به گزارش خبرنگار حوزه حوادث و انتظامی گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، به هر حادثه ترافیکی که در سطح معابر و جاده‌های کشور بین حداقل یک وسیله نقلیه با یک وسیله نقلیه دیگر، یک کاربر، یک جسم ثابت و یا بر اثر واژگونی یک وسیله نقلیه رخ می‌دهد، تصادف می‌گویند که معمولا آسیب‌های مالی یا جانی مختلفی را نیز برای افراد در پی دارد.
اگر بخواهیم عوامل موثر بر تصادفات را مورد بررسی قرار دهیم، به تقسیم بندی‌های مختلفی می‌رسیم که سعی داریم در این گزارش این تقسیم‌بندی‌ها را بررسی و راهکار‌های موثر در کاهش تصادفات را نیز معرفی کنیم.
در بیشتر تصادفاتی که این روز‌ها رخ می‌دهند نمی‌توان تنها یک موضوع را علت حادثه رانندگی دانست، بلکه رشته‌ای از وقایع تحت تأثیر عوامل گوناگون قرار دارند که منجر به وقوع یک حادثه رانندگی در سطح معابر و راه‌های کشور می‌شوند، عواملی که نه تنها در حین حادثه تأثیرگذار هستند، بلکه از قبل از وقوع حادثه مانند شرایط محیط و... می‌توانند تأثیرگذار باشند.
یکی از عواملی که قبل از وقوع یک تصادف منجر به حادثه، چگونگی جلوگیری از رخداد آن را مشخص می‌کند، عملکرد ترمز‌های وسیله نقلیه است که اگر از قبل این مورد را رانندگان وسایل نقلیه مورد بررسی قرار ندهند، در حین رانندگی خطراتی تهدیدشان می‌کند و همین عملکرد نادرست سیستم ترمز در جاده می‌تواند موجب بروز یک حادثه بزرگ شود.
در سوانح رانندگی عواملی هستند که می‌توانند منجر به افزایش شدت یک تصادف شوند، در این بین راه حل‌های مهندسی و فنی جهت کاهش شدت تصادف وجود دارد که یکی از این موضوعات عملکرد کیسه هوا یا همان ایربگ وسایل نقلیه است، در صورتی که این قسمت از خودرو عملکرد خود را به خوبی انجام ندهد، شدت حادثه برای سرنشینان می‌تواند افزایش پیدا کند.
حال نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که اگر امدادرسانی مناسبی در یک حادثه رانندگی صورت نگیرد، ممکن است سرنشین خودرویی که به شدت مجروح شده بر اثر این عملکرد نامناسب جان خود را از دست دهد.
طبق اعلام پلیس راهور و گفته کارشناسان، 3 عامل وجود دارد که نقش مستقیمی در وقوع حوادث رانندگی دارند. این 3 عامل انسان، محیط و وسیله نقلیه است.
بیشتر بخوانید؛
این روز‌ها شاهد هستیم که بسیاری از دستگاه‌های مسئول و افراد از کیفیت نامناسب برخی خودرو‌های تولید داخل سخن می‌گویند که خوشبختانه با پافشاری پلیس راهور ناجا، این موضوع حل شده و خودرو‌هایی مانند پراید دیگر تولید نمی‌شوند. اما همان طور که گفته شد در بروز حوادث رانندگی 2 عامل انسان و محیط نقش دارند و در این میان نقش عامل انسانی تأثیرگذار تر از سایر عوامل است.
البته جاده و محیط، مشخصات هندسی راه، دستگاه‌های کنترل ترافیک، علائم راه‌ها و ... نیز اثرات خود را دارند، اما همان طور که گفته شد عامل انسانی نقش بسیار موثرتری دارد، چراکه اگر راننده یک وسیله نقلیه از وضعیت مناسبی برخوردار نباشد یا به هر دلیل دیگری توانایی کنترل وسیله نقلیه خود را نداشته باشد، نمی‌تواند رانندگی کند و دو عامل وسیله نقلیه و محیط دیگر تأثیری بر این موضوع ندارند.
اگر بتوان عامل اصلی بروز تصادفات را کنترل کرد، سوانح رانندگی تا میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کنند، یعنی رانندگان وسایل نقلیه قبل از شروع حرکت باید علاوه بر کنترل سلامت وسیله نقلیه خود، با هوشیاری کامل و آمادگی لازم به رانندگی بپردازند.
از دیگر عوامل موثر در حوزه تصادفات رانندگی، عوامل زمینه‌ساز هستند که قبل از شروع حرکت وسایل نقلیه وجود دارند؛ عوامل زمینه‌ساز مانند شرایط سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی، اقلیمی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و... است که بر اساس این عوامل ساختار سیستم جاده‌ای، ترافیکی و... در ترافیک مشخص می‌شوند.
این دسته از عوامل گفته شده به سختی قابل تغییر هستند و برای تغییر آن‌ها نیاز به سرمایه گذاری، اقدامات سیاسی و آموزش کلان است که اگر این کار انجام شود، تأثیر ماندگارتر و عمیقی بر اهمیت حمل و نقل می‌گذارد.
همان طور که گفته شد در حین رانندگی عواملی موثر هستند که ممکن است در تمام لحظات رانندگی در حال تغییر باشند. این عوامل بسیار خطرناک و حادثه آفرین هستند که از جمله این عوامل می‌توان به تغییر مسیر ناگهانی در شرایط مختلف اشاره کرد که اگر حادثه رانندگی رخ دهد، بسیار خطرناک هستند.
ایمنی به عنوان نقطه مقابل تصادفات از مهم‌ترین گزینه‌هایی است که در شبکه‌های حمل و نقلی باید به آن پرداخته شود. تصادفات ترافیکی از اساسی‌ترین معضلات شبکه‌های حمل و نقلی محسوب می‌شوند.
در این میان تصادفات رانندگی در محورهای برون شهری سبب بروز خسارات شدیدتری می‌شوند، چراکه در این محور‌ها سرعت وسایل نقلیه به نسبت محورهای درون شهری بسیار بیشتر است، به همین دلیل صدمات به مراتب شدیدتری را به وجود می‌آورند.
اگر بخواهیم بدترین پیامد حوادث رانندگی را معرفی کنیم، می‌توانیم به تلفات نیروی انسانی اشاره کنیم که بسیار ناراحت کننده هستند و روزانه تعداد زیادی از هموطنان بر اثر همین حوادث جان خود را از دست می‌دهند.
متأسفانه آمار جانباختگان ناشی از تصادفات در ایران بسیار بالا است و این موضوع بسیار مشکل ساز است. به گفته رئیس پلیس راهور ناجا 32 دستگاه در حوزه تصادفات نقش دارند و نیاز است که برای کاهش آمار جانباختگان همه دستگاه‌های مربوطه پای کار آیند.
بر اساس آمار ارائه شده در سال گذشته 63 درصد تصادفات در محورهای اصلی، 25 درصد از تصادفات در محورهای فرعی و 12 درصد از تصادفات در محورهای روستایی بوده است و با توجه به اینکه در راه‌های روستایی پلیس حضور زیادی ندارد، بهتر است که خود افراد برنامه‌ای داشته باشند، البته این آمار گفته شده می‌طلبد که توجه بیشتری به محورهای اصلی در بحث ایمنی راه و معابر شود.
حالا اگر بخواهیم علت وقوع تصادفات جانی را بررسی کنیم، می‌توانیم به عدم توجه راننده به جلو، سرعت غیر مجاز، انحراف به چپ اشاره کنیم که به ترتیب بیشترین نقش را در تصادفات فوتی و جرحی داشته‌اند.
طبق اعلام سردار هادیانفر رئیس پلیس راهور ناجا عدم توجه به جلو، سرعت غیر مجاز، انحراف به چپ و خستگی و خواب آلودگی چهار عامل اصلی تصادفات رانندگی در کشور هستند.
همچنین بیشترین تصادفات فوتی و جرحی برون شهری نیز در 30 کیلومتری شهر‌ها به وقوع می‌پیوندند که این مسأله می‌تواند به دلایلی مانند خستگی و خواب آلودگی راننده وسیله نقلیه در بازگشت از سفر و ... باشد.
حال راهکار‌هایی که می‌تواند در کاهش و جلوگیری از وقوع حوادث رانندگی موثر باشند به شرح ذیل است:
ایجاد انگیزه در مردم و انجام اقدامات مناسب از طریق اطلاع‌رسانی عمومی، برنامه‌های آموزشی، پرورش فکری و ... می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد، یعنی با آموزش به رانندگان وسایل نقلیه مخصوصا آن‌هایی که قوانین راهنمایی و رانندگی را کمتر رعایت می‌کنند، می‌تواند بسیار در این حوزه موثر باشد.
اگر افراد از رفتاری که سلامت و ایمنی آن‌ها را افزایش می‌دهد آگاه باشند و به انجام موارد تشویق شوند، شاید دیگر آن تخلف را انجام ندهند. پیام‌های روی تابلو‌ها و علائم و نمایش کلیپ‌هایی از حوادث و خطرات می‌تواند تا حد زیادی مانع از بروز رفتار‌های نا به هنجار و پرخطر شود، چراکه نشان دادن برخی کلیپ‌ها از حادثه‌های مختلف رانندگی می‌تواند برای سایر رانندگان وسایل نقلیه درس عبرتی شود.
اعمال قانون، جریمه، توقیف‌های ساعتی و این قبیل اقدامات نیز می‌توانند در کاهش تصادفات رانندگی تأثیرگذار باشند، اما هیچ کدام شاید نتوانند جای آموزش و فرهنگ سازی را بگیرند.
البته در حال حاضر پلیس راهور اقدامات مناسبی را در راستای آموزش و ترویج این کار انجام می‌دهد، اما این موضوع می‌طلبد که سایر دستگاه‌های مربوطه نیز پای کار آیند تا شاهد کاهش حوادث باشیم.
البته بهبود علائم راهنمایی و رانندگی در راه‌ها، ارزیابی قوس‌ها، بهبود وضعیت حاشیه جاده‌ها، گاردریل و ... نیز می‌تواند امنیت جاده‌ها را بیشتر کند تا تصادفات شدت بیشتری نیابند.
همچنین خوردن و آشامیدن، استعمال دخانیات، استفاده از تلفن همراه و... هم از جمله عواملی هستند که در حین رانندگی منجر به عدم توجه به جلو توسط راننده می‌شوند که با توجه به سهم زیادی که عدم توجه به جلو در حوزه تصادفات به خود اختصاص داده مسئولان مربوطه باید برای این موضوع هم فکر کنند.
برای رفع این معضل شاید بتوان کار‌های فرهنگی بیشتری انجام داد و همان نمایش دادن تصادفات هم بتواند تأثیرگذار باشد.
با توجه به موارد ارائه شده در جهت ارتقای ایمنی راه‌های برون شهری و درون شهری می‌توان برنامه‌های دارای اولویت را در راستای ایمنی، از جمله تکنیک‌های تغییر رفتاری جهت کاهش و تخطی از سرعت مطمئنه، تکنیک‌های تغییر رفتاری در خصوص توجه به جلو رانندگان وسایل نقلیه، احداث خطوط اضافی، احداث گذرگاه‌های عابر پیاده در شهر‌هایی که جاده‌ها از وسط آن‌ها عبور می‌کنند و حذف موانع و دست انداز‌ها در اولویت قرار داد.
گزارش از میثم نامنی
