غریب‌آبادی: ایران قلمرو خود را بر مبنای ادعاهای دشمنان به‌روی آژانس باز نمی‌کند

متن سخنرانی نماینده دائم کشورمان به شرح زیر است:

خانم رئیس، مدیرکل، عالیجنابان، خانم ها وآقایان

در ابتدا، مایلم نگرانی جدی جمهوری اسلامی ایران در مورد احتمال در معرض مخاطره قرار گرفتن محرمانه بودن این نشست را به ثبت برسانم. کارشناسان فنی هشدار داده اند که با برگزاری نشست در این قالب، بدون شک هیچ کنترلی در خصوص اینکه چه کسی هم اکنون در حال شنیدن، ضبط کردن، و افشای اطلاعات محرمانه می باشد، وجود ندارد. اجازه بدهید اعلام کنم که در صورت روی دادن چنین اتفاقی، دبیرخانه در قبال عدم رعایت دقیق اصول محرمانگی، پاسخگوی عواقب آن خواهد بود؛ ضمن اینکه مسئولیت کشورهای عضو نیز به ویژه با توجه به اینکه چنین اطلاعات محرمانه ای به رسانه ها درز نموده و حتی توسط برخی موسسات منتشر شده است، نباید نادیده گرفته شود. بسیار اساسی است که آژانس تدابیر مناسب را برای تضمین حفاظت از محرمانگی اطلاعات، از جمله زمانی که چنین اطلاعاتی در اختیار دولت های عضو قرار می گیرد، اتخاذ نماید.

پس از انتشار گزارش مدیرکل در روز جمعه 5 ژوئن 2020، نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران مواضع اولیه را در این خصوص ارائه کرد که در تاریخ 9 ژوئن 2020 به عنوان سند آژانس نیز ثبت و توزیع گردید.

خانم رئیس،

سطح گسترده همکاری های فعلی میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس به آسانی حاصل نشده است که بخواهد بواسطه منافع سیاسی برخی کشورها کاهش یابد. مایلم به برخی از مهمترین جنبه های برجسته این همکاری، به شرح زیر اشاره کنم:

• ایران، پروتکل الحاقی را در نتیجه برجام، به طور موقت و داوطلبانه اجراء می کند.
• ایران، به تنهایی با 432 بازرسی در سال 2019، پذیرای بیش از 20 درصد از کل بازرسی های آژانس در سطح جهانی بوده است.
• ایران در سال 2019، 33 دسترسی تکمیلی را برای آژانس فراهم نمود که 73 درصد از کل دسترسی های تکمیلی آژانس در بین دولت های دارای موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی و بدون جمع بندی گسترده تر (62 کشور) می باشد.
• سهم بازرسی های ایران در بازه سال های 2010 تا 2019، از 4 درصد به 20 درصد در سطح جهانی افزایش یافت و تقریباً 7 بازرس به طور پیوسته و روزانه، در طول سال در ایران حضور دارند.
• علیرغم مشکلاتی که آژانس در چندین دولت عضو جهت اجرای پادمان در شرایط کرونا با آن روبرو بوده است، همانطور که توسط مدیرکل گزارش گردید، فعالیت های راستی آزمایی در ایران حتی با پشتیبانی پروازهای چارتر بدون توقف ادامه داشت، که آژانس از آن به عنوان یک همکاری استثنائی یاد کرد.
• در حالی که ایران اجرای برخی تعهدات خود تحت برجام را متوقف کرده است، فعالیت های راستی آزمائی آژانس تحت تأثیر این تدابیر جبرانی قرار نگرفته است.

خانم رئیس،

مایلم بر سیاست بنیادین ایران برای تداوم تعامل و همکاری با آژانس در راستای تعهدات خود ذیل موافقت نامه های پادمان تاکید کنم. با توجه به این امر، جمهوری اسلامی ایران به حق آژانس برای طرح سؤالات مشروع، درخواست شفاف سازی، یا درخواست دسترسی، بر اساس مأموریت خود و مطابق رویه های مصوب، اذعان می کند؛ ضمن اینکه همچنین بر حقوق خود به عنوان یک دولت عضو جهت درخواست ارائه دلایل متقن و اسناد و استدلال های پشتیبان از سوی آژانس در این زمینه تاکید می کند.

ایران همچنین معتقد است که تعهدات کشورهای عضو، نامحدود نیستند و در چارچوب اسناد مربوطه تعریف شده اند. حقوق آژانس و تعهدات کشورهای عضو، دو طرف یک سکه هستند که تقویت کننده یکدیگر می باشند. هم "تضعیف حقوق آژانس" و  هم "تضعیف حقوق یک کشور عضو" نبایستی به عنوان یک گزینه مطرح شود.

خانم رئیس،

در مورد دو درخواست آژانس برای دسترسی، اجازه دهید تحولات را از مارس 2020 به طور خلاصه بیان کنم. ایران در طول دو ماه گذشته، تعامل سازنده خود با آژانس را با هدف حصول به یک درک مشترک بر روی جوانب مختلف درخواست ها ادامه داد تا مسیر برای یافتن یک راه حل هموار شود.

در همین راستا، دو دور بحث و گفتگو در 29 آوریل و 16 می 2020 در تهران بین مقامات ذیربط جمهوری اسلامی ایران و هیأت آژانس بین المللی انرژی اتمی به سرپرستی معاون مدیرکل در امور پادمان برگزار شد که طی آن، طرفین وارد بحث های محتوایی در مورد چگونگی رسیدگی به موضوعات، به شیوه ای حرفه ای و سودمند شدند.

ایران در این نشست ها صریحاً دو ابهام و نگرانی اصلی خود را مطرح کرد که کاملاً قانونی و مشروع هستند و مطابق با مفاد موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی هستند. اول اینکه، درخواست های آژانس مبتنی بر اطلاعات غیرمعتبر و بی ارتباط با پادمان است که چنین اطلاعاتی نه در دسترس عموم بوده (اطلاعات منابع باز)، و نه معتبر و قابل راستی آزمایی هستند. نیازی به گفتن نیست که هر اطلاعاتی که ادعا می شود از طریق به اصطلاح عملیات مخفی یا فعالیت های اطلاعاتی بدست می آید و هرگونه استفاده بعدی از آن ها به عنوان مبنایی برای درخواست ها، مطابق با اساسنامه آژانس نبوده و در نتیجه، نباید هیچ جایگاهی در فرآیند فعالیت های راستی آزمایی داشته و طبیعتاً هیچ تعهدی نیز برای ایران ایجاد نمی کنند. در مورد اطلاعات منضم به نامه 21 می 2020 آژانس که در گزارش به آن اشاره شده است نیز تأکید می شود که تصاویر ماهواره ای ارائه شده، حاوی اطلاعات منطقی و متقنی که بتواند بعنوان مبنایی برای اثبات مشروعیت درخواست های آژانس قرار گیرد، نیست. بدیهی است که آژانس فاقد استدلال های منطقی کافی است؛ به عنوان مثال، گزارش آن سرشار از عباراتی مانند " احتمال وجود "، "استفاده یا ذخیره احتمالی" و "انجام احتمالی فعالیت های مرتبط هسته ای" می باشد.

دوم، ایران همچنین نگرانی های جدی خود در مورد تلاش ها برای باز کردن یک فرآیند بی پایان راستی آزمائی و رسیدگی به ادعاهای ساختگی مداوم را ابراز کرده است. خاطر نشان می شود تمامی موضوعات باقی مانده گذشته در مورد برنامه هسته ای ایران، توسط قطعنامه 72/2015 شورای حکام در تاریخ 15 دسامبر 2015 مورد بررسی قرار گرفته و بسته شده اند. در همین زمینه، مایلم نگرانی ها و مخالفت شدید ایران را در مورد برخی اغراض و نیت ها برای تغییر مسیر و بازگشایی مجدد ادعاهای گذشته که بسته شده اند، به بهانه های مختلف، اعلام نمایم.

با توجه به ابهامات و نگرانی های قانونی فوق الذکر که هنوز نیاز به شفاف سازی بیشتری دارند، ایران معاون پادمان آژانس را برای انجام مباحث بیشتر به تهران و یا برگزاری یک جلسه در وین با هیئت ایرانی در مناسب ترین زمان برای آژانس، دعوت کرده است. در همین زمینه، و با توجه با همکاری گسترده میان ایران و آژانس و تعداد قابل توجه فعالیت های راستی آزمایی در حال اجراء در ایران، موضع ایران درخصوص چنین موضوع غیر فوری نبایستی به عنوان "انکار یا رد" خوانده شود.

خانم رئیس،

در حالی که ایران آمادگی خود را برای ادامه رایزنی ها با آژانس با هدف رسیدگی به اختلافات موضوعی و حل و فصل هرچه سریعتر مسائل جاری اعلام نموده است، انتشار گزارش فعلی توسط مدیرکل با تأسف و ناامیدی عمیق نگریسته می شود. در حالی که گزارش آژانس از اجرای پادمان در سال 2019 در جهان مشکلات مختلفی را در زمینه اجرای پادمان در چندین دولت عضو برشمرده است، این یک تناقض آشکار است که آژانس به گونه ای رفتار می کند که گویی مسئله دیگری به جز ارائه گزارش در مورد ایران وجود ندارد. ما این رفتار را نه بی طرفانه و نه حرفه ای، بلکه یک استاندارد دوگانه تلقی می کنیم.

اگر به تحولات بعد از ماه مارس پیرامون این دو موضوع نگاه شود، واضح است که پیشرفت خوبی حاصل شده، و این ناعادلانه و غیر واقعی است که بگوییم ما هنوز در همان وضعیت قبلی قرار داریم. نیازی به گفتن نیست که ایران آمادگی خود را برای "رسیدگی به درخواست های آژانس، همانگونه که در گذشته هم انجام شده است"، حتی قبل از این نشست شورای حکام، در صورتی که دو نگرانی اصلی آن رفع شود، اعلام کرده بود. با این وجود، نادیده گرفتن نگرانی های مشروع مطرح شده ایران، عدم ارائه دلایل متقن و منطقی برای توجیه پذیری چنین درخواست هایی از سوی آژانس، و درخواست سیستماتیک و مکانیک (رویه ای) دسترسی توسط آژانس، نمی بایست اتفاق می افتاد.

همانطور که هیأت های محترم ممکن است به یاد بیاورند، در جلسات توجیهی فنی آژانس اظهار شد که این ادعاها به بیش از 17 سال قبل بر می گردند، اثبات نشده اند، از هیچ فوریتی برخوردار نبوده، و هیچ خطر اشاعه ای نیز ندارند. همچنین، توسط مقامات آژانس گفته شد که یکی از دو مکان مزرعه و دیگری یک بیابان است. احتمالاً ممکن است بپرسید که چرا ایران به طور اتوماتیک دسترسی به این دو مکان را ارائه نمی کند تا سیاسی بودن آن ها را اثبات کند. پاسخ، واضح است: به عنوان یک موضوع حاکمیتی، هیچ کشوری قلمرو خود را فقط بر اساس ادعاهای مستمر مطرح شده از سوی دشمن خود، به روی بازرسی ها باز نمی کند، حتی اگر بدیهی باشد که نتیجه، نادرست بودن این ادعاها را ثابت می کند. مایلم از کشورهای عضو بخواهم که خود را جای ما قرار داده و ببینند آیا خودشان حاضرند صرفاً بر اساس ادعاهای بی پایه و اساسی که هر از چندگاه از سوی دشمنانشان مطرح می شود، با آژانس وارد تعامل شوند؟!

خانم رئیس،

 از آنجا که گزارش مدیرکل، همچنین به آزمایشات تولید فلز اورانیوم در آزمایشگاه جابربن حیان اشاره می کند، مایلم به اطلاع برسانم که آژانس به تمامی فعالیت های راستی آزمایی مرتبط گذشته، از جمله گزارش قبلی خود تحت عنوان GOV / 2015/68 در مورد ارزیابی مجدد عدم تطبیق های احتمالی در این خصوص، کاملاً بی توجه بوده است. این گزارش تأیید می کند که: "آژانس در سال 2014 این اطلاعات را دوباره بررسی کرد و ارزیابی نمود که میزان اورانیوم طبیعی درگیر، مرتبط با عدم قطعیت های مربوط به حسابرسی مواد هسته ای و اندازه گیری های مرتبط می باشد." بایستی اضافه شود که مواد مرتبط با این پروژه، از زمان اولین روز راستی آزمایی در سال 2003، تحت مهر و موم آژانس قرار دارد.

خانم رئیس،

اجازه دهید یک بار دیگر تأکید کنم که سطح فعلی همکاری های ایران و آژانس مثال زدنی است که برخی از جوانب آن را در این بیانیه توضیح داده ام. این بر عهده همه ماست تا حافظ چنین منبع غرور و افتخاری برای همه، از جمله آژانس و کشورهای عضو باشیم. و ما باید در برابر کسانی که می خواهند این دستاورد مهم را به خاطر امتیازات سیاسی کوتاه بینانه خود نابود کنند، متحد بایستیم. این مسئولیت نمی تواند تنها توسط ایران برعهده گرفته شود، و اگر این امر خدشه دار شود، همه ما بایستی تأثیرات منفی آن را تحمل کنیم. در این چارچوب، صرف اینکه گفته شود مسائل مربوط به پادمان از برجام جداست، کاملاً اشتباه است. فراموش نکنیم که حجم وسیعی از بازرسی ها و دسترسی های تکمیلی در ایران، در نتیجه اجرای موقت و داوطلبانه پروتکل الحاقی ذیل برجام انجام می شود و حتی این دو درخواست دسترسی آژانس نیز به لطف اجرای پروتکل الحاقی صورت گرفته است!

خانم رئیس،

بسیاری از جمله دبیرخانه می گویند که احترام به مأموریت آژانس و رژیم پادمان و راستی آزمایی نباید به خطر بیفتد. جمهوری اسلامی ایران نیز کاملاً با این اصل موافق است و معتقد است که دبیرخانه به عنوان متولی اصلی، باید خود را در خط مقدم این کمپین از طریق رعایت دقیق مفاد اساسنامه آژانس و موافقتنامه پادمان قرار دهد. "احترام" و "اعتماد" در طول زمان ایجاد می شوند، اما می توانند در عرض چند ثانیه در هم شکسته و از بین بروند. جمهوری اسلامی ایران مایل است مجدداً اعتقاد خود را مبنی بر اینکه اجرای فعالیت های راستی آزمایی نیازمند همکاری با حسن نیت دو طرف است، تکرار نماید. با توجه به این موضوع، ایران قویا از دبیرخانه و اعضای آژانس می خواهد تا در برخورد با این موضوع، تدبیر و هوشیاری نشان دهند و از ورود به فرآیندها و رهیافت های عجولانه پرهیز کنند. هرگونه رویکرد سیاسی یا تصمیم از طریق سوء استفاده از شورای حکام، مطمئناً سطح فعلی همکاری ایران و آژانس را تضعیف خواهد کرد، و مسئولیت و عواقب آن نیز بر عهده حامیان آن خواهد بود.

در این چارچوب، از آژانس خواسته می شود تا مأموریت خود را بطور حرفه ای، مستقل و بی طرفانه اجراء کند. هر گونه فشار یا دخالت در فعالیت های آژانس، بویژه فرایند راستی آزمائی با هدف پیگیری دستور کار سیاسی، کارآمدی و اعتبار آژانس را به مخاطره می اندازد، کاملا غیرسازنده بوده، و باید تقبیح شده و رد گردد.