حال ناخوش تولیدات صنعتی جهان

روند کاهشی فعلی  تولیدات صنعتی جهان در حالی است که این تولیدات پیش از این نیز در مسیری نزولی قرار داشت، امری که از کند شدن موتور رشد اقتصاد جهانی در طول سال 2019 حکایت دارد. شیوع جهانی طاعون «کووید-19» این روند نزولی را در فصل نخست 2020 شدت بخشید. عمده کشورها از ماه مارس (انتهای فصل نخست) تاکنون فعالیت‌های اقتصادی خود را متوقف کرده‌اند، توقفی که در برخی کشورها نظیر چین زودتر اتفاق افتاد (از آغاز 2020). با این شرایط انتظار می‌رود در فصول پیش‌رو تولیدات صنعتی اقتصادهای پیشرفته و عمده اقتصادهای درحال‌توسعه با کاهش بسیار شدید مواجه شود.

اقتصادهای صنعتی که تعطیلی کسب‌وکارهایشان از انتهای فصل نخست آغاز شده، برای فصل نخست 2020 کاهش ملایمی را از سطح تولیدات صنعتی خود گزارش کرده‌اند. در این فصل تولیدات صنعتی این گروه از کشورها به طور میانگین نسبت به فصل اول 2019 با کاهش 5/ 2 درصدی مواجه شد. البته در پی تداوم رشد اقتصادی ضعیف برای سه سال پیاپی، پیش از این نیز تولیدات صنعتی این کشورها روندی نزولی را تجربه می‌کرد.  در فصل نخست 2020 تولیدات صنعتی آمریکای شمالی 4/ 2 درصد افت داشت. در کنار شیوع «کووید-19»، تداوم نااطمینانی‌های تجاری و تنش‌های تعرفه‌ای، به‌ویژه میان آمریکا و چین، عاملی مضاعف برای افت تولیدات این منطقه بود. به دلایل مشابه، تولیدات صنعتی اقتصادهای صنعتی اروپا نیز در این فصل با کاهش 4/ 4 درصدی مواجه شد. در منطقه شرق آسیا اما به لطف عملکرد قدرتمند کره‌جنوبی و تایوان، سطح تولیدات صنعتی فصل نخست امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته بدون تغییر ماند.

چین، بزرگ‌ترین کارخانه‌دار جهان، در فصل نخست 2020 به‌شدت از «کووید-19» آسیب دید، جایی که تولیدات صنعتی کاهش بی‌سابقه‌ای را به ثبت رساند. بر اساس ارقام شاخص تعدیل‌شده با تغییرات فصلی، تولیدات صنعتی چین در فصل نخست 1/ 14 درصد سقوط کرد، سقوطی که عمدتا ناشی از اجرای محدودیت‌های مقابله با ویروس کرونا بود. البته پیش‌تر و در سال 2019 نیز تولیدات صنعتی چین روندی رو به کاهش را در پیش گرفته بود. تولیدات صنعتی در سایر اقتصادهای نوظهور و درحال‌توسعه (غیر از چین) که هنوز در فصل نخست گرفتار «کووید-19» نشده بودند اما کاهش ملایم 8/ 1 درصدی را ثبت کرد. این عملکرد اقتصادهای نوظهور و درحال‌توسعه عمدتا متاثر از رشد حلزونی‌بود که به‌دنبال کاهش سراسری سال 2018 اتفاق می‌افتاد. اقتصادهای درحال‌توسعه آسیا-پاسیفیک (منطقه غرب اقیانوس آرام شامل شرق آسیا، جنوب آسیا، جنوب شرقی آسیا و اقیانوسیه) که در سال‌های اخیر رشد‌های خیره‌کننده‌ای را به ثبت رساندند، کاهش منفی 5/ 2 درصدی را برای تولیدات صنعتی فصل نخست 2020 خود گزارش کردند. ویتنام در میان معدود کشورهای این منطقه بود که عملکرد قدرتمند خود را با رشد مثبت 9/ 7 درصدی حفظ کرد، جایی که تولیدات صنعتی هند در فصل نخست 4/ 5 درصد دیگر سقوط کرد.

کشورهای منطقه آمریکای لاتین شاهد کاهش 8/ 2 درصدی درتولیدات صنعتی فصل نخست خود بودند. در این منطقه تولیدات صنعتی اکوادور رشد 4/ 1 درصدی را به ثبت رساند، در حالی که تولیدات آرژانتین، مکزیک و برزیل به ترتیب با کاهش 3/ 6، 4/ 3 و 2/ 2 درصدی مواجه شد. از طرفی برآوردها از آمارهای محدود قاره آفریقا حاکی از آن است که تولیدات صنعتی این قاره در فصل نخست حدود 2/ 0 درصد افزایش یافت، افزایشی که در فصل چهارم 2019 روی نرخ یک درصد قرار داشت.

آمارهای تازه‌ترین گزارش «یونیدو» به طور مشخص نشان می‌دهد تولیدات صنعتی جهان گرفتار شوک‌های خارجی (همچون ویروس کرونا) شده است. ریسک‌ها و نااطمینانی‌های دیگر شامل بالا آمدن مرزها و مقررات تجاری و همچنین خروج انگلیس از اتحادیه‌ اروپا (موسوم به برگزیت) که در اواخر 2019 عامل اصلی روند کاهشی تولیدات صنعتی جهان بودند، در جایگاه ثانویه قرار گرفته‌اند. با توجه به اینکه فعالیت‌های صنعتی و کارخانه‌ای یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادها محسوب می‌شود، کاهش در تولیدات این بخش اثرات جدی بر اقتصاد جهانی می‌گذارد. «کووید-19» دولت‌ها را در سراسر جهان مجبور کرد تا فورا برای محدودسازی شیوع این ویروس و حمایت از اقتصادهای ملی خود واکنش نشان دهند. البته هنوز مانده است اثرات اقتصادی این واکنش‌ها به طور کامل نمایان شود. در این رابطه این احتمال وجود دارد که تولیدات صنعتی جهان با تحول روبه‌رو شود، به این خاطر که کشورهای جهان، به‌ویژه اقتصادهای صنعتی، متوجه وابستگی بالای خود به واردات شدند، وابستگی‌ای که ریشه در برون‌سپاری تامین منابع فعالیت‌های تولیدی در گذشته دارد.