ذوب سریع و بی‌سابقه کوه یخیِ روز قیامت

بسیاری از دانشمندان، کوه عظیم یخ موسوم به «تویتس» را در غرب قطب جنوب یکی از آسیب‌پذیرترین و مهم‌ترین کوه‌های یخی جهان در ارتباط با بالا آمدن سطح دریا‌ها تلقی می‌کنند.

ریزش این کوه یخ سطح دریا‌های جهان را تا یک متر بالا خواهد برد و نیز باعث خواهد شد دیگر کوه‌های یخ غرب قطب جنوب نیز ریزش کند که درنتیجه آن سطح آب‌های جهان میان دو تا سه متر بالا خواهد رفت. پیامد چنین واقعه‌ای بر بیشتر شهر‌های ساحلی دنیا فاجعه‌بار خواهد بود.

به همین دلیل تویتس به «کوه یخ روز قیامت» در قطب جنوب مشهور است. اوایل سال جاری، یک تیم از کارشناسان برای نخستین بار متوجه یک جریان آب گرم در مرکز مهمی زیر این کوه یخ شدند که حاکی از علت کاهش حجم آن است.

مساحت کوه یخ تویتس بیش از 118 هزار کیلومتر یعنی حدود مساحت بریتانیاست. یخ‌های آب شده تویتس به دریای «آمودزِن» می‌ریزد که باعث چهاردرصد افزایش سطح دریاست، اما دانشمندان نگران آنند که افزایش دمای کره زمین تویتس را ذوب کند.

پل کاتلر، رییس بخش نظارت بر کوه‌های یخی در بنیاد علوم ملی آمریکا، در هفته‌ای که گذشت به نشریه فایننشال تایمز گفت: «سؤال این جاست که این کوه یخ با چه سرعتی بی‌ثبات می‌شود. به نظر می‌رسد بسیار متزلزل است. این (کوه یخ) کلید دیگر کوه‌های یخی در غرب قطب جنوب است. اگر آن را بردارید، دیگر کوه‌های یخی هم ممکن است در داخل اقیانوس ذوب شوند.»

راب لارتر، پژوهش‌گر ارشد پروژه کوه یخی تویتس در نهاد نظارت بر قطب جنوب بریتانیا می‌افزاید: «تویتس آسیب‌پذیرترین ناحیه در قطب جنوب است.» قطب جنوب حاوی حدود 90 درصد یخ جهان است که خلاف قطب شمال، بخش اعظم آن خارج از آب‌های اقیانوس و روی زمین قرار دارد. عمق متوسط این یخ‌ها دو و نیم کلیومتر است که در ضخیم‌ترین نقطه، به نزدیک پنج کیلومتر هم می‌رسد.

سطح کنونی دریا نسبت به پیش از انقلاب صنعتی حدود 20 سانتی‌متر بالا آمده که عامل جاری شدن سیل در مناطق ساحلی بوده است. به مدت دو هزارسال و تا پیش از أواخر قرن نوزدهم از چند نوسان کوچک گذشته، سطح دریا ثابت مانده بود.
وقتی استفاده از سوخت فسیلی در دوره انقلاب صنعتی در میانه قرن هجدهم و همراه با آن میزان گاز دی‌اکسید کربن در جو زمین افزایش یافت، گاز‌های گل‌خانه‌ای حرارت خورشید را به خود جذب کردند و در خود نگاه داشتند و به تریج دمای آتمسفر و کره زمین بالا رفت.

اکنون کره زمین به سرعت رو به گرم شدن است و سطح دریا را در دو جهت افزایش می‌دهد. دمای بیشتر موجب ذوب شدن لایه‌ها و کوه‌های یخی شده که به اقیانوس‌ها می‌ریزد. از سوی دیگر، اقیانوس‌ها نیز دمای گاز‌های گل‌خانه‌ای را به خود جذب می‌کنند که درنتیجه آن آب گرم‌تر فضای بیشتری از آب سرد اشغال می‌کند.

از سال 1990 تاکنون نرخ رشد سالیانه سطح دریا حدود دوبرابر شده است. پیش‌تر دانشمندان مطالعه بر میزان بی‌ثباتی لایه‌های یخی قطب جنوب را مشکل می‌دیدند، اما فناوری پیش‌رفته اطلاعات بیشتری در مورد تغییرات در لایه‌های یخی و محیط اطراف قطب جنوب در اختیار آن‌ها گذاشته است.

در ماه ژانویه دستگاهی که برای تحقیق در مورد زندگی در «اروپا»، ماه سیاره مشتری (ژوپیتر) استفاده شده بود، دراختیار دانشمندانی قرار گرفت که در حال تحقیق پیرامون کوه یخی تویتس‌اند. دانشمندان این رباط مفتولی را در چاله‌ای به عمق 600 مترو قطر 35 سانتی‌متر به داخل کوه یخی راندند تا آب‌های جاری زیر تویتس را اندازه‌گیری کنند.

در این آزمایش، دما و لرزش آب عمق کوه یخ با ترکیبی از آب شیرین ناشی از ذوب یخ و آب شور اقیانوس اندازه‌گیری شد. میزان این لرزش به دانشمندان امکان می‌دهد شاخص ذوب یخ و ثبات کلی کوه یخی را اندازه‌گیری کنند.

هشدار دانشمندان در مورد سرعت این روند با موج بی‌سابقه گرما در قطب شمال هم‌زمان شده است. هم قطب شمال و هم قطب جنوب به مراتب سریع‌تر از سایر مناطق جهان گرم می‌شوند، اما دمای هوا در قطب شمال بی‌سابقه بوده است. در ماه ژوئن درجه حرارت هوا در سیبری به گونه‌ای بی‌سابقه به 38 درجه سانتی‌گراد رسید.

گرمای هوا در روسیه موجب آتش‌سوزی‌های متعددی در جنگل‌ها و اعلام وضع فوق‌العاده در هفت منطقه این کشور شده است.

 

منبع: ایندیپندنت