به گزارش ایسنا، سیدمحمد خامنه‌ای - رئیس بنیاد ایرانشناسی و رئیس همایش بین‌المللی «جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام» - در آیین افتتاحیه این همایش که بعد از دو دوره لغو شدن به دلیل شیوع ویروس کرونا در بیناد ایرانشناسی برگزار شد؛ هدف اصلی از برگزاری همایش را آغاز گفتگوی جهانی با متفکران عالم اعم از مرد و زن و تدوین قوانینی برای بیان مسئولیت و شأن واقعی زن بر مبنای تاریخ ایران و اسلام دانست.
او با بیان اینکه این همایش که ما را ملزم به انجامِ پژوهش و بررسی حقایقی درباره شأن زن و موقعیت تکوینی، آفرینشی و اجتماعی او می‌کند، به برخی مسائل شرعی درباره‌ی آفرینش زن پرداخت و ادامه داد: در بیان و بررسی این حقایق علمی و دینی باید به شأنی که خدا در جهان آفرینش آن را برای زن قرار داده و پایه گذاشته است و زن را لایق مسئولیت مهمی دانسته برسیم. مهمترین مسئله در آفرینش زن که تمام موجودات به عنوان اصل اولیه مکلف به آن هستند؛ تولید نسل و تربیت انسان کامل در این جهان است که این مسئولیت مهم در اصل به زن واگذار شده است.
او بنیاد ایرانشناسی را نهادی علمی و پژوهشی دانست و ادامه داد: در ایران قدیم و ایران باستان روحانیونی به نام «مُغ» حضور داشتند و به عنوان طبقه اجتماعی مستقل در کنار پادشاهان به امور مملکت می‌پرداختند. آنها اشخاص و شخصیت‌های فوق‌العاده‌ای مانند فلاسفه بزرگ، حکمای عرفان مآب، اهل ریاضت، اهل کشف و شهود، در سطح بالای علمی و دارای علوم مختلف مادی طبیعی و انسانی و عقلانی بودند. آنها توانستند به علت قدرت سیاسی و اجتماعی که داشتند در رأس امور بوده و حکومت را اداره کنند و توانستند فرهنگ والایی را برای ملت به وجود بیاورند و تمدن‌سازی و تولید علم کنند و آن را ترویج دهند.
وی گفت: فلاسفه بزرگ یونان مثل «فیثاغورث» و «تالس» شاگردان حکمت مغان در ایران بودند. بعضی از حکمای قدیم چین مانند «کنفوسیوس» حکمت ایرانی را فرا گرفته و آن را صادر کردند، هر چند در بعضی از دوره‌ها امپراتوری‌ها بودند ولی این امپراتوری‌ها نه برای گرفتن زمین بلکه برای نشر فرهنگ بوده است و به همین دلیل یونان که امروز مادر قدسی غرب شمرده می‌شود یکی از دست پرورده‌های ایران است. دانش و حکمت ایرانی توانست این سطح از شخصیت و شأن را برای زن در آن دوران و در جامعه متمدن ایران قدیم ایجاد کند.
وی با بیان اینکه پس از ظهور اسلام عمیق‌ترین مسائل و امور ضروری برای حیات بشر معرفی و نشر داده شد، افزود: اسلام نخستین دینی است که منشور آزادی شخصیت زن را آورد. وقتی زن خودش را بشناسد حقوقش را هم به او می‌دهند. به همین دلیل است که امروزه در دنیا حقوق واقعی زن را نمی‌دانند، شخصیت واقعی زن را نمی‌شناسند و آزادی که به او می‌دهند برای این است که او فاسد شود و بدن خود را که اسلام برای او مثل یک جای مقدس حریم و حجاب قائل شده است و آن را از چشم افراد مفسد دور نگه می‌دارد، به هرز بدهد و شأن خودش را به آسانی و ارزانی بفروشد.
او یکی از اهداف مهم این همایش بیان معرفی زن و شأن واقعی آن در ایران قبل از اسلام و بعد از آن و بخصوص بعد از انقلاب اسلامی دانست و ادامه داد: یکی دیگر از اهداف مهم این همایش، از نگاه‌های غلط نسبت به زن است که برای حمایت از آن به عنوان «فمینیست» یا چیزی شبیه آن گفته می‌شود، پرهیز شود. متأسفانه گاهی در غرب صدایی بلند می‌شود و زن را در دنیا فریب می‌دهند - از اینکه زن به حق خودش نمی‌رسد- اینها شأن زن را زیاد نمی‌کند. در بعضی از کرسی‌های رسمی در ایران نیز در حمایت از زن مطالبی گفته می‌شود که درست نیست، یعنی نه اسلامی است و نه فلسفی و نه تکوینی و برابر با قواعد و قوانین آفرینش.
وی هدف اصلی از برگزاری این همایش را این طور تشریح کرد: با متفکران عالم اعم از مرد و زن گفتگوی جهانی را آغاز کنیم تا بتوانیم برای بیان مسئولیت و تعریف شأن زن قوانینی را تهیه کنیم. همچنین می‌توانیم در جهت حفظ جایگاه و شأن زن آموزش‌هایی را هم برای مرد هم برای زن در دوران تحصیل و دوران قبل و بعد از ازدواج در نظر بگیریم. آموزشی دائمی در جهت شناخت وظایف افراد خانواده و معنویت خانواده که بتوانند مطابق آن عمل کنند و این آموزش‌ها در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی به نحوه شایسته منتشر شود.
برابری حقوق زنان و مطالبه، در جهان غرب هم هست
حجت‌الله ایوبی - دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران - در صحبت‌هایی با بیان این که، برابری حقوق زنان و مطالبه آن مسئله جهان اسلامی و جهان ایرانی نیست بلکه در جهان غرب هم بوده و همچنان هست، گفت: گفتمان حاکم بر روابط زن و مرد در جهان غرب بنابر نظر پیر بوردیو (جامعه‌شناس فرانسوی)، سلطه مردانه و حاکمیت مردان بر زنان است. این سلطه در غرب در ضمیر ناخودآگاه زنان و مردان نهادینه شده و زنان این سلطه را پذیرفته‌اند و آنرا مشروع می‌دانند. در راستای پذیرش این سلطه "بوردیو" آن را به عنوان «خشونت نمادین» نام‌گذاری کرده است، خشونت نمادین به معنای پذیرش خشونت و تسلط بر اساس نظام ارزشی و باورها و اعتقادات است.
او موقعیت زنان در جامعه را به گروه‌های مختلف تقسیم کرد و گفت: جهان غرب در قرن 20، پذیرش سلطه مردانه توسط زنان را داشت. در جهان ایران، گفتمان حاکم در ایران باستان مبتنی بر احترام به بانو و حقوق زن بود.
وی با اشاره به اینکه جهان عرب در قبل از اسلام گفتمان حاکم، نادیده انگاشتن زن بود، ادامه داد: در عصر قاجار و پهلوی نیز نبود حضور زن‌ها در عرصه‌های اجتماعی دیده می‌شود.
او با اشاره به اینکه رنسانس حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی در دوره انقلاب اسلامی رخ داده است، اضافه کرد: شاید تصور شود که موضوع برابری حقوق زنان، از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته ولی همچنان آن موضوع بسیار مهمی است.
یونسکو برای ارتقای حقوق زنان تلاش می کند
سیوِتان سِتوفسکی - رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران - نیز در سخنانی اظهار کرد: جهان ما به واقع، در تقاطع فناوری، اقتصادی، اجتماعی و تمدنی قرار گرفته است. در این زمینه، بهره‌گیری از آنچه که در تلاش‌های مشترک ما برای بهبود اوضاع زنان و حضور آنها در جامعه حاصل شده و مشخص کردن کارهایی که کماکان باید انجام شود، و مهمتر از همه، تأکید مجدد و تحکیم تعهدات متقابل ما برای حصول نتیجه هرچه بهتر در آینده، برای هرگونه پیشرفت چشمگیر بسیار مهم است.
او با اشاره به آزمایش بزرگی که بشریت با آن روبروست، ادامه داد: بحران فعلی کووید- 19، می‌تواند بهترین یا بدترین حالت از غرایزمان را نشان دهد. ایجاد فرصت‌های برابر در بین زنان و مردان در زمینه‌های صلاحیت یونسکو، یعنی آموزش، علوم طبیعی، علوم اجتماعی، فرهنگ و ارتباطات و اطلاعات، از زمان تأسیس در سال 1945 در اولویت یونسکو قرار گرفته است.
وی با تاکید بر اینکه یونسکو به عنوان سازمانی با هدف ایجاد «همبستگی فکری و اخلاقی بشر» ایجاد شده است، به بیان مهمترین هدفِ نخستین بند قانون اساسی یونسکو که در 16 نوامبر 1945در کنفرانس تأسیس آن در لندن به تصویب رسیده، اشاره کرد و افزود: با وجود بسیاری از تهدیداتی که نه تنها برای رفاه، بلکه حتی برای بقای نوع بشر به طور موروثی یا به تازگی ایجاد شده‌اند، از جمله بیماری همه گیر کنونی کووید- 19، همچنان در عزم خود مصمم هستیم که با هم همکاری کنیم تا بتوانیم دنیایی بهتر بسازیم و آن را در شرایط بهتری نسبت به جهانی که به ارث برده‌ایم، به نسل‌های آینده واگذار کنیم.
او با اشاره به اینکه از همان ابتدا، یونسکو با کشورهای عضو خود، به ویژه با کمیسیون‌های ملی یونسکو و همچنین شبکه‌های گسترده‌ای از شرکای خارجی، همکاری کرده است تا اطمینان حاصل کند که در همه برنامه‌ها و فعالیت‌های سازمان ایجاد فرصت‌های برابر برای همه انسان‌ها، صرف‌نظر از جنسیت آنها ترویج می‌شود، ادامه داد: حضور پر رنگ در کشورهای مختلف، مشارکت‌ها و شبکه‌های استراتژیک، تجربه این سازمان در پیشبرد هنجارها و معیارها، ایجاد ظرفیت‌های ملی برای تدوین سیاست‌ها و اجرای سیاست‌ها، یونسکو را به عنوان یک پیشرو در تلاش برای ارتقای حقوق زنان، توانمندسازی زنان به واسطه همکاری‌های بین‌المللی در زمینه‌های صلاحیت این سازمان تبدیل می‌کند.
وی افزود: رویکرد یونسکو در ارتقای توانمندسازی زنان شامل تلاش‌هایی برای مقابله با دلایل ساختاری نابرابری و بی‌عدالتی علیه زنان در حوزه‌های صلاحیتش، یعنی در آموزش، علوم، فرهنگ، ارتباطات و اطلاعات است که شاید ان تنها راه نباشد، اما بهترین راه برای دستیابی «برابری نتایج» معنی‌دار در فرصت‌ها برای زنان و مردان است تا بتوانند پتانسیل‌های خود را برای مشارکت و حضور در جامعه توسعه دهند.
ستوفسکی، با اشاره به لزوم استفاده از رویکردی دو سویه با هدف دستیابی به نتایج مشخص و پایدار برای ارتقای فرصت‌های برابر در خصوص توانمندسازی زنان و مردان توسط یونسکو توضیح داد: در سوی اول این رویکرد تحت عنوان «برنامه‌ریزی مختص جنسیت» شناخته می‌شود. این رویکرد شامل گسترش ابتکارها و فعالیت‌هایی است که در طراحی آنها به گونه‌ای بارز حقوق یا نیازهای زنان مورد توجه قرار گرفته‌اند از آنجا که در گذشته در بسیاری از جوامع، زنان شکل‌های مختلف نابرابری و بی‌عدالتی را تجربه کردهاند، این رویکرد با هدف جبران نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های گذشته از طریق حمایت صریح از بهبود شرایط زندگی و ایجاد فرصت‌های بلوغ و تکامل شخصیتی زنان انجام می‌شود.
وی دومین بخش این رویکرد را «جاری‌سازی موضوع جنسیت» دانست و گفت: این رویکرد حصول اطمینان از تأثیر کلیه دستور کارها و فعالیت‌های یونسکو برای همه ذینفعان است، صرف‌نظر از جنسیت یا سایر خصوصیات اجتماعی و فارغ از اینکه یک ابتکار عمل یا فعالیت مشخص، به صراحت با هدف جنسیت طراحی نشده است. نمونه‌ای از این رویکرد می‌تواند این باشد که در یک جلسه آموزشی برای راهنمایان گردشگری فرهنگی، حداقل نیمی از شرکت‌کنندگان زن هستند.
وی با بیان این که این دو رویکرد نخستین بار در سال 2008 توسط کشورهای عضو در کنفرانس عمومی این سازمان تصویب و در سال 2013 نیز برای دوره 2014 تا 2021 تمدید شد،گفت: این برنامه در مورد لیست طولانی فعالیت‌ها و برنامه‌های خاص برای آموزش زنان، افزایش مشارکت زنان در علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات، فراگیری اجتماعی، مشارکت زنان در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی، مبارزه با بدرفتاری علیه زنان، مشارکت زنان در فرهنگ، توانمندسازی زنان در رسانه‌ها و از طریق رسانه‌ها، توانمندسازی زنان از طریق استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و غیره است.
رییس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران با اشاره به اینکه یونسکو در حال تهیه راهبرد میان مدت خود برای پیشرفت آموزش، علوم و فرهنگ برای بازه زمانی 2021 تا 2028 است، ادامه داد: برگزاری مشاوره‌هایی با کشورهای عضو در مورد این راهبرد در ماه مارس سال جاری به عنوان مجموعه‌ای از جلسات منطقه‌ای کمیسیون‌های ملی یونسکو برنامه‌ریزی شده بود؛ اما به دلیل بحران کووید-19 این مشاوره‌ها لغو شد و پرسشنامه آنلاین و بحث مجازی جایگزین آن شد. این راه برد میان مدت که به عنوان «برنامه مردم، توسط مردم و برای مردم» طراحی شده است، اهمیت حیاتی ظرفیتها، مهارت‌ها و دانش انسانی برای تطبیق و پاسخگویی به چالش‌ها و فرصت‌های حال و آینده را برجسته می‌کند.
او افزود: این راهبرد، تصوری از جوامع دادگستر،صلح‌طلب،برابری خواه و فراگیر را پشتیبانی می‌کند و به همین ترتیب، با محوریت توانمندسازی زنان در آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ، تمرکزی جدی بر آنها دارد. این یک واقعیت است که زنان نماینده نیمی از جمعیت جهان هستند، بنابراین هیچ کشور و هیچ ملتی بر روی زمین، اگر نیمی از جمعیت خود را نادیده بگیرد، نمی‌تواند رشد کند و شکوفا شود.
وی با تاکید بر اینکه یونسکو حامی جدی مالکیت ملی آرمان‌ها و اهداف پیشرفت جوامع است، اضافه کرد: شناسایی نیازهای ملی خاص و متنوع و گنجاندن آنها در فرایندها، سیاست‌ها و استراتژی‌های برنامه‌ریزی ملی، باید همچنان حق انحصاری مستقل و مطلق هر کشوری باشد.
به گفته‌ی وی؛ حمایت بین‌المللی در توسعه ظرفیت‌های ملی برای این فرایندها نیز عامل مهمی برای موفقیت در سطح جهانی است. در این زمینه، تمرکز بر توانمندسازی زنان انگیزه جدیدی را به اقدامات مشترک یونسکو و کشورهای عضو آن در سطح جهانی، منطقه‌ای و ملی می‌دهد که این تنها راه کارآمد برای تضمین فرصت‌های کامل و مؤثر زنان برای توسعه پتانسیل‌های آنها برای مشارکت در همه جنبه‌های زندگی اقتصادی - اجتماعی و سیاسی در سراسر جهان است.
ستوفسکی ادامه داد: یونسکو با تکیه بر تعهد انسان مدار خود و بسیج همه شبکه‌های گسترده شرکاء و ذینفعان خودش، راهبری خود را در همکاری‌های بین‌المللی در همه زمینه‌های صلاحیت خودش حفظ می‌کند. یونسکو همچنان آماده و مشتاق است تا در مورد رویکردهای ممکن در مفهوم‌سازی، بسترسازی و بومی‌سازی فرآیندها و اقدامات با هدف توانمندسازی زنان کمک کند. در این زمینه، مشارکت‌های چند ذینفعی با شرکای ملی و محلی، به ویژه دولت و وزارتخانه‌های آن که شامل آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات و اطلاعات، دانشگاه‌ها، جامعه مدنی و بخش خصوصی می‌شوند، بسیار مهم است.
به اعتقاد وی؛ مشارکت‌ها با سایر کارگزاری‌های سازمان ملل متحد در ایران، به ویژه برنامه توسعه سازمان ملل، یونیسف، صندوق سازمان ملل برای فعالیت‌های جمعیتی و غیره، و سایر سازمان‌های بین‌المللی در سطح جهانی و منطقه‌ای مانند اتحادیه اروپا، بانک توسعه آسیایی و غیره نیز بسیار مهم است. این مشارکت‌ها مبتنی بر مزایای مقایسه‌ای هر یک از کارگزاری‌ها بوده و از یک رویکرد هماهنگ و گسترده برای ارتقاء توانمندسازی زنان در سطح جهانی و کشوری اطمینان حاصل می‌کند.
