سرویس اقتصاد مشرق- حسن روحانی رئیسجمهور در روزهای اخیر از مثبت شدن رشد اقتصادی بدون نفت کشور در سال گذشته به عنوان یک موفقیت بزرگ در برابر تحریمها یاد کرده و آن را نشانه مدیریت مناسب دولت خوانده است.
استناد آقای روحانی در این زمینه به آمارهای بانک مرکزی است که چند روز پیش اعلام کرد رشد اقتصادی بدون نفت کشور (به قیمتهای ثابت سال 1390) در سال 1398، به عدد 1.1+ درصد رسید. البته آقای روحانی اشارهای به شاخص اصلی رشد اقتصادی کشور (رشد تولید ناخالص داخلی با احتساب نفت) که منفی شش و نیم درصد اعلام شده، نمیکند.
البته مرکز آمار که زودتر از بانک مرکزی گزارش رشد اقتصادی سال گذشته را منتشر کرد، رشد اقتصادی بدون نفت کشور در سال 1398 را هم منفی شش دهم درصد اعلام کرده بود اما طبیعی است که رئیس دولت این بار، ترجیح داده به گزارش بانک مرکزی استناد کند، چون رشد اقتصادی بدون نفت کشور را مثبت اعلام کرده است.
در سالهای اخیر دوگانگی آماری بین بانک مرکزی و مرکز آمار موجب حسن استفاده دولتمردان شده است، به طوری که هر جا مرکز آمار گزارش مثبتتری ارائه کرده، دولتمردان به آمار آن استناد میکنند و بالعکس.
مثلاً در سال 1397 مرکز آمار نرخ تورم را 5-4 درصد کمتر از بانک مرکزی محاسبه میکرد و همین موجب دستور دولت به بانک مرکزی شد تا از آبان 1397 آمار تورم را منتشر نکند زیرا از ماه مذکور بانک مرکزی تورم نقطه به نقطه را بالای 40 درصد محاسبه کرده بود.
اکنون اما در موضوع رشد اقتصادی، قضیه برعکس شده و گزارش بانک مرکزی بیشتر به مذاق دولتمردان خوش آمده و چون بانک مرکزی رشد اقتصادی بدون نفت کشور در سال گذشته را مثبت اعلام کرده و مرکز آمار منفی و لاجرم استناد به گزارش بانک مرکزی بر سر زبان مسئولان ارشد دولت افتاده است.
البته قطعاً یکی از آمارهای مذکور غلط است، به هر حال رشد اقتصادی بدون نفت کشور در سال گذشته یا منفی بوده یا مثبت که باید فکری به حال این دوگانگی آماری کرد.
بازخوانی مواضع روحانی درباره رشد اقتصادی سال 1391
موضوع مهمتری که در این باره وجود دارد، برخوردهای دوگانه آقای روحانی در اعلام نرخ رشد اقتصادی است.
آقای روحانی در سال 1392 که در دولت یازدهم شروع به کار کرد، دهها بار از رشد اقتصادی منفی در سال 1391 به عنوان ثمره عملکرد دولت دهم یاد کرد.
اشاره آقای روحانی به گزارش بانک مرکزی بود که رشد اقتصادی سال 1391 را منفی اعلام کرده بود. این در حالی است که مطابق همان آمار بانک مرکزی، رشد اقتصادی بدون نفت سال 1391 مثبت چهار دهم درصد اعلام شده است.
رشد اقتصادی کشور بر اساس آمار بانک مرکزی (به قیمتهای ثابت سال 1390)
سال |
رشد اقتصادی با نفت |
رشد اقتصادی بدون نفت |
1391 |
منفی 7/ 7 درصد |
مثبت 4/ 0 درصد |
1398 |
منفی 5/ 6 درصد |
مثبت 1/1 درصد |
علت منفی شدن رشد اقتصادی کشور در سالهای 1391 و 1398 نیز مشخص است. با توجه به سهم بالای درآمدهای نفتی از اقتصاد کشور، با اثرگذاری تحریمهای آمریکا برای جلوگیری از صادرات نفت ایران در هر دو مقطع، رشد اقتصادی بخش نفت به شدت منفی شد به طوری که در سال 1391 رشد بخش نفت به منفی 5/ 36 درصد و در سال 1398 به منفی 7/ 38 درصد سقوط کرد. کاهش چشمگیر رشد ارزش افزوده بخش نفت در هر دو مقطع، موجب پایین کشیده شدن رشد اقتصادی کشور شد.
بنابراین رشدهای اقتصادی منفی 6 تا 8 درصدی کشور در سالهای 1391 و 1398 عمدتاً نتیجه سقوط رشد بخش نفت بود که اثرگذاری تحریمهای نفتی را نشان میداد.
در سال 1395 هم که رشد اقتصادی کشور 5/ 12 درصد شد به علت رفع تحریمهای نفتی بود که سبب شد با افزایش صادرات نفت، رشد ارزش افزوده بخش نفت به 5/ 61 درصد برسد و سبب افزایش رشد کلی اقتصاد کشور هم شود در حالی که در همان سال رشد اقتصادی کشور بدون لحاظ نفت، فقط 3/3 درصد بود. در چند سال اخیر بارها شاهد بودهایم که آقای روحانی به رشد اقتصادی دورقمی سال 1395 به عنوان موفقیت دولت در زمینه شاخص رشد اقتصادی، استناد میکند.
اما نگاهی به سخنان آقای روحانی درباره اعلام رشد اقتصادی سال 1391 که مربوط به دولت قبل است و سال 1398 که مربوط به دولت فعلی است، نشان میدهد وقتی آقای روحانی درباره عملکرد دولت خودش در سال 1398 سخن میگوید به آمار رشد اقتصادی بدون نفت استناد میکند که مثبت بوده اما وقتی درباره عملکرد دولت قبل در سال 1391 سخن میگوید، به آمار رشد اقتصادی با نفت استناد میکند که منفی شده بود.
این دوگانگی در اعلام آمار رشد اقتصادی دور از انصاف است که رشد اقتصادی سال آخر دولت قبل را به طور کل و با احتساب بخش نفت اعلام کنند تا رقم منفی به دست آید و رشد اقتصادی سال 1398 را بدون احتساب نفت اعلام کنند که رقم مثبت به چشم آید.
جدول: نمونهای از سخنان آقای روحانی درباره آمار رشد اقتصادی در دولت قبل و دولت فعلی
6 آذر 1392 |
این که تورم بالای 40 درصد و رشد هم منفی باشد در سال 91 شاهد آن بودیم |
29 مرداد 1393 |
همه علائم میگویند که ما در حد سال گذشته موفقیت داشتهایم، در سال 91 رشد اقتصادی ما منفی 6.8 درصد در سال 92 و منفی 1.1 درصد بوده است که خود گویای حرکت به سمت مهار رکود است. |
8 شهریور 1393 |
در سال 91 رشد اقتصادی منفی 6.7 و در سال 92 منفی 1.1 بود که عزم ما کاهش این رشد منفی بود. |
4 مهر 1393 |
رکود اقتصادی طی این دو سال (91 و 92)، درمجموع رشد منفی نزدیک 10 درصدی برای کشور به بار آورده بود اما ایران در مدت یک سال، از رشد منفی به رشد مثبت بالای 4 درصد رسیده است. |
3 دی 1393 |
در دو سال گذشته سال 92 و 91 رشد ما منفی بوده است، نه تنها به جلو حرکت نداشتهایم بلکه رشد منفی داشتهایم. مجموعاً در 6 ماهه اول دارای 4 درصد رشد هستیم، این را با سال 91 مقایسه کنید که 6.8 رشد منفی داشتیم. |
14 دی 1393 |
دولت یازدهم کار خود را در یک شرایط خاص اقتصادی آغاز کرد که تیتر آن رکود تورمی است، در دو سال پیاپی رشد اقتصادی کشور منفی بود؛ در دو سال پیاپی رشد اقتصادی منهای 6.8 و منهای 1.9 بود |
9 خرداد 1394 |
در سال 91 و 92 که بخشی از این سال را ما بودیم مجموعاً چیزی حدود 9 درصد رشد منفی اقتصادی داشتیم 6.8 درصد در سال 91 و 1.9 درصد در سال 92 که مجموع آن 9 درصد میشود یعنی هر کس در جیب مبارکش 100 تومان بوده است ما 9 تومانش را برداشتهایم و رشد منفی اقتصادی یعنی ثروت مردم کاستهایم. البته اگر رشد جمعیت را هم محاسبه کنیم این رقم نزدیک 10 درصد میشود. |
3 شهریور 1394 |
رشد اقتصادی در سال 91 منفی 6.8 دهم تا نزدیک منفی 7 درصد بود که در سال 92 هرچند این رشد مثبت نشد اما به منفی 1.9 رسید و توانستیم رشد اقتصادی را در سال 93 به مثبت سه برسانیم. نمیگویم این رشد اقتصادی خوب بوده است اما از منفی هفت به سه رسیدن حرکت عظیمی بود چراکه در شرایط خاصی که تحریمها ادامه داشت و قیمت نفت نیز در پایینترین حد بود رشد مثبتی بوده است. |
4 شهریور 1394 |
خروج از رشد منفی اقتصاد و رسیدن به رشد اقتصادی مثبتِ 3 در سال 93، نشانه بارز خروج از رکود است و امیدواریم امسال نیز رشد مثبت اقتصادی ادامه یابد. |
11 اسفند 1394 |
آنچه نیاز کشور است رشد هشت درصدی است، البته کشوری که در سال 91 و 92 دارای رشد منفی بوده و در شرایط رکود جهانی میخواهد رکود داخلی را بشکند، کار سادهای نیست. |
8 تیر 1395 |
اگر روزی جامعه ما از لحاظ اقتصادی دارای رکود عمیق و رشد منفی منهای هفت درصد بود، در آن جامعه سخن گفتن از رونق بیمعنا بود اما جامعهای که توانسته است یکبار رشد سه درصد را در سال 93 آزمایش و در سال 94 نیز به رغم همه سختیها و مشکلات رشد منفی نداشته و رشد مثبت یک درصد داشته باشد و امسال خود را برای رشد پنج درصد کرده است، امروز آمادگی دارد برای اینکه همه دست به دست هم دهیم و بتوانیم مسیر اقتصادی را در مسیر رونق قرار دهیم. |
24 مرداد 1395 |
دولت یازدهم در شرایطی فعالیت خود را آغاز کرد که رشد اقتصادی کشور منفی 6.8 درصد بود که امروز و در سهماهه نخست سال جاری به بیش از 4/4 درصد رسیده است. |
11 آبان 1395 |
هیچ دولتی بعد از جنگ تحمیلی نبوده که در آغاز کار، کشور با رشد منفی روبرو بوده باشد و دولت یازدهم در شرایطی کار خود را آغاز کرد که با 8 فصل رشد منفی روبرو بود. |
14 آذر 1395 |
در رشد اقتصادی بهجز دولت یازدهم هیچ دولتی بعد از جنگ تحمیلی تاکنون کار خود را با نرخ رشد منفی اقتصادی شروع نکرده است در حالی که این دولت در شرایطی کار خود را آغاز کرد که اقتصاد کشور دو سال پیاپی رشد منفی بزرگ را تجربه کرده بود. |
28 دی 1395 |
6.7 درصد در سال 91 رشد منفی داشتهایم، در سال 92 هم دو درصد داشتیم که درمجموع 9 درصد میشود؛ ولی ما در سال 93، سه درصد رشد مثبت داشتهایم |
22 بهمن 1395 |
در طول سه سال و نیم گذشته به همت جوانان و کارآفرینان و مردم غیور توانستیم رشد اقتصادی منفی 6.8 را به مثبت 4.7 تبدیل کنیم |
9 اسفند 1395 |
رشد منفی اقتصادی در سال 91 که منهای 6.8 درصد بود با نگرانیهای سیاسی نیز توأم شد. |
21 فروردین 1396 |
در برنامه خود گفتم رشد منفی را مثبت میکنم که رشد منفی در سال 91، منهای 6.8درصد بود، 93 اولین سالی بود که رشد منفی را مثبت کردیم. |
11 اردیبهشت 1396 |
آنهایی که دیروز به فکر مردم و کارگران نبودند و رشد اقتصادی در سال 91 منفی 6.8 بود، یعنی هفت درصد تولید کاهش یافته و چرخ تولید به عقب بازگشته بود و همه ارقام این را میگوید، آیا آن سال که هفت درصد زندگی و تولید مردم و کشور کاهش یافت، بهتر بود یا در سال 95 که بیش از هشت درصد رشد اقتصادی داشتیم؟ آیا رشد منفی خوشحالکننده است یا رشد مثبت؟ |
13 اردیبهشت 1396 |
در سال 91 رشد اقتصادی منفی 6.8 بود و در سال 92 هم باز رشدمان منفی بود اما در سال 93 و 94 و 95 رشد مثبت داشتیم. |
24 اردیبهشت 1396 |
رشد منفی 6.8 درصدی را به رشد دورقمی تبدیل کردیم. |
24 خرداد 1396 |
هیچ دولتی پس از جنگ تحمیلی تا به حال در شروع به کار خود با رشد منفی اقتصادی مواجه نبوده است، در حالیکه این دولت در شرایطی کار خود را آغاز کرد که اقتصاد کشور دو سال پیاپی رشد منفی بزرگ را تجربه کرده بود، بهطوریکه رشد اقتصادی در سال 91، منفی 6.8 درصد و در سال 92 منفی 1.9 درصد بود |
7 آذر 1396 |
در بحث رشد اقتصادی در دولت دوازدهم همزمان با کاهش تورم رشد منفی را مثبت کردیم و رشد سال 91 بر اساس گزارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منفی 6/8 (هشت ممیز شش) و بر اساس اعلام مرکز آمار منفی 4/6 (شش ممیز چهار) بود. در سال 92 این میزان کاهش یافت ولی همچنان رشد اقتصادی منفی بود تا اینکه در سال 93 رشد اقتصادی مثبت 3 درصد شد و در سال 94 به رغم مشکلاتی که وجود داشت، رشد اقتصادی مثبت یک شد. |
23 خرداد 1397 |
ما از رشد منفی در کشور به رشد مثبت اقتصادی رسیدهایم و چرا باید از صندوق رأی ناامید باشیم. |
6 شهریور 1397 |
ما بعد از جنگ اولین دولتی بودیم که با رشد منفی روی کار آمدیم. تنها دولتم بعد از جنگ هستیم که با رشد منفی 7.7 در سال 91 و در سال 92 هم رشد منفی داشتیم. |
21 خرداد 1399 |
در این شرایط تحریم جدید، رشد اقتصادی را از منفی 8 را به مثبت 14 رساندیم یعنی در سال 91 رشد اقتصادی منهای 8 بود که در سال 95 به اضافه 14 شد |
25 خرداد 1399 |
رشد مثبت 1.1 بدون نفت در سال 98 جزو افتخارات اقتصادی همه آنهایی است که در زمینه اقتصاد کشور تلاش میکنند. |
26 خرداد 1399 |
با وجودی که اکثر کشورهای جهان به واسطه شیوع ویروس کرونا با کاهش یا منفی شدن نرخ رشد اقتصادی مواجه شدهاند، نرخ رشد اقتصادی بدون نفت ما با وجود تحریمهای ظالمانه مثبت شد. |
27 خرداد 1399 |
هیچکس فکر نمیکرد، فشارهای اقتصادی که در سال 97 آغاز شد و به سرعت رشد اقتصادی کشور را منفی کرد، در سال 98 با وجود تشدید فشارها به رشد اقتصادی مثبت تبدیل شود |