قطب شمال سیاره زحل تغییرات آب و هوایی عجیبی را تجربه می کند

در محل قطب شمال سیاره زحل، یک ساختار شش ضلعی غول آسا (hexagon) وجود دارد که حتی با وجود سال ها مشاهده و بررسی توسط فضاپیمای «کاسینی»، باز هم دانشمندان ناسا سر از کارش در نیاورده اند. این شش ضلعی در واقع یک جریان سیال پرسرعت (جریان جتی) است که کل سیستم جوی قطبی زحل را تحت کنترل دارد.

عرض این محدوده تقریباً دو برابر از زمین بزرگ تر است، و به همین دلیل موج های کوچک در آن چندین برابر بزرگ تر از سهمگین ترین طوفان های زمینی خواهند بود. طی هفته جاری ناسا تصاویر و انیمیشن هایی را از این شش ضلعی منتشر ساخته که تغییرات جالبی را نشان می دهند.

در این تصاویر می بینیم سیستم آب و هوایی غول گازی منظومه شمسی طی چند سال از رنگ فیروزه ای به زرد/طلایی تبدیل شده، با این حال بخش مرکزی این محدوده (که حدود 3000 کیلومتر عرض دارد) رنگ آبی اش را حفظ کرده. در انیمیشن زیر می توانید تصاویر به دست آمده از مدارگرد «کاسینی» ناسا را در سال 2013 تماشا کنید که از فاصله 690 هزار کیلومتری ثبت شده اند:

پس از حدود پنج سال، کاسینی دوباره تصویر زیر را برایمان فرستاده:

تغییر رنگ در این محدوده بسیار قابل توجه است و اگرچه ناسا هنوز نمی داند چرا این اتفاق رخ داده، اما محققین بر این باورند که زحل تغییر فصل را تجربه می کند. غول گازی در تاریخ 24 ماه مه 2017 (سوم خرداد 1396) یعنی چند روز پس از تصویربرداری کاسینی، به انقلاب شمالی رسید، یعنی طولانی ترین روز در فصل تابستان این سیاره. در جریان رسیدن به این روز، مقدار نور فرابنفشی که به قطب شمال زحل می رسد به تدریج افزایش می یابد و به همین دلیل، هاله ای زرد رنگ را به وجود آورده است.

طبق این توضیح، گرداب رأس شش ضلعی هنوز آبی باقی مانده، چون آخرین نقطه است که نور خورشید را دریافت می کند. همچنین با وجود دریافت نور فرابنفش، باز هم می تواند رنگ آبی خود را حفظ کند، چون همانند گردبادهای زمینی، دائماً هوا را به سمت پایین کشیده و بنابراین غبار و مه زرد رنگ را به درون خود هدایت می کند.

گفتنیست با اینکه فضاپیمای کاسینی حدود 13 سال به بررسی زحل پرداخته، اما هنوز نتوانسته تمامی فصول سال آن را ببیند، چون هر بار گردش کامل زحل به دور خورشید حدود 29.5 سال زمینی به طول خواهد انجامید. در آگوست سال 2009 ناسا توانست ویدیویی کوتاه و زیبا از رأس شش ضلعی تهیه کند. این ویدیو که از ترکیب 1680 عکس مختلف تشکیل شده را می توانید در زیر تماشا کنید:

دانشمندان علوم فضایی با بررسی حرکت ابرها در این طوفان عظیم فضایی توانستند سرعت بادهای آن را محاسبه کرده و به رقم حیرت انگیز 550 کیلومتر بر ساعت برسند. جالب است بدانید در گردباد آلن (Allen) سال 1980 که قوی ترین طوفان ثبت شده در تاریخ کره زمین بوده، سرعت بادها به 300 کیلومتر بر ساعت رسید.

در سال 2012 ناسا دوباره کاسینی را به قطب شمال زحل فرستاد تا از شش ضلعی طوفانی تصویر برداری کند. ویدیوی زیر در زمان 10 ساعت و با ترکیب 128 عکس به دست آمده است:

محاسبات روی این تصاویر نشان داد سرعت بادها کاهش یافته و به حدود 350 کیلومتر بر ساعت می رسد.

متأسفانه زمینیان دیگر چنین تصاویر ارزشمندی را نخواهند دید. فضاپیمای کاسینی به روزهای پایان عمرش نزدیک می شود و از آنجا که ناسا نمی خواهد کاسینی تصادفاً به یکی از قمرهای یخی زحل برخورد کرده و اقیانوس های عظیم زیرسطحی آنها را آلوده سازد، تصمیم گرفته تا در تاریخ 15 سپتامبر سال جاری (24 شهریور) فضاپیمای 2.3 میلیارد دلاری اش را روی سطح این غول گازی متلاشی کند.