کدام کشورها رکورددار حذف صفر از پول ملی هستند؟

کشورهایی که اقتصاد آنها از تورم بالا رنج می‌برد و ارزش پول ملی آنها در سراشیبی سقوط قرار گرفته بود، برای ساده‌تر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناس‌ها کردند. عمده اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که حذف صفر از اسکناس هیچ‌گونه تأثیری بر شاخص‌های اقتصادی و طرف عرضه و طرف تقاضا ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه می‌گذارد.

در نزدیکی ایران ترکیه تجربه ای قابل بررسی برای ایران است. تجربه ترکیه که یک کشور اروپایی با بستری جهان سومی است اینگونه رقم خورد که به یکباره 6 صفر از پول‌ این کشور در سال 2005 میلادی حذف شد. تورم در ترکیه از ابتدای دهه 80 میلادی آغاز شد و با شتاب به پیش رفت. هر دلار آمریکا در سال 1988 هزار و 422 لیر قدیم ترکیه بود که در سال 2003 به بیش از 5.1 میلیون لیر قدیم رسید. طبق گزارش‌های موجود در سال های آغازین قرن بیست و یکم میلادی مردم ترکیه برای خرید یک قرص نان باید چند میلیون لیر ترکیه هزینه می‌کردند. نهایتا در ژانویه 2005 با حذف 6 صفر از پول ملی، لیر جدید جایگزین لیر قدیم شد.

در این بین آرژانتین یکی از کشورهای رکوددار حذف صفر است و همچنین نمونه شکست خورده از آن چراکه این کشور در سال 1970، دو صفر، در سال 1983، چهار صفر، در سال 1985، سه صفر و در سال 1992 چهار صفر از پول ملی خود حذف کرد. انبوه صفرهای حذف شده هم آرژانتین را از تورم‌های جدید نجات نداد و این کشور در حال حاضر نیز تورم بالایی دارد.

پس از آرژانتین برزیل نیز کشوری است که رکورددار حذف صفر از پول ملی است این کشور نخستین بار در سال 1942 سه صفر از پول خود حذف کرده بود، در سال 1967 سه صفر دیگر را نیز حذف کرد. در دهه 80 میلادی که به دلیل بدهی بالا، تورم شدید این کشور را زمین‌گیر کرد. برزیل در سال‌های 1986 و 1989، مجموعاً 6 صفر دیگر را از پول خود حذف کرد و چون این کار افاقه نکرد در سال 1993 نیز اقدام به حذف سه صفر دیگر کرد.

ونزوئلا نیز در سال 97 اقدام به حذف پنج صفر از پول ملی خود کرد، اما تورم آن از 24 هزار و 571 درصد به 815 هزار و 194 درصد در ماه می‌افزایش پیدا کرده است و به گزارش سازمان ملل بیش از ٢ میلیون و ٣٠٠ هزار نفر از مردم ونزوئلا به دلیل بحران اقتصادی، فقر و گرسنگی کشور خود را ترک کرده اند.

زیمبابوه یک شکست کامل

دولت زیمبابوه در سال 2003 زمانی که تورم این کشور یک هزار درصد بود اقدام به حذف 3 صفر از اسکناس‌های این کشور کرد. با این وجود دولت عملاً هیچ‌گونه اقدامی در خصوص مهار تورم انجام نداده و صرفاً به وجه روانی حذف صفرها اتکا کرد. بدیهی آنکه این کارکرد به زودی از میان رفت و تورم تازنده سرانجام اقتصاد این کشور را ویران کرد و دلار زیمبابوه از هم پاشید. هم‌اکنون تورم این کشور آفریقایی از مرز یازده میلیون درصد گذشته است و دولت برای تامین اسکناس مورد نیاز مردم ناگزیر از چاپ اسکناس‌های یکصد میلیارد دلاری شده است. این در شرایطی است که بانک مرکزی این کشور اعلام کرده دیگر کاغذ اسکناس کافی برای نشر پول در اختیار ندارد.

حذف صفر در ایران

موضوع حذف صفر از پول ملی، در سال 72 در دستور کار اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی قرار گرفت اما برخی مسئولان با این اقدام موافق نبودند و بررسی‌های لازم متوقف شد. دلیل مطرح شدن حذف صفر در این دوره، تورم بالایی بود که به دلیل برنامه آزاد سازی اقتصادی و شوک‌های نفتی حاصل از پایان جنگ و سرازیر شدن دلارهای نفتی به اقتصاد ایران در دولت پنجم و ششم ایجاد شده بود.

و در حال حاضر در حالی این طرح در کشور اجرایی می شود که بحران کرونا تمام کشورهای دنیا را درگیر کرده است و نرخ تورم در کشور ٣٤,٨ درصد است بر اساس این طرح هر تومان برابر 10 هزار ریال جاری و معادل یکصد قران خواهد شد .

با تصویب مجلس شورای اسلامی این طرح از دو سال آینده اجرایی خواهد شد. بر این اساس تومان واحد پول ایران می شود و چهار صفر از پول ملی حذف می شود تا هزار 10 هزار ریال یا هزار تومان به یک تومان تبدیل شود .