خبرگزاری ایسنا: دکتر زهرا عبداللهی در ارتباط ویدیو کنفرانسی با خبرنگاران درباره تغذیه و روزه‌داری در ماه مبارک رمضان، گفت: امسال در کشور با شرایط شیوع کرونا مواجهیم و خوب است که نکاتی را درباره تغذیه صحیح در ایام روزه داری بدانیم. اولین نکته اینکه اصولا در ایام روزه داری و ماه مبارک رمضان هم رعایت اصول تغذیه درست در وعده‌های سحر، افطار و بعد از آن، نقش مهمی در حفظ سلامت ما دارد و باید اصول تغذیه یعنی رعایت تعادل و تنوع را در تغذیه داشته باشیم و از همه گروه‌های غذایی به میزان کافی استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه از مصرف زیاد مواد قندی و چربی‌ها در این ایام نیز باید خودداری کنیم، گفت: مصرف بی رویه مواد قندی، نوشیدنی‌های شیرین و مواد چرب و سرخ شده و مصرف زیاد نمک باعث تحریک و تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند. در حالیکه برای مقابله با کرونا و تقویت سیستم ایمنی بدن نوع غذایی که می‌خوریم اهمیت زیادی دارد.
عبداللهی تاکید کرد: بنابراین در وعده سحر نکاتی را که خوب است رعایت شود؛ مصرف سبزی، صیفی جات و سالاد است؛ زیرا این مواد حاوی آب هستند و در طول روز از تشنگی و خشکی گلو و دهان جلوگیری می‌کنند. باید توجه کرد که یکی از عوامل زمینه ساز برای فعالیت کرونا خشکی گلو و دهان است. بر همین اساس به میزان کافی سبزی و سالاد در وعده سحر بخورید که از خشکی دهان پیشگیری می‌کند. در عین حال این مواد حاوی ویتامین A و C هستند.
وی تاکید کرد: نوشیدنی‌های شیرین، مواد قندی شیرین برای سحر توصیه نمی‌شوند. زیرا احساس تشنگی را در طول روز تشدید می‌کنند. غذا‌های چرب و پر ادویه هم برای سحر مناسب نیستند. در وعده افطار مهم است که با مایعات گرم، مواد قندی که سالم‌ترین آن‌ها خرما است و یک غذای ساده و سبک مصرف شود. از افطار تا سحر باید به میزان لازم مایعات مصرف شود.
تنوع و تعادل در غذای روزانه را رعایت کنید
عبداللهی در ادامه صحبت هایش، گفت: در موضوع تغذیه توصیه کلی مورد تاکید این است که باید تعادل و تنوع را در برنامه غذایی روزانه رعایت کنیم. یعنی اگر شش گروه اصلی غذایی داریم همه آن‌ها را به میزان کافی در برنامه غذایی خود گنجانیم که منابع پروتئینی و سبزی‌ها یکی از این موارد است. همه گروه‌های غذایی باید به اندازه کافی و توصیه شده وجود داشته باشد. برای تقویت سیستم ایمنی بدن مجموعه‌ای از مواد غذایی مختلف که در گروه‌های غذایی مختلف قرار دارند، به مقدار کافی باید مصرف شود تا سیستم ایمنی به درستی کارش را انجام دهد و در برابر بیماری‌ها از بدن دفاع کند.
وی افزود: هیچ رژیم غذایی خاصی که بگوید فقط پروتئین بخورید یا فقط سبزی و میوه مصرف کرده و گیاهخوار باشید تا سیستم ایمنی بدن تقویت شود، وجود ندارد. سیستم ایمنی بدن به ویتامین، املاح و پروتئین و... نیاز دارد که این مواد در مواد غذایی مختلفی وجود دارند. در عین حال نمی‌گوییم فقط سبزی و میوه بخورید و پروتئین هم لازم است.
برآورد نیروی انسانی مورد نیاز رشته تغذیه تا 1404
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره گزارشی با عنوان برآورد نیروی انسانی مورد نیاز رشته تغذیه تا 1404 که درباره ورود پزشکان به رژیم درمانی بیمارستان‌ها اظهارنظر کرده است، گفت: این گزارش یک پیش‌نویس است و باید نظرات مختلف در مورد این گزارش ارائه شود. بسیاری از موارد این گزارش ایراد دارد و نیازمند کار کارشناسی است. در حال پیگیری هستیم تا رسما نظرات مان را درباره این گزارش مطرح کنیم. باید توجه کرد که در بخش بهداشت، نیروی کارشناس تغذیه را لازم داریم. زیرا باید مشاوره و خدمت تغذیه به مردم ارائه دهد. کارشناسان تغذیه، تخصص رژیم درمانی دارند و باید مشاوره رژیم درمانی داشته باشند. این پیش نویس هم مشکلاتی دارد که با آن موافق نیستیم و حتما باید کار کارشناسی روی آن انجام شود. به دنبال این هستیم که تا سال 1404 نیرو‌های کارشناس تغذیه در حوزه بهداشت به میزان کافی داشته باشیم.
وی افزود: ورود پزشکان به رژیم درمانی هم به کار کارشناسی بیشتر نیاز دارد. البته در همه دنیا پزشکانی هستند که تخصص تغذیه را می‌گذرانند و وارد کار رژیم درمانی می‌شوند، اما به این معنی نیست که فقط پزشکان می‌توانند رژیم درمانی انجام دهند. بالاخره در رشته کارشناسی، ارشد و PHD تغذیه، افرادی را داریم که کار اصلی شان رژیم درمانی است؛ بنابراین این گزارش یک پیش نویس است که از نظر ما هم مشکلات زیادی دارد و پیگیری می‌کنیم که جایگاه کارشناسان تغذیه، دیده و تقویت شود.
عبداللهی در پاسخ به سوالی درباره روزه داری با وجود کم تحرکی مردم که ناشی از شیوع کرونا بوده است، گفت: باید توجه کرد که یک دسته از افراد سالم هستند و دچار ویروس کرونا نشده‌اند که این افراد در این شرایط هم می‌توانند روزه بگیرند، اما به شرطی که اصول تغذیه‌ای لازم را در برنامه غذایی خود رعایت کنند. یعنی باید حتما وعده سحری را بخورند و آن را حذف نکنند. در وعده سحری و افطاری، نکات تغذیه‌ای را شامل تعادل و تنوع رعایت کنند. همچنین از افطاری تا سحری، میوه و مایعات مصرف کنند. اگر اصول صحیح تغذیه رعایت شود، در شرایط کرونا هم مشکلی ایجاد نمی‌کند، بلکه خودش به تقویت سیستم ایمنی بدن هم کمک می‌کند. مهم این است که دچار افراط و تفریط نشویم و تغذیه درستی داشته باشیم.
مبتلایان کرونا روزه نگیرند
وی ادامه داد: کسانی که به ویروس کرونا مبتلا هستند، قطعا نباید روزه بگیرند و باید زیر نظر پزشک معالج خود باشند. برخی افراد هم مبتلا شده و حالا بهبود یافته‌اند. بر اساس توصیه متخصصین کسانی که بیمار شدند از آنجایی که احتمال بازگشت بیماری کرونا تا 6 هفته پس از بهبودی آن‌ها وجود دارد، روزه نگیرند. دسته دیگر هم افرادی هستند که بیماری زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون دارند و تحت درمان و دارو درمانی هستند که این افراد هم حتما باید با نظر پزشک معالج نسبت به روزه گرفتن اقدام کنند. البته مشکل عدم تحرک به دلیل قرنطینه خانگی وجود دارد، اما توصیه می‌شود که تا جای ممکن در خانه هم تحرک داشته باشیم. در فضای خانه راه رویم، کار‌هایی را دستی انجام دهیم و ...
اهدای خون روزه داران؛ آری یا خیر؟
عبداللهی در پاسخ به سوال ایسنا درباره امکان اهدای خون در ماه رمضان و از سوی افراد روزه دار، گفت: اهدای خون در ایام ماه رمضان و ایام دیگر به چند فاکتور بستگی دارد که اگر به آن توجه و دقت شود، هیچ مشکلی برای اهدای خون وجود ندارد؛ اول این که فرد سالم باشد و بیماری و علائم کم خونی نداشته باشد. در ماه رمضان نیز که افراد روزه می‌گیرند، اگر اصول درست تغذیه را رعایت کنند، مشکلی برای اهدای خون ندارند.
وی افزود: در عین حال اگر افراد اهدای خون انجام دادند، باید به صورت ویژه‌تر منابع غذایی که برای خون سازی لازم است مانند آهن و اسید فولیک و... که عمدتا در سبزی، حبوبات، میوه‌ها و... است را در وعده غذایی سحری یا افطار مصرف کنند. همچنین باید ویتامین C کافی نیز که به جذب آهن کمک می‌کند، مصرف کنند؛ بنابراین مشکلی برای اهدای خون در ایام ماه رمضان وجود ندارد و با رعایت تعادل و تنوع غذایی مشکلی برای افراد ایجاد نمی‌شود.
عبداللهی ادامه داد: برخی رفتار‌ها مانند مصرف چای به ویژه چای پررنگ بعد از غذا خوردن که باعث می‌شود آهن خون به خوبی جذب نشود هم نباید انجام شود.
توصیه‌ای برای مصرف مکمل‌ها نداریم، مگر...
عبداللهی در پاسخ به سوالی درباره برخی توصیه‌ها مبنی بر مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای پروتئینی در شرایط شیوع کرونا و آغاز ماه رمضان، اظهار کرد: مصرف هیچ مکملی را در این شرایط توصیه نمی‌کنیم. باید پروتئین‌ها و املاح معدنی و ریزمغذی‌ها از برنامه روزانه غذایی تامین شود و هیچ توصیه‌ای برای مصرف مکمل نداریم. مگر برای افرادی که دچار کمبود‌هایی هستند و برای رفع این کمبود‌ها افراد به مکمل‌های دارویی نیاز داشته باشند. مصرف مکمل پروتئینی هم توصیه نمی‌شود، بلکه پروتئین در گوشت، تخم مرغ و نان و غلات و... وجود دارد. باید توجه کرد که اگر مصرف مکمل‌های پروتئینی به صورت سرخود باشد، مشکلاتی ایجاد می‌کند. زیرا بار زیادی به کبد و کلیه تحمیل شده و منجر به تضعیف سیستم ایمنی بدن خواهد شد.
غذای کادر درمان بیمارستان‌ها در شرایط کرونا
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره کیفیت تغذیه کادر درمان در بیمارستان‌ها، گفت: کادر درمان که در حال حاضر به عنوان مدافعان سلامت برای کمک به بیماران کرونا اقدام می‌کنند نیز باید تغذیه مناسبی داشته باشند. همان توصیه‌هایی را که به مردم داریم تا تغذیه درستی داشته باشند را به همکاران مان در تیم درمانی هم انجام می‌دهیم. اگر تغذیه درستی برای کادر درمان وجود نداشته باشد، سیستم ایمنی بدن آن‌ها تضعیف شده و احتمال ابتلا به بیماری را خواهند داشت. یعنی هم خود کادر درمان و هم محیط کاری آن‌ها باید در این زمینه حمایت کند.
عبداللهی افزود: از آنجایی که دیدیم که همکاران ما ساعت‌ها کار کرده و غذا نمی‌خورند و در نهایت دچار سوء تغذیه می‌شوند، در نتیجه مطالب آموزشی که گروه هدف آن تیم درمان است را به شکل پوستر تهیه کردیم تا در مراکز درمانی نصب شود و افراد به نوع تغذیه خود حساس‌تر شوند و به موقع غذا بخورند، ساعات طولانی گرسنه نمانند و به اندازه مایعات بخورند.
وی ادامه داد: در عین حال بیمارستان‌ها هم با راهنما‌ها و دستورالعمل‌هایی که توسط وزارت بهداشت ارسال شده، این توجه را دارند که در نوع غذای کادر درمان دقت کافی انجام شود. بر همین اساس در معاونت درمان، دفتر مدیریت بیمارستانی وجود دارد که همه مسائل بیمارستان‌ها اعم از تغذیه کادر درمان و پرسنل و نوع خدمات بخش غذایی را تحت نظر دارد؛ بنابراین این نظارت بر غذای مصرفی کادر درمان قطعا وجود دارد.
عبداللهی ادامه داد: از طرفی در بیمارستان‌ها بخش تغذیه داریم که کارشناسان و متخصصان تغذیه حضور دارند و نوع رژیم غذایی بیماران را کنترل کرده و پیشنهاد می‌کنند. بیمارستان هم موظف است که مطابق با دستورالعمل‌های موجود، غذای بیماران را با توجه به نوع بیماری تهیه کرده و در اختیار بیماران قرار دهند. رژیم غذایی بیماران کرونایی هم تحت نظر متخصصین تغذیه در بیمارستان‌ها است.
غنی سازی آرد نانوایی‌ها با آهن و اسیدفولیک
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درباره وضعیت سلامت و غنی سازی آرد و نان نیز گفت: سال هاست که برنامه ملی غنی سازی آرد با آهن و اسیدفولیک را داریم و از سال 1386 به بعد آرد نان تافتون، لواش و بربری باید با آهن و اسیدفولیک مطابق با استاندارد‌های وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد غنی سازی شود. البته برای نان سنگک یک استثنا وجود داشت که اگر آرد کامل و سبوسدار باشد، مشمول غنی سازی آرد با آهن و اسیدفولیک نمی‌شود، اما سه نوع دیگر که میزان سبوس گیری بالایی دارد، غنی سازی می‌شوند.
تلاش برای غنی سازی آرد نانوایی‌ها با ویتامین "دی"
عبداللهی ادامه داد: بنابراین در حال حاضر نان‌های تافتون، لواش و بربری با آهن و اسیدفولیک غنی سازی شده اند. در عین حال برخی نان‌های سنگک که از آرد نان تافتون و لواش است آن هم غنی سازی شده است. علاوه بر آن یکی از اولویت‌های وزارت بهداشت این است که سایر مواد مغذی که در کشور با کمبود آن مواجهیم را هم به مواد غذایی اضافه کنیم. مانند ویتامین D که از دو سال قبل اولویت وزارت بهداشت است تا باتوانیم این ویتامین را به آرد نان لواش، تافتون و بربری اضافه کنیم. البته این اقدام هم از نظر تکنولوژی و هم از نظر منابع سخت است. به هر حال به دلیل مشکلاتی که کشور با آن مواجه است مانند تحریم ها، مقداری برنامه افزودن ویتامین D کُند پیش می‌رود، اما قطعا اجرا می‌شود.
وی تاکید کرد: برای ما سلامت و کیقیت نان بسیار مهم است و کنترل بهداشت نان برعهده کارشناسان بهداشت محیط است که پایش می‌کنند تا نان سالمی را که هم عاری از آلودگی باشد و هم کیفیت مناسبی داشته باشد، بدون سبوس نباشد، نمک در حد استاندارد و کمتر از یک درصد باشد، سبوس فله ای، بلانکیت، جوش شیرین و ... به آن اضافه نشود، به مردم عرضه شود. انجمن نانوایان هم بسیار همکاری می‌کنند و اخیرا نان سالم و بسته بندی شده در اختیار بیمارستان‌ها قرار می‌دهند که از آن‌ها تشکر می‌کنیم. کیفیت و سلامت نان از اولویت‌های ما در نظام سلامت است. زیرا نان غذای اصلی ایرانیان است. به طوری که 50 درصد پروتئین و 40 درصد برخی ریزمغذی‌ها را مردم از نان دریافت می‌کنند؛ بنابراین این موضوع برایمان بسیار مهم است.
وی در پاسخ به سوالی درباره نوع تغذیه بیماران فشار خونی در ماه رمضان، گفت: کسانی که دچار فشار خون بالا هستند باید تحت نظر پزشک درمان شوند و فشار خون شان کنترل شده و دارو‌های تجویز شده را به موقع استفاده کنند. در کنار دارو، باید نکات تغذیه‌ای را هم رعایت کنند. به طور کلی این افراد باید کمتر از سه گرم نمک در روز مصرف کنند. برای افراد عادی کمتر از 5 گرم را توصیه می‌کنیم. حذف نمکدان یکی از توصیه‌های اصلی به افراد با فشار خون بالاست. همچنین باید توجه کرد که برخی مواد غذایی نمک پنهان دارند. به طور مثال پنیر که منبع نمک است. افراد دارای فشار خون بالا باید از نوع پنیر کم نمک و کم چربی استفاده کنند. نشانگر‌های تغذیه‌ای بر روی مواد غذایی قرار دارد و افرادی که فشار خون یا چربی خون بالا دارند، به این نشانگر‌ها توجه کنند. باید توجه کرد که فست فود‌ها مملو از نمک و چربی هستند و این افراد نباید این مواد غذایی را استفاده کنند. همچنین مصرف زیاد سبزی توصیه می‌شود و حداقل مصرف پنج واحد میوه و سبزی برای این افراد توصیه می‌شود.
عبداللهی گفت: اگر این افراد قصد روزه داری داشته باشند باید با مشورت پزشک این کار را انجام دهند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره ضدعفونی کردن مواد غذایی بسته بندی شده مانند خرما، اظهار کرد: مواد غذایی که بسته بندی دارند که حتما باید بسته بندی آن ضدعفونی شود. در مورد ضدعفونی خرما هم اولین توصیه این است که بسته بندی باشد و این ماده غذایی را به صورت فله‌ای خریداری نکنند. زیرا مواد غذایی که فله هستند ممکن است آلودگی داشته باشند. خود خرما را که نمی‌شود ضدعفونی کرد، اما می‌توان خرمای بسته بندی شده خرید، بسته بندی آن را ضدعفونی کرد و خرما را از جعبه در آورده و در ظرف تمیز بریزیم و بعد از آن استفاده کنیم.
وی افزود: با خوردن مواد غذایی به ویروس کرونا مبتلا نمی‌شویم. زیرا غذا یا پخته می‌شود که ویروس در اثر حرارت از بین می‌رود. در عین حال وقتی مواد غذایی، چون میوه را می‌خوریم، اسید معده باعث می‌شود که ویروس از بین برود. زمانی مشکل ایجاد می‌شود که دست‌مان به ویروس کرونا آلوده باشد و بعد میوه به ویروس آلوده شود و سپس در اثر تماس آن با دهان و بینی منجر به آلودگی می‌شود.
