یکی از مواردی که حسابداران سازمان ها در محاسبه آن دچار اشتباه می شوند، اضافه کاری است. فرمول محاسبه اضافه کاری نیز مانند بسیاری از موارد دیگر با توجه به تغییرات قانون، دستخوش تغییرات می شود. عدم آگاهی از ماده های قانون کاری یا تغییرات شکل گرفته در شروع هر سال از مواردیست که باعث افزایش اشتباهات در محاسبه اضافه کاری می شود.
برای محاسبه دقیق اضافه کاری، لازم است تا با مفهوم این عبارت به خوبی آشنا باشید و روش های محاسبه و همچنین باید و نبایدهای فرمول محاسبه را بدانید. در این مقاله به صورت کامل این موارد را بررسی کرده ایم.
مفهوم دقیق اضافه کاری چیست؟
اولین نکته ای که در فرآیند محاسبه اضافه کاری وجود دارد، شفاف بودن مفهوم و ماهیت موضوع اضافه کاری است. برای تکمیل شدن پازل ذهنیتان درباره مفهوم اضافه کاری، توضیح مختصری را ارائه می دهیم.
به صورت کلی برای هر فردی که در جایگاه کارمند یا کارگر قرار دارد، 44 ساعت کاری در طول یک هفته در نظر گرفته می شود. این بازه زمانی، طبق ماده 51 قانون کار تصویب شده است.
با این حال در صورتی که حجم کار فرد به گونه ای باشد که نیاز به کار کردن در مدت زمان بیشتری باشد، اضافه کاری برای او محسوب می شود. این موضوع طبق ماده 59 قانون کار بررسی می شود.
حال با توجه به اینکه مفهوم اضافه کاری را بررسی کردیم، به بررسی قوانین و شرایط محاسبه اضافه کاری می پردازیم. به صورت کلی باید توجه داشته باشید که یاد گرفتن محاسبه اضافه کاری، مانند مباحث دیگر از جمله آموزش مالیات نیست که تنها به آموزش نیاز داشته باشد. بلکه شما باید قوانین و باید و نبایدهای مربوط به محاسبه اضافه کاری را بدانید.
شرایط اضافه کاری و دریافت حقوق
اضافه کاری با توجه به دو شرط اصلی صورت می گیرد. شرط اول درباره موافقت نیرو کار برای اضافه کاری است. در اصل نیروی کار باید با میل خود برای اضافه کاری اقدام کند. در صورتی که نیرو، راضی به انجام کار (بیش از زمان در نظر گرفته شده) نباشد، نمی توان او را برای اضافه کاری مجبور کرد. همچنین دستمزد اضافه کاری 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی است. این مبلغ همراه با حقوق هر ماه کارگر و کارمند، سر ماه محسابه و پرداخت خواهد شد.
نحوه محاسبه دستمزد اضافه کاری
با توجه به شرایطی که طبق ماده 59 قانون برای اضافه کاری وضع شده است، نرخ محاسبه اضافه کار هر ساعت برابر با 1.4 مزد ساعات عادی است. ساعات کاری طبق ماده 53 قانون کار به دو دسته اصلی تقسیم شده است. از ساعت 6 بامداد تا 22 کار روزانه محسوب می شود و ساعات کاری که شروع آن از ساعت 22 است و تا ساعت 6 ادامه دارد.
حال در صورتی که یک کار به قسمت های مختلف تقسیم شود و مقداری از آن در طول روز و مقداری دیگر در طول شب انجام شود، اصطلاحا به آن کار مختلط می گویند. در این صورت برای مدت زمان کاری که در بازه زمانی شب انجام شده است، فوق العاده شب کاری، معادل 35% مازاد بر مزد هر ساعت تعلق خواهد گرفت.
فرمول محاسبه اضافه کاری
ﺍضافه کاﺭﯼ = ساعاﺕ ﺍضافه کاﺭﯼ*140%* (220ساعت/حقوﻕ پایه)
برای محاسبه اضافه کاری می توان از این فرمول استفاده کرد. اما لازم است بدانید که محاسبه دستمزد تعطیل کاری متفاوت با این فرمول است. معمولا در نظر نداشتن یا عدم آگاهی نسبت همین مسائل استنثا در مواردی مانند محاسبه مالیات حقوق یا دستمزد اضافه کاری، مشکلاتی پیش می آورد. از این رو توصیه می شود در صورتی که برای محاسبه اضافه کاری از سیستم خاصی استفاده می کنید، حتما نسبت به صحبت عملکرد آن مطمئن شوید.
بهتر است با هدف جلوگیری از اشتباهات رایج محاسبه دستمزد، در بین انواع نرم افزار حسابداری خدماتی به دنبال بهترین آن باشید. نرم افزار حسابداری سپیدار همکاران سیستم، یکی از بهترین نرم افزارهایی است که می توانید تهیه کنید. این نرم افزار، به بهترین شکل ممکن طراحی شده و خدمات بی نظیری در آن فراهم شده است. پیشنهاد میکنیم در صورتی که به دنبال یک برنامه حسابداری باکیفیت هستید، به سایت سپیدار مراجعه کرده و امکانات ارائه شده را بررسی کنید. در نهایت به بررسی تعداد از نکات مهم می پردازیم.
نکاتی که باید درباره اضافه کاری بدانید
- طبق ماده 63 قانون کار، روز کارگر (11 اردیبهشت) جزو تعطیلات رسمی کارگران محسوب می شود. در اصل علاوه بر تمامی تعطیلات رسمی کشور، این روز نیز به عنوان یکی از روزهای تعطیل رسمی برای کارگران محسوب خواهد شد.
- در صورتی که کارگر در روزهای تعطیل رسمی کار کند باید یک روز دیگر تعطیل شود. در صورتی که این اتفاق نیوفتد و کارگر بدون تعطیل شدن در روز دیگری، کار خود را در تعطیلات رسمی انجام بدهد، می تواند اضافه کاری دریافت کند.
- ساعت کاری کارگر نباید از 8 ساعت در طول یک شبانه روز بیشتر باشد. به عبارتی این ساعات در طول هفته نباید از مرز 44 ساعت عبور کند. نکته ای که در این قسمت وجود دارد مربوط به کارهای سخت است. ساعات کاری برای کارهایی که سخت و زیان آور هستند، نباید از 6 ساعت در طول روز بیشتر شود. همچنین این مقدار در طول هفته، 36 ساعت است. در صورتی که ساعت کار بیش از این موارد باشد، دستمزد متناسب با شرایط قانون محاسبه خواهد شد.
در این قسمت به 3 نکته مهم درباره ساعت کار و اضافه کاری پرداختیم. به صورت کلی مهم ترین مسئله در محاسبه اضافه کاری، اجرای دقیق فرمول است. همچنین با هدف جلوگیری از اشتباهات رایج در این زمینه، تهیه و استفاده از چک لیست را به عنوان یک راهکار اصولی، توصیه می کنیم.