درصد اخراجی‌های کرونا

نتایج این آمارها براساس مصاحبه تلفنی با 3هزار و 809 منبع اطلاع در کسب‌وکارهای سه بخش خدمات، صنعت و کشاورزی بوده و 46درصد از نمونه‌ها در بخش صنعت بوده است. نمونه‌های مراجعه شده براساس نوع فروش کسب‌وکار به چهار گروه حضوری، اینترنتی، تلفنی یا پستی و ترکیبی تقسیم شده‌اند. در این گزارش سابقه فعالیت 72درصد نمونه‌ها بالای 10 سال بوده است. همچنین در این گزارش اثر کرونا بر فعالیت کسب‌وکارها در قالب  سوالات کارشناسی مورد بررسی قرار گرفته است. «دنیای‌اقتصاد» در این گزارش برخی از موارد مهم این گزارش را تشریح می‌کند.

اثر بر فعالیت کسب‌وکار

سوال مهم نخست درباره ظرفیت فعالیت‌های در دو بازه زمانی «اسفند 98 و فروردین 99» در مقایسه با «اردیبهشت 99» بوده است. براساس آمارهای این گزارش، ویروس کرونا باعث شده است که در اسفند و فروردین 38درصد فعالیت‌ها تعطیل شود که این رقم در اردیبهشت ماه به 21درصد رسیده است. بنابراین روند کسب‌وکارها در اردیبهشت بهبود یافته است. در اسفند 22درصد از کسب‌وکارها با تمام ظرفیت کار می‌کردند که این رقم در اردیبهشت ماه به 34درصد افزایش یافته است. براساس این گزارش، 40درصد باقی نمونه‌ها با حجمی کمتر از ظرفیت کامل در اسفند و فروردین ماه فعالیت داشتند که این رقم در اردیبهشت به 45درصد رسیده است. پیش‌تر مرکز افکارسنجی «ایسپا» در یک نظرسنجی در فروردین اعلام کرده بود که 7/ 41درصد کسب‌وکار خود را تعطیل کردند.

اثر اصلی کرونا بر فروش

سوال مهم دیگر این است که بیشترین اثر کرونا بر کدام جنبه از فعالیت‌های کسب‌وکار بوده است؟‌ فروش، تولید، نیروی انسانی، جریان نقدینگی، پس‌انداز یا سایر عوامل. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین اثر بر فروش کسب‌وکار بوده به طوری که در اسفند و فروردین ماه 8/ 48درصد و در اردیبهشت ماه این رقم به 7/ 45درصد رسیده است. در بخش‌های خدمات، در اسفند و فروردین 1/ 41درصد و در اردیبهشت 8/ 37درصد بیشترین اثر را در میزان فروش ارزیابی کردند. در بخش کشاورزی این رقم در اسفند و فروردین 8/ 69درصد و در اردیبهشت ماه 6/ 56درصد گزارش شده است. در بخش صنعت و معدن نیز این رقم برای اسفند و فروردین 9/ 45درصد گزارش شده و در اردیبهشت ماه به سطح 4/ 44درصد رسیده است.

تعدیل نیروی کار در یک‌سوم مشاغل

در بخش دیگر این گزارش مطرح شده که اثر کرونا در وضعیت تعدیل، دورکاری و غیبت موقت نیروی کار چگونه بوده است؟‌ در اسفند و فروردین 30درصد از مشاغل حداقل یک نفر را تعدیل کردند که این رقم در اردیبهشت ماه به 20درصد کاهش یافته است. پیش‌تر «ایسپا» در یک نظرسنجی اعلام کرده بود 5/ 13درصد از افراد نظرسنجی‌شده، شغل خود را از دست داده‌اند. البته تفاوت نظرسنجی پژوهشکده مرکز آمار ایران با ایسپا این است که در نظرسنجی پژوهشکده مرکز آمار ایران از کسب‌وکارها سوال شده، اما در نظرسنجی ایسپا از افراد فعال سوال شده است.

براساس پژوهش پژوهشکده مرکز آمار ایران، در بازه زمانی اسفند و فروردین ماه در 25درصد از کسب‌وکارها حداقل یک نفر از دورکاری استفاده کرده که این رقم به 20درصد در اردیبهشت ماه می‌رسد. به بیان دیگر، حدود 75 تا 80درصد از مشاغل اصلا سیاست دورکاری را اجرا نکرده‌اند. در بخش دیگر این گزارش در ماه‌های اسفند و فروردین ماه 8/ 15درصد از کل بخش‌های کسب‌وکار حداقل یک نفر غایب موقت داشتند که این رقم در اردیبهشت ماه به 9/ 3درصد کاهش یافته است. درخصوص به کار گرفتن افراد جدید در اسفند و فروردین 8درصد کسب‌وکارها حداقل یک نفر نیروی جدید جذب کرده‌اند که این رقم در اردیبهشت ماه به 3/ 11درصد رسیده است. درخصوص افزایش ساعات کاری نیز در اسفند و فروردین 9/ 7درصد از کسب‌وکارها حداقل یک ساعت افزایش ساعت کاری داشتند که این رقم در فروردین به 7/ 8درصد می‌رسد.

عامل اصلی افزایش قیمت

یکی از سوالات مهم دیگر، اثر کرونا بر قیمت‌ها بود که پاسخ‌ها در سه دسته افزایش، کاهش و بدون تغییر طبقه‌بندی شده است. براساس این گزارش 5/ 24درصد از کسب‌وکارها در اسفند و فروردین افزایش قیمت داشتند، 22درصد کاهش قیمت داشته و 5/ 53درصد تغییر قیمتی نداشتند. این رقم در اردیبهشت به ترتیب به 28 درصد، 2/ 20درصد و 9/ 51درصد می‌رسد. بیشترین عامل تغییر قیمت در اسفند و فروردین ماه، تغییر قیمت مواد اولیه با 3/ 31درصد و در اردیبهشت ماه، تغییر تقاضا با 3/ 22درصد بوده است. در مورد تغییرات فروش نیز در کل بخش‌ها 70درصد در اسفند و فروردین کاهش فروش داشته‌اند که این رقم در اردیبهشت به 8/ 66درصد رسیده است. همچنین در اسفند و فروردین ماه 1/ 16درصد افزایش فروش داشتند که این رقم در اردیبهشت به 7/ 16درصد رسیده است. درخصوص تغییرات تولید در کل بخش‌های کسب‌وکار، 63درصد در اسفند و فروردین ماه کاهش تولید داشتند که این رقم در اردیبهشت به 2/ 57درصد می‌رسد. همچنین در اسفند و فروردین 8/ 15درصد افزایش تولید داشتند که این رقم در اردیبهشت به 5/ 16درصد افزایش یافته است.

راهکار اصلی، دریافت وام

یکی دیگر از سوالات مطرح شده درخصوص مشکلات اصلی کسب‌وکارها در دوره کرونا بوده است. براساس بررسی‌ها مهم‌ترین مشکل کسب‌وکارها در اسفند و فروردین ماه پرداخت حقوق و دستمزد با 25درصد بوده و پرداخت وام و اجاره با 21درصد در رتبه بعدی قرار دارد. این رقم در اردیبهشت به ترتیب 29درصد و 21درصد ارزیابی می‌شود. در بخش راهکارها نیز 44درصد از کسب‌وکارها دریافت وام از بانک‌ها را یک راهکار مهم می‌دانند، سایر راه‌حل‌ها نیز دریافت وام از شرکت‌های مالی خرد یا افراد حقیقی و کاهش هزینه‌های عملیاتی است. با توجه به اینکه در زمان شیوع کرونا، تقاضا کاهش یافته، پرسش دیگر این است که راهکار در نظر گرفته برای فروش محصولات چیست. در این خصوص مهم‌ترین راهکار فروش اینترنتی است، فروش اقساطی و فروش با تخفیف نیز به‌عنوان راهکار دیگر بنگاه‌ها در نظر گرفته شده است.

زمان برگشت به حالت عادی

پیش‌بینی اثر کرونا بر میزان تولید کالا یا ارائه خدمات ظرف سه ماه آینده مورد دیگری بود که نظرات پاسخگویان در این خصوص جمع‌آوری شده است. بر این اساس 8/ 62درصد از کسب‌وکارها معتقدند در سه ماه آینده کاهش تولید یا ارائه خدمات خواهند داشت.

 سوال دیگر نیز در این بخش، زمان لازم برای بازگشت به شرایط عادی بود. نتایج نشان می‌دهد 4/ 76درصد از پاسخ‌دهندگان سه ماه یا بیشتر زمان می‌خواهند تا به شرایط عادی کسب‌وکار بازگردند. یکی دیگر از موضوعات مورد پرسش، رعایت پروتکل‌های بهداشتی در محیط‌های کسب‌وکار برای قطع زنجیره کرونا است. 8/ 96درصد از کسب‌وکارها اعلام کردند پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند. این سطح در بخش صنعت، بیشتر از کشاورزی و معدن بوده است. همچنین در پاسخ به این سوال که چند درصد مشاغل از کمک‌های دولت در شرایط کرونا بهره‌مند شدند تنها 1/ 2درصد از مشاغل پاسخ مثبت دادند و 98درصد این کمک را دریافت نکردند. در آخرین سوال نیز از کسب‌وکارها پرسیده شده که برای حمایت از فضای کسب‌وکار چه انتظاری دارند؟ ‌9/ 23درصد از مشاغل اعلام کردند دولت تامین سرمایه در گردش را از طریق اعطای وام‌های با سود پایین در دستور کار قرار دهد. 4/ 11درصد از مشاغل درخواست تعویق بازپرداخت وام داشتند. 1/ 15درصد از کسب‌وکارها نیز متقاضی درخواست معافیت مالیاتی در زمان اپیدمی بودند. نکته جالب اینکه تنها 3/ 7درصد از کسب‌وکارها خواهان کاهش نرخ ارز در زمان کرونا بودند.