راه دراز بازار پوشاک تا رونق دوباره

  به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، کسب و کارهای تعطیل کم‌کم باز می‌شوند و مردم به خیابان‌ها برمی‌گردند تا با وجود تداوم نگرانی‌های بهداشتی، اندکی از دغدغه‌های اقتصادی دولت‌ها و دلواپسی‌های معیشتی خود بکاهند. در ایران، حالا دیگر کمتر کسب و کاری باقی مانده که مجوز فعالیت نگرفته باشد، مغازه‌ها باز شده‌اند و پاساژها و مراکز خرید به زندگی بازگشته‌اند، گرچه به‌منظور پیشگیری از ازدحام، در مفیدترین ساعات کاری اجازه فعالیت ندارند. زندگی در بیشتر شهرها آرام آرام ریتم پرشتاب خود را باز‌می‌یابد اما با این حال آسیبی که بیشتر کسب و کارها از تعطیلات اجباری سه‌ماهه خورده‌اند به این زودی‌ها قابل جبران نیست.

قرنطینه و خانه‌نشینی، بهترین فصل کار لباس‌فروشی‌ها را به بدترین فصل تبدیل کرد و کیف و کفش و لباس از اولویت اول شب عید به اولویت آخر تبدیل شد. تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک را می‌توان از بزرگ‌ترین اصناف قربانی کرونا دانست که هنوز هم با وجود بازگشایی حال و روز خوبی ندارند. عضو هیأت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک درباره وضعیت امروز واحدهای صنفی می‌گوید: واحدهای تولیدی و فروشگاهی 3‌ماه تعطیلی را پشت سر‌گذاشتند و امروز قطعا شرایط نسبت به 3‌ماه گذشته بهتر است، مشتری‌ها تا حدودی به مغازه‌ها برگشته‌اند اما شرایط به‌گونه‌ای نیست که بتواند بحران را برطرف کند. مجید افتخاری می‌افزاید: به‌دلیل محدودیت ساعت کاری، واحدهای صنفی فعال در مراکز تجاری همچنان با مشکل فروش مواجهند و بهترین ساعات فعالیت را از دست می‌دهند. کسب و کار واحدهای کف خیابان گرچه رونق بهتری دارد ولی آنها هم مشکلات خاص خودشان را دارند، ازجمله اینکه به‌دلیل ادامه کرونا، مواد اولیه متناسب با فصل به اندازه کافی در اختیار واحدهای تولیدی نیست و مشکل تولید، امکان عرضه محصول ایده‌آل را به‌صورت کامل در فروشگاه‌های تک‌فروشی از بین برده است. به گفته این عضو هیأت مدیره اتحادیه پوشاک، مواد اولیه شامل پارچه، اکسسوار و دیگر اقلام، با توجه به افزایش نرخ ارز به شدت گران شده و این موضوع برای واحدهای تولیدی مشکلات زیادی ایجاد کرده است. افتخاری می‌گوید: هزینه تهیه مواد اولیه تحت‌تأثیر 2 عامل تعیین‌کننده یعنی رشد قیمت ارز و افزایش دستمزدها، بیشتر شده و به همین دلیل با وجود کاهش سود واحدهای فروشگاهی نسبت به سال قبل، افزایش نرخ فروشگاهی را شاهد هستیم. از میان فعالان شبکه توزیع پوشاک، واحدهای مستقر در خیابان با مشکل تامین جنس از یک‌سو و کوچک‌شدن سبد خرید خانوار از سوی دیگر مواجه هستند و واحدهای فعال در مراکز تجاری علاوه بر این دو مشکل با محدودیت ساعت کاری هم دست به گریبانند. افتخاری در این زمینه می‌گوید: در طول‌ ماه مبارک رمضان و پس از آن با گرم شدن هوا، مردم تمایل دارند در ساعات پایانی روز و نزدیک غروب به مراکز تجاری مراجعه کنند ولی ساعت کاری این مراکز تا 6بعدازظهر تعیین شده است. این در حالی است که بسیاری از مراکز تجاری بزرگ و معروف به‌صورت خودجوش اقدامات پیشگیرانه بهداشتی را فراتر از پروتکل‌های وزارت بهداشت و ستاد مقابله با کرونا رعایت می‌کنند و امکاناتی مثل تونل مه ضدعفونی‌کننده ایجاد کرده‌اند و علاوه بر تب‌سنجی، دستکش و ماسک نیز در اختیار مراجعان قرار می‌دهند اما متأسفانه آنها هم اجازه فعالیت بعد از ساعت6  بعد‌ازظهر را ندارند.

تعطیلی جاذبه‌های تفریحی

ادامه شیوع کرونا باعث شده بسیاری از مردم با درنظر گرفتن ملاحظات بهداشتی و اولویت‌بندی هزینه‌ها، جانب احتیاط را رعایت و کمتر به مراکز پرتجمع و پرتردد رفت‌وآمد کنند ولی این مورد را نیز باید اضافه کنیم که بخشی از مردم به‌منظور استفاده از جاذبه‌های مراکز تجاری مثل شهربازی‌ها و سینماها به این مراکز مراجعه می‌کردند و در کنار آن، از فروشگاه‌ها هم بازدید و خرید می‌کردند، اما این جاذبه‌ها هنوز اجازه بازگشایی و فعالیت دریافت نکرده‌اند و همین امر، آمار مراجعه به مراکز تجاری را پایین نگه‌داشته و باعث شده شرایط مناسبی را در بخش توزیع شاهد نباشیم.

 واردات مقطعی برای حمایت از تولید

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک، هفته گذشته با تأکید بر دشواری دسترسی به مواد اولیه تولید پیشنهاد داده بود که بهتر است از سوی دولت به تولیدکنندگان پوشاک اجازه واردات مواداولیه داده شود زیرا یکی از دلایلی که تولیدکنندگان پوشاک را وادار به تعطیلی کارگاه‌ها می‌کند، نبود مواد اولیه است. ابوالقاسم شیرازی از افزایش قیمت مواد اولیه و به‌خصوص پارچه نسبت به قبل از عید خبر داده و درخواست کرده بود حداقل برای مدت محدودی واردات پارچه، آزاد شود تا مشکلات تولیدکنندگان کاهش یابد. به گفته شیرازی حدود 20 هزار واحد صنفی در اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک عضو هستند و هر کارگاه تولیدی و فروشندگی به‌طور میانگین 4کارگر دارد که قطعا تعطیلی این کارگاه‌ها بیکاری گسترده‌ای را باعث خواهد شد. کرونا، اصناف و کسب و کارها را در تمام کشورها با بحران اقتصادی شدیدی مواجه کرد و دولت‌ها وعده دادند برای کاهش زیان این بلای خانمانسوز به اصناف کمک کنند. در ایران، پرداخت وام به کسب و کارهای آسیب‌دیده از کرونا، وقفه 3 ماهه در برداشت اقساط وام‌های پیشین و وام 12میلیون تومانی به کارفرمایان به ازای حفظ هر کارگر در دستور کار قرار گرفت؛ وعده‌هایی که گرچه از همان ابتدا از سوی کارشناسان اقتصادی، ناکارآمد و غیرکارشناسی ارزیابی شدند ولی همان‌ها هم محقق نشد. عضو هیأت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک با اشاره به عدم‌تحقق وعده‌های حمایتی دولت می‌افزاید: بحران کرونا به‌گونه‌ای نبود که اصناف بتوانند بدون حمایت دولت از آن عبور کنند. اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته با وجود کمک‌های دولتی همچنان با بحران مواجه است و در کشور ما که هیچ حمایت و کمک ملموسی از سوی دولت برای واحدهای صنفی و تولیدی لحاظ نشده، وضعیت به‌مراتب بدتر است.

صادرات ماسک و گان؛ فرصتی که از دست رفت

بخشی از تولیدکنندگان پوشاک در دوران کرونا با توجه به نیاز بسیار شدید و حیاتی کادر درمان کشور به ماسک و گان پزشکی به سمت تولید این اقلام رفتند و حاصل کار به‌گونه‌ای بود که به گفته کارشناسان، پتانسیل تامین ماسک و گان کل خاورمیانه با بهره‌گیری از ظرفیت تولیدی‌های پوشاک وجود داشت. در مقطعی که تنها کالاهای مورد استقبال برای صادرات و واردات، اقلام بهداشت‌محور بود تسهیل زمینه صادرات این محصولات می‌توانست علاوه بر حفظ بدنه تولید و معرفی توان تولیدگنندگان ایرانی، ارزآوری مطلوبی نیز به همراه داشته باشد. افتخاری در این زمینه می‌گوید: مجوز صادرات به تعدادی از واحدها اعطا شد ولی با توجه به اینکه تولیدکنندگان در این زمینه خاص تجربه قبلی نداشتند لازم بود دولت برای بازاریابی محصولات از این واحدها حمایت کند؛ کاری که انجام نشد و امروز شاهد هستیم که بیشتر کشورهای منطقه و دنیا ماسک و گان مورد نیازشان را از چین خریداری می‌کنند. درحالی‌که در ایران این اقلام به وفور وجود دارد ولی امکان صادرات آن فراهم نیست و محصول تولیدکنندگانی که به صورت میلیونی ماسک و گان تولیدکرده‌اند روی دستشان مانده و امکان توزیع ندارند.

وضعیت نامناسب پیراهن‌دوزان

بخشی از تولیدکننندگان پوشاک که تنها پیراهن مردانه تولید می‌کنند تحت پوشش اتحادیه مجزایی به‌نام اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان فعالیت دارند. مشکلات این صنف به دلایلی، از دیگر تولیدکنندگان پوشاک جدی‌تر است و امروز با شیوع کرونا پررنگ‌تر هم شده است. رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان  درباره وضعیت بازار این واحدهای صنفی بعد از بازگشت به‌کار می‌گوید: پیش از شیوع کرونا و تعطیلی دو سه ماهه اصناف، واحدهای با‌توان مالی متوسط و بالا شرایط مناسبی برای فعالیت داشتند ولی امروز تنها افرادی می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند که نقدینگی بالا داشته باشند. حسین آقاکوچکی می‌افزاید: شرایط امروز بازار به‌گونه‌ای است که تولیدکنندگان ناچارند مواد اولیه مورد نیازشان را به‌صورت نقدی خریداری کنند و خرید اعتباری و بلندمدت انجام نمی‌شود، این درحالی است که قادر به فروش تولیداتشان به‌صورت نقدی نیستند. او ادامه می‌دهد: تولیدکنندگان نتوانسته‌اند محصولات شب عیدشان را بفروشند و آنهایی که فروخته‌اند نیز به‌دلیل تعطیلی مغازه‌ها و مراکز فروش، پولشان را دریافت نکرده‌اند، اما با این حال امروز باید برای دوخت تابستان مواداولیه تهیه کنند. آقاکوچکی می‌افزاید: وابستگی جنس، رنگ و مدل پیراهن‌های تولیدی به فصل، باعث می‌شود پیراهن‌دوزان نتوانند محصولاتشان را برای مدتی طولانی نگه‌دارند و ناچارند تحت هر شرایطی آنها را به فروش برسانند، اگر این شرایط ادامه پیدا کند حتی کسانی که امروز نقدینگی کافی دارند نیز شاید بعد از مدتی توان ادامه فعالیت و تولید نداشته باشند چون بدون فروش نقدی تولیدات، پولی برای تهیه پارچه و دیگر مواداولیه مورد نیاز باقی نخواهد ماند. از سوی دیگر به گفته رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان، در مدت زمان تعطیلی کسب و کار تولیدی‌ها، بسیاری از کارگران این واحدهای صنفی به کارهای دیگری از قبیل پیک موتوری روی آورده‌اند و امروز نه بازگرداندن آنها به خیاطی‌ها کار آسانی است و نه در میان مردم کسی تمایل دارد فرزندش را برای کار به تولیدی‌ها بفرستد. به اعتقاد آقاکوچکی، ادامه این شرایط باعث می‌شود بعد از مدتی هیچ تولیدکننده‌ای در این حوزه باقی نماند چون بیشتر کسانی که امروز در تولید پیراهن فعالند کسانی هستند که کارشان را از کارگری شروع کرده‌اند و بعدها به برشکاری و خیاطی رسیده‌اند. وضعیت نابسامان پیراهن‌دوزان در شرایطی است که به اعتقاد کارشناسان نساجی و پوشاک، ایران با برخورداری از چندین کارخانه تولید پارچه پیراهن با بهترین کیفیت و همچنین طراحان و دوزندگان ماهر، در تولید هیچ‌یک از البسه به اندازه پیراهن مردانه دارای مزیت نیست. با این حال بیش از 90درصد پارچه تولیدی این کارخانه‌ها به خارج از کشور صادر می‌شود و دسترسی تولیدکنندگان داخلی به این پارچه‌ها با وجود واسطه‌ها و کاهش تولید به‌دلیل مشکلات ناشی از کرونا امروز بسیار سخت‌تر از قبل شده است. همزمان، کاهش قدرت خرید خانواده‌ها، لزوم تامین مایحتاج ضروری و اولویت دادن به نیازهای کودکان و بانوان در زمان خرید لباس، حجم خرید لباس مردانه را بیش از پیش کاهش داده و شرایط فعالان این صنف را سخت‌تر کرده است.

فروش پوشاک ایرانی به اسم خارجی

 70درصد نیاز بازار پوشاک کشور را تولیدکنندگان داخلی تامین می‌کنند و نزدیک به 2سال است که واردات پوشاکی که تولید داخلی دارند، ممنوع شده است با این حال بیشتر فروشگاه‌ها اجناسشان را به‌نام خارجی و حتی با برچسب برندهای معروف و مطرح پوشاک به فروش می‌رسانند. با همه تلاش‌های ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و با وجود کاهش نسبی حجم قاچاق، هنوز بخشی از بازار پوشاک کشور در اختیار کالاهایی است که به‌طور غیررسمی وارد می‌شوند؛ کالاهایی که با وجود افزایش نرخ دلار هنوز سود وارداتشان برای قاچاقچیان، به دردسرهای دور زدن مسیرهای قانونی می‌ارزد و در بازار کشور هم خریدار دارند. گرایش به خرید جنس خارجی به‌ویژه برندهای مطرح، فرهنگ غالبی است که باعث شده نه‌تنها قاچاق همچنان مشتری و سودآوری خوبی داشته باشد بلکه بسیاری از تولیدکنندگان نیز کالاهای باکیفیت خود را تحت نام برندهای جهانی و منطقه‌ای به فروش برسانند تا بتوانند از حاشیه سود بیشتری بهره ببرند؛ معضلی که باعث می‌شود کمتر تولیدکننده‌ای حاضر باشد روی مباحثی چون برندسازی و تبلیغات سرمایه‌گذاری کند. نزدیک به 3هزار واحد تولید و فروش پیراهن مردانه، لباس زیر مردانه و زنانه و روسری، تحت پوشش اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان فعالیت می‌کنند که بیش از 2هزار واحد دارای جواز کسب و بقیه در حال دریافت مجوز هستند. از مجموع این تعداد به گفته رئیس این اتحادیه تنها بین 25تا 30درصد توان ادامه کار را دارند و بیشتر واحدهای صنفی با مشکل کمبود شدید نقدینگی مواجهند؛ به این شکل که یا اجناسشان روی دستشان مانده یا تولیداتشان را فروخته و طلبکارند و یا چک‌های برگشت خورده‌ای دارند که نمی‌توانند کاری با آن انجام دهند. این در حالی است که میانگین هزینه ماهانه یک تولیدی با 5کارگر بدون درنظر گرفتن اجاره محل، چیزی در حدود 55میلیون تومان است؛ 15میلیون تومان دستمزد و 40میلیون تومان مواداولیه؛ هزینه‌ای که بیشتر واحدهای صنفی توان پرداخت آن را ندارند. آقاکوچکی حمایت از تولیدی‌ها با پرداخت وام با سود پایین و بدون سختگیری‌های معمول از قبیل ضمانت‌های سنگین را تنها راه سرپا نگه‌داشتن تولیدکننده‌ها می‌داند و می‌افزاید: هیچ‌کدام از وعده‌های دولت در زمینه حمایت از اصناف، عملی نشده و به‌تازگی نیز اعلام شده به تولیدی‌هایی که واحدهای خود را تعطیل کرده بودند وام تعلق نمی‌گیرد، این در حالی است که تعطیلی واحدهای صنفی به دستور دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا انجام گرفته و به خواست خود اصناف نبوده است. وام 12میلیون تومانی به ازای حفظ هر کارگر هم تا امروز در حد حرف بوده و به هیچ‌یک از اصناف وامی پرداخت نشده است. به‌نظر می‌رسد دولت، بودجه‌ای برای تحقق وعده‌هایی که به اصناف و مشاغل آسیب‌دیده از کرونا داده است، در اختیار ندارد.

در انتظار جبران زیان‌های وارده

 واحدهای تولیدی و فروشگاهی پوشاک بعد از 3‌ماه تعطیلی فعالیت خود را از سر گرفته‌اند اما هنوز شرایط کار از لحاظ نقدینگی، افزایش هزینه‌های تولید و استقبال مردم، به‌گونه‌ای نیست که آنها را به جبران زیان‌های وارده در دوران کرونا امیدوار کند