سفر انسان به مریخ هنوز ممکن نیست، اما پژوهشگران موفق شده‌اند شرایط این سیاره را روی زمین شبیه‌سازی کنند
اطلاعات جدیدی که در مورد سطح مریخ به دست آمده است می‌تواند در مورد تاریخ مبهم این سیاره اطلاعات بیشتری به دست دهد.
طبق تحقیقی که در مجله نیچر ژئوساینس منتشر شده است، ترکیبات گدازه‌مانندی که روی سیاره سرخ دیده می‌شود، بعید است ناشی از انفجارات آتش‌نشانی باشد. در این گزارش آمده این با «تمرکز ده‌ها هزار شبه‌آتش‌فشان در دشت‌های شمالی و سایر نقاط تجمع رسوبات محلی در مریخ» هم‌خوانی ندارد.
حدس پژوهشگران این است که گِل و لای زیر سطح مریخ (که فوری یخ می‌زند و به سرعت در آن پوسته‌های یخی تشکیل می‌شود) همانند «گدازه‌های پاهوهو لایه‌لایه جریان می‌یابد و گِلِ مایع از لابه‌لای ترک‌های این پوسته یخ‌زده فوران می‌کند و دوباره یخ می‌زند و نرمه‌جریان جدیدی را تشکیل می‌دهد».
گدازه‌های پاهوهو، نرمه‌هایی بازالتی هستند که لایه‌های نرم و گردی تشکیل می‌دهند همانند آنچه در آتش‌فشان کیلاویای هاوایی می‌بینیم.
داشتن این اطلاعات ضروری است، چون وجود گِل و لای نشان می‌دهد زمانی آب در مریخ وجود داشته و این یعنی احتمالاً زمانی محیط این سیاره پایدار بوده، و جو و میدان مغناطیسی داشته که امکان تشکیل مایع بر سطح این سیاره را فراهم می‌کرده است.
پتر بروژ، از پژوهشگران مؤسسه زمین‌فیزیک فرهنگستان علوم جمهوری چک، به شبکه سی‌ان‌ان گفت: «اگر علت این پدیده‌ها واقعاً حالت آتش‌فشانی رسوبات باشد معلوم می‌شود در این مناطق جایی در لایه زیرسطحی منبع گِل و لای وجود دارد.
به عبارت دیگر لابد نوعی سفره زیرزمینی حاوی آب مایع وجود دارد یا داشته که رسوبات ریزدانه را با خود به سطح مریخ می‌آورد یا می‌آورده است.»
بروژ، نتایج این پژوهش علمی را با همکاری آندرژ کریزا، لیونل ویلسون، سوزان جی. کانوِی، ارنست هاوبر، آدریانو مازینی، ژان راک، متیو آر. بالم، متیو ای. سیلوِست و مانیش آر. پَتِل منتشر کرده است.
این پژوهشگران هم‌چنین بر این باورند که این نوع گِل ممکن است در سایر اجرام منظومه شمسی نیز وجود داشته باشد، اجرامی نظیر سیاره کوتوله «سرِس»، چون کوه دارد و در دهانه آتش‌فشانی‌اش (اوکاتور) نهشته‌هایی به رنگ روشن دارد که ممکن است آب، سنگ‌ها و نمکی که به سطح آن رسیده باعث ایجاد آن شده باشد. بدین ترتیب ممکن است زیر پوسته سرد آن آب وجود داشته باشد.
این شرایط ممکن است در اروپا (قمر مشتری)، انسلادوس (قمر زحل) و تریتون (قمر اورانوس) نیز وجود داشته باشد. سرس، در فضای میان مریخ و مشتری در کمربند سیارکی قرار دارد.
اما این اطلاعات جدید، اکتشاف در سطح مریخ را - دست کم با ماهواره - آسان‌تر نمی‌کند. بروژ، گفت: «گِلآبه ممکن است کاملاً شبیه جریان گدازه‌های آتش‌فشانی در سطح مریخ باشد... پس در اصل حدس ما این است که دو سازوکار کاملاً متفاوت موجب ایجاد پدیده‌های ظاهراً مشابهی شده‌اند که به سختی می‌توان آن‌ها را از هم تشخیص داد، و این آینده اکتشاف در مریخ را با استفاده از عکس‌های ماهواره‌ای دشوارتر می‌کند.
بروژ، هم‌چنین گفت: «وقتی آدم [از فضا]به برخی پدیده‌های فضایی نگاه می‌کند نمی‌تواند با اطمینان بگوید جریان گدازه این پدیده‌ها را ایجاد کرده یا جریان گِل و لای. تا وقتی زمین‌شناس نرود آنجا و به آن‌ها چکش نزند مشکل می‌توان گفت: کدام بوده است.»
سن این گلابه‌ها بین چند صد میلیون تا دو میلیارد سال برآورد شده است. برای مقایسه جالب است بدانیم قدیمی‌ترین نشانه متقن حیات در زمین دست کم مربوط به حدود سه و نیم میلیارد سال پیش است.
سفر انسان به مریخ هنوز ممکن نیست، اما پژوهشگران موفق شده‌اند شرایط این سیاره را روی زمین شبیه‌سازی کنند. با شبیه‌سازی شرایط مریخ از جمله فشار هوای کمتر و دمای منفی 20 درجه سانتیگراد (منفی 4 درجه فارنهایت) به این نتیجه رسیدند که گل و لای بلافاصله یخ نمی‌زند بلکه پوسته‌ای تشکیل می‌دهد که می‌شکند و باز جریان گل و لای بیرون می‌زند و باز یخ می‌زند.
البته نتیجه سایر آزمایش‌هایی که در محیط گرم مریخ تکرار شدند در این مقاله نیامده است. دمای مریخ ممکن است در بازه‌های زمانی کوتاهی به 20 درجه سانتیگراد هم برسد. بروژ گفت: گل و لای در این شرایط «از سطح سیاره بلند و پرتاب می‌شد».
این پژوهش تنها تحقیق بسیار نوآورانه راجع به سیاره سرخ نیست که به تازگی منتشر شده است. پژوهشگران دانشگاه توکیو موفق شده‌اند درون مریخ را برای اولین بار شبیه‌سازی کنند و اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی تشکیل این سیاره در 4 میلیارد و 600 میلیون سال پیش به دست آورند.
منبع: ایندیپندنت
