت ناقل بودن، می‌توانند این بیماری را به افراد بیشتری منتقل کنند. یافته‌های دیگر نشان می‌دهد زنان ترس بیشتری از مردان نسبت به این بیماری دارند. 45 درصد از جمعیت زنان کشور ترس زیادی از ابتلای خود به این بیماری دارند درحالی‌که تنها 29 درصد از مردان ترس زیادی از ویروس تاج‌دار دارند. همچنین درحالی‌که فقط 16 درصد زنان اصلا از این بیماری نمی‌ترسند، در میان مردان حدود 32 درصد هیچ ترسی از ابتلا به این ویروس ندارند. نکته مهم دیگر درباره این ویروس آن است که به تفکیک بازه سنی، افرادی که بالای 50 سال سن دارند، ترس کمتری از ابتلا به کرونا دارند. درحالی‌که طبق آمارهای جهانی خطر این بیماری برای افراد با سن بالاتر خطرناک تر است، اما در کشور داده‌ها نشان می‌دهد این افراد ترس کمتری از این ویروس دارند. درحالی‌که در گروه سنی بالای 50 سال 35 درصد افراد اصلا ترسی از این بیماری ندارند، در گروه‌های سنی زیر 50 سال این مقدار حدود 20 درصد است.

افزایش تنش‌های خانوادگی

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در ایام خانه‌نشینی و قرنطینه گریبان‌گیر خانواده‌ها در سراسر جهان شده است، موضوع درگیری‌های خانوادگی است. موضوعی که سبب شده است تا سطح آزار و اذیت‌های خانگی نیز در این ایام افزایش پیدا کند. در این نظر سنجی نیز از مردم سوال شده است که آیا در خانواده شما نیز در ایام قرنطینه چنین مشکلی پیش آمده است. اکثریت پاسخ‌دهندگان به این سوال یعنی 84 درصد از آنها گفته‌اند، دعوا و مرافعه به علت خانه ماندن پیش نیامده است، اما 8/ 15 درصد از مردم نیز گفته‌اند که به علت قرنطینه اختلافاتی بین اعضای خانواده پیش آمده است. موضوعی که نشان می‌دهد تا حدی سطح تنش‌ها در میان خانواده‌ها افزایش یافته است و در صورت تداوم قرنطینه، مراکز مشاوره و روانشناختی باید تدابیر جدید برای آن بیندیشند.

مردم موافق با ادامه محدودیت‌ها

تاکنون تصمیم‌گیری درباره ادامه محدودیت‌ها و خانه‌نشینی یا شروع فعالیت‌های اقتصادی همواره از زاویه دید مسوولان و دولت‌ها بررسی شده است. یکی از فواید چنین نظرسنجی‌هایی آن است که چنین مسائلی از دید مردم نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این نظرسنجی از مخاطبان سوال شده است که با ادامه محدودیت‌های رفت و آمد تا از بین رفتن کرونا موافق هستند یا شروع فعالیت‌های اقتصادی. نتایج نشان می‌دهد اکثریت مردم یعنی حدود 56 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی موافق تداوم خانه‌نشینی و ادامه محدودیت رفت و آمد تا از بین رفتن کرونا هستند و حدود 40 درصد خواهان شروع مجدد فعالیت‌های اقتصادی با وجود شیوع کرونا هستند. نتایج نشان می‌دهد بیش از نیمی از مردم مخالف سیاست‌های اخیر دولت مبنی بر بازگشت به روال عادی در جامعه هستند.

درجه توانایی مردم برای کمک به دیگران

یکی دیگر از سوالاتی که در این نظرسنجی از مخاطبان پرسیده شده است، وضعیت کمک به دیگران در زمان شیوع کرونا بوده است. با توجه به وقفه در فعالیت‌های اقتصادی در حین شیوع این ویروس خانوارهای آسیب‌پذیر، بیش از پیش در معرض آسیب‌های جدی اقتصادی قرار خواهند گرفت. نتایج این سوال نشان می‌دهد که 7/ 34 درصد از افراد به دیگران کمک پولی یا کالایی کرده‌اند و 5/ 9 درصد نیز اعلام کرده‌اند در آینده به افراد دیگر کمک خواهند کرد. اما موضوع نگران‌کننده اینجاست که 6/ 48 درصد از افراد گفته‌اند توان مالی برای کمک به دیگران را ندارند؛ موضوعی که به خوبی نشان می‌دهد حدود نیمی از افراد جامعه، در شرایطی قرار ندارند که بتوانند به افراد دیگر کمک کنند و خودشان در شرایط خوبی از لحاظ اقتصادی قرار ندارند.