فرشته سادات شجاعی روانشناس بالینی و خانواده درمانگر در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره کمال گرایی و افراد کمال گرا، اظهار کرد: کمال گرایی، در واقع باوری غیرمنطقی است که اشخاص نسبت به خود و محیط اطرافشان دارند. به نظر افراد کمال گرا، خود و محیط اطرافشان باید کامل بوده و هر گونه تلاشی در زندگی باید بدون اشتباه و خطا باشد.
این روانشناس بیان کرد: پارکر محقق دانشگاه جان هاپکینز، تعریف ساده‌ای از کمال‌پرستی دارد. او می‌گوید: انسان‌های کمال‌پرست، فشاری دائمی برای حرکت به سمت هدف‌های غیرقابل دستیابی در درون خود احساس می‌کنند. آن‌ها ارزش خودشان را با کارآیی خودشان و دستاوردهایشان می‌سنجند.
وی با اشاره به اینکه کمال گرایی یکی از بزرگتر‌ین موانعی است که در مسیر رسیدن به موفقیت سر راه ما قرار دارد، افزود: تا الآن چند بار شده که می‌خواستید در راهی قدم بردارید، ولی یک نیرویی مانع حرکت شما شده؟ چقدر شروع کارهایتان را به خاطر دلایل غیر قابل قبول عقب انداختید؟ چند بار همین شروع نکردن باعث شده که دیگر سراغ کاری که می‌خواستید نروید و فقط حسرتش را بخورید؟ ما یک مشکل اساسی در کارهایمان هست و به قول معروف یک جای کار میلنگد و مشکل بزرگ ما چیزی جز کمال گرایی نیست.
شجاعی با بیان اینکه کمال گرایی مجموعه‌ای از افکار همراه با خودخوری است و شما را وادار می‌کند بخواهید به اهدافی برسید که از نظر عملی غیرواقع‌گرایانه هستند، ادامه داد: بلا‌های زیادی سر شما می‌آورند و زندگی شما را سخت می‌کنند، لذت را از شما می‌گیرد، اعتمادبه‌نفس‌تان را پایین می‌آرود، توانایی شما برای انجام کار‌ها را از بین می‌برد، اشتیاق و توانایی رشد شما را می‌گیرد.
این روانشناس تصریح کرد: کمال گرایی با مشکلاتی در حیطه سلامت عمومی از قبیل اختلا‌ل در خورد و خوراک، افسردگی، میگرن، اضطراب و اختلالات شخصیتی مرتبط است. خواهان کمال بودن می‌تواند منجر به کاهش بهره وری، ایجاد استرس و آسیب به روابط شود. با اینکه همه دوست دارند کارهایشان را با کیفیت بالایی انجام بدهند، اما کمال گراییِ بیش از حد نیز می‌تواند برخلاف انتظار، نتیجه‌ی منفی به‌بار بیاورد.
وی با اشاره به اینکه کمال گرایی بیش از حد برای اعتماد به نفس ما و کسانی که با ما کار می‌کنند مخرب است، اضافه کرد: کمال گرایی دشمن اصلی اعتماد به نفس است و باعث می‌شود که رضایت شما از زندگی، عزت نفس و اعتماد به نفس خود را از دست بدهید. این خصیصه در روابط ما تنش ایجاد می‌کند و در برخی موارد، می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی ما هم داشته باشد.
شجاعی درباره انواع کمال گرایی، گفت: یکی از انواع کمال گرایی، کمال گرایی خودمدار است یعنی خود فرد در مورد خودش توقعات بالایی دارد و از شکست می‌ترسد.کمال گرایی دیگرمدار از دیگر انواع کمال گرایی است و این نوع از افراد کمال گرا، نه تنها خودشان بلکه دیگران را نیز آزار می‌دهند. تصور کنید که یک مربی یا یک کاپیتان کمال گرا، چطور عزت نفس اعضای تیم را پایین می آورد یا یک استاد کمال گرا با دانشجویانش چه می‌کند.
این روانشناس با اشاره به اینکه کمال گرایی القا شده توسط اجتماع از دیگر انواع کمال گرایی است، افزود: در بعضی موارد ریشه درد در جامعه است؛ به این معنا که ارزش‌های جامعه القا می‌کند که همه افراد باید به بهترین‌ها برسند. تصور کنید که موقعی که تیم ملی به جام جهانی می‌رود، همه مردم توقع داشته باشند و همه مطبوعات تیتر بزنند که «ما باید قهرمان جام جهانی شویم».
وی درباره کمال گرایی سازگار و کمال گرایی ناسازگار، بیان کرد: کمال‌گرایان سازگار روی توسعه مهارت‌هایشان کار می‌کنند. استاندارد‌های آن‌ها همیشه در حال افزایش است و آن‌ها با خوش بینی، لذت و تمایل به بهتر شدن کار می‌کنند. بدون شک، این نوعِ سالمی از کمال گرایی است. اما، کمال‌گرایان ناسازگار هرگز از داشته‌هایشان راضی نیستند. اگر چیزی کامل و بی‌عیب و نقص نباشد، آن را کنار می‌گذارند. این دسته از افراد ممکن است ترس از شکست، تردید، غم و احساسات دردناک دیگر را تجربه کنند.
شجاعی با اشاره به اینکه درک تفاوت بین کمال گرایی ناسازگار و جست‌وجوی سالم موفقیت مهم است، ادامه داد: از نظر کمال‌گرایان ناسازگار، اشتباهات پذیرفتنی نیستند، زیرا باعث می‌شوند که دیگران آن‌ها را بی‌کفایت بدانند. برعکس، از نظر کسانی که به روشی سالم و درست در جست‌وجوی بهتر شدن هستند، اشتباهات، فرصت‌هایی برای رشد تلقی می‌شوند. این دسته از افراد درک می‌کنند که اشتباهات بخشی از فرآیند یادگیری هستند، بنابراین آن‌ها را می‌پذیرند. وقتی کمال گرایی از حد بگذرد و به سوی کمال گرایی ناسازگار کشیده شود، جلوی موفقیت فردی و حرفه‌ای را می‌گیرد.
بیشتر بخوانید
