به گزارش تبیان، از تورم پا‌ها گرفته تا تهوع‌های صبحگاهی، درد‌ها و ناراحتی‌های زیادی وجود دارند که به عنوان یک خانم باردار احتمالاً تجربه‌شان می‌کنید. مثلاً زمانی که رحم‌تان جا باز می‌کند تا جنین‌تان در آن جا بگیرد، ممکن است دچار کمردرد شوید. بزرگ‌تر شدن جنین باعث می‌شود شکمتان مرکز ثقل‌تان شده و عضلات شکمتان کشیده شود. شما در تلاشی که برای سازگار کردن بدنتان با جنین در حال رشدتان انجام می‌دهید، وضعیت بدنتان را مدام تغییر می‌دهید و این تقلا‌ها می‌توانند کمردرد را به دنبال داشته باشند؛ بنابراین هر چند علائمی این‌چنینی ناراحت‌کننده‌اند، اما در محدوده‌ی تغییراتی هستند که انتظارشان را دارید و عجیب نیستند.
اما درد‌ها و ناراحتی‌های جدید در اطراف شکمتان رخ می‌دهند، از درد زیر شکم گرفته تا درد در سمت راست شکم، همه‌ی این درد‌ها می‌توانند پریشان کننده، اضطراب‌آور و اغلب تا حدودی ترسناک باشند. کدام درد طبیعی و کدام درد غیرعادی است؟ از کجا می‌توانید این تفاوت را تشخیص دهید؟
درد‌هایی که در بارداری عادی‌اند و نگران‌کننده نیستند
درد ناشی از گاستریت یا یبوست
گاستریت یا یبوست در بارداری شایع‌اند. زیرا هورمون بارداری پروژسترون باعث می‌شود عضلات نرم مری و روده، شُل شوند.
روده‌ها به طور طبیعی منقبض می‌شوند تا ضایعات را در مسیر روده پیش ببرند؛ اما با شل شدن این عضلات و کمتر شدن انقباض‌ها، بدن سخت‌تر می‌تواند مدفوع را به جلو براند. در نتیجه تجمع ضایعات سبب درد پایین شکم در بارداری می‌شوند. جمع شدن نفخ هم می‌تواند در برخی افراد درد ایجاد کند، تا حدی که تصور می‌کنند مشکلی جدی دارند و باید به اورژانس مراجعه کنند.
برای پیشگیری از نفخ و یبوست بارداری، وعده‌های غذایی کوچک‌تر، اما با دفعات بیشتر همراه با فیبر زیاد بخورید و مایعات زیاد بنوشید. اگر دچار درد یبوست و نفخ هستید، گاهی مصرف یک ملین می‌تواند مفید باشد. هر چند مواد موجود در ملین‌ها معمولاً آسیبی به جنین نمی‌زنند، اما همیشه پیش از مصرف هر دارویی ابتدا با پزشکتان مشورت کنید.
دردی شبیه تیر کشیدن در پایین شکم می‌تواند ناشی از حرکت ناگهانی باشد
با پیشرفت روند بارداری و بزرگ و بزرگ‌تر شدن شکمتان، دو تا از رباط‌هایی که رحم را به دیواره‌ی شکم متصل می‌کنند، شروع به کشیده شدن کرده و سبب درد و ناراحتی می‌شوند.
این درد معمولاً در هفته‌های دوازدهم تا چهاردهم شروع شده و طی سه ماهه دوم بارداری بیشتر می‌شود. این درد شبیه دردی تیز یا کششی در نیمه‌ی پایین شکم در دو طرف رحم است. اغلب این درد با حرکت‌های ناگهانی ایجاد می‌شود، مثلاً غلت زدن در تختخواب یا چرخش ناگهانی به یک طرف. خوشبختانه این دو رباط تنها محدود به یک قسمت بوده و با متوقف کردن حرکت، دردشان ساکت خواهد شد. شما می‌توانید این درد را درد رشد محسوب کنید.
انقباضاتی که فقط یک تا دو دقیقه طول می‌کشند
بیشتر خانم‌های باردار می‌دانند که وضع حمل، شامل انقباضات رحم است، اما خیلی‌ها نمی‌دانند که این انقباض‌ها می‌توانند حتی در سه ماهه دوم بارداری نیز روی دهند. این درد‌ها که انقباضات برکستون هیکس نامیده می‌شوند، بخشی نرمال از بارداری‌اند که هرچند ناراحت‌کننده‌اند، اما معمولاً دردناک نیستند.
این انقباض‌ها مانند انقباض‌هایی هستند که یک زن در وضع حمل احساس می‌کند، اما فقط دردناک نیستند و معمولاً طبق الگوی مشخصی روی نمی‌دهند یا طولانی‌مدت نیستند. رحم، سفت و سخت می‌شود و در شکم بالا می‌آید، این انقباض ممکن است یکی دو دقیقه طول بکشد و سپس رحم، شُل شود. برکستون هیکس، انقباضات تمرینی نیز نامیده می‌شود، زیرا شما را برای زایمان و وضع حمل آماده کرده و به شما این فرصت را می‌دهد تا تمرینات تنفسی را یاد بگیرید.
انقباضات براکستون هیکس، عصر‌ها یا شب‌ها شایع‌ترند و ممکن است بعد از فعالیت فیزیکی نیز رخ بدهند (مثلاً بعد از رابطه جنسی). ضمناً برکستون هیکس می‌تواند با نزدیک‌تر شدن به زمان زایمان، کمی شدیدتر یا مکررتر شود.
چند راه برای رها شدن از این انقباضات وجود دارد. اگر ایستاده‌اید، سعی کنید بنشینید یا دراز بکشید، اگر نشسته‌اید، از جایتان بلند شوید و کمی راه بروید. همچنین بررسی کنید که آیا تشنه و کم آب هستید یا نه. اغلب، نوشیدن یکی دو لیوان آب و استراحت کردن می‌تواند درد را تسکین دهد.
اگر هیچ‌کدام از روش‌های بالا اثری نداشت، یا اگر انقباضاتتان بیشتر از دو دقیقه مستمر طول کشید و احساس کردید به مرور زمان، فواصل این انقباضات کمتر می‌شود، شاید به زمان وضع حمل‌تان نزدیک می‌شوید و باید با پزشکتان تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید:
درد‌های بارداری که باید آن‌ها را به پزشک اطلاع دهید
درد ناگهانی و تیز و کرخت‌کننده در سمت راست شکم
این درد می‌تواند علامت آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) باشد. شاید تعجب کنید اگر بدانید در میان عوارض بارداری، آپاندیسیت شایع‌ترین علت جراحی اورژانسی طی بارداری است. حدود 0.1 درصد از خانم‌های باردار طی دوران بارداری خود دچار آپاندیسیت می‌شوند و این عارضه در سه ماهه دوم بارداری متداول‌تر است.
درد آپاندیسیت می‌تواند ناگهانی باشد و تیر بکشد یا دردی بی‌حس‌کننده باشد. این درد عموماً با تب، عدم توانایی برای خوردن و استفراغ همراه است. اگر دردی دارید که مشکوکتان کرده حتماً هر چه سریع‌تر با پزشکتان تماس بگیرید.
تشخیص آپاندیسیت می‌تواند سخت باشد (علائمی مانند تهوع و استفراغ، تفاوت چندانی با علائم بارداری ندارند)، اما اگر پزشکتان سابقه‌ی پزشکی‌تان را بداند و معاینه‌تان کند، آپاندیسیت عارضه‌ای کاملاً قابل درمان است و خطری تهدیدتان نخواهد کرد. پزشکان در این موارد ابتدا یک سری آزمایش خون و اسکن انجام می‌دهند تا تشخیص آپاندیسیت قطعی شود.
پزشک می‌تواند تصمیم بگیرد آیا عمل جراحی، بهترین انتخاب است یا نه. در مواردی که پزشکتان تصمیم می‌گیرد عمل جراحی برایتان مناسب نیست، احتمالاً آنتی‌بیوتیک‌هایی برای درمان عفونت تجویز کرده و در زمان دیگری، آپاندیستان را خارج خواهد کرد.
درد تیز و شدید در قسمت بالای سمت راست شکم
کُند شدن گوارش، تخلیه‌ی کیسه صفرا را نیز کُند می‌کند که می‌تواند منجر به سنگ صفرا شود. سنگ صفرا اغلب با درد در بالای راست شکم مرتبط است. علاوه بر درد در قسمت راست و بالای شکم، ممکن است دردی در وسط شکمتان، دردی در پشت و میان دو کتف‌تان، درد در شانه راست‌تان و حالت تهوع و استفراغ را نیز تجربه کنید.
اگر سنگ صفرا، مورد خیلی شدیدی نباشد، با ایجاد اصلاحاتی در عادت‌های غذایی و پرهیز از غذا‌های چرب و سرخ شده، قابل کنترل است. گاهی برخی از بیماران به عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند، اما در بیشتر موارد، خارج کردن سنگ صفرا را می‌توان به بعد از زایمان موکول کرد. در برخی موارد، سنگ صفرا می‌تواند سبب التهاب کیسه صفرا شود. علائم التهاب کیسه صفرا شامل تب و افزایش درد است که رفع نمی‌شوند. در چنین مواردی، عمل جراحی لازم است.
بیشتر بخوانید:
درد ناگهانی در بالای راست شکم، همراه با تهوع
پره اکلامپسی یکی از عوارض خاص بارداری است که شامل افزایش ناگهانی فشارخون و نوعی آسیب به اندام‌هایی مانند کلیه‌ها و کبد می‌شود. پره اکلامپسی معمولاً در سه ماهه سوم بارداری روی می‌دهد، اما برخی از خانم‌های باردار که ریسک فاکتور‌های این عارضه را دارند، بررسی‌ها و کنترل این عارضه، زودتر انجام می‌شد. ریسک فاکتور‌های پره اکلامپسی شامل سابقه‌ی خانوادگی پره اکلامپسی، فشارخون مزمن ضمناً سن و نژاد می‌شود (زنان سیاه‌پوست نسبت به سایر نژادها، بیشتر دچار این عارضه می‌شوند).
یکی از شایع‌ترین علائم پره اکلامپسی، درد در بالای راست شکم و معمولاً زیر دنده‌هاست (جایی که کبد قرار گرفته است). ضمناً این عارضه می‌تواند سبب تهوع، استفراغ، سردرد‌های غیرقابل تحمل، مشکلات بینایی و تنگی نفس هم بشود. همچنین شاید متوجه شوید کمتر ادرار می‌کنید، یا پزشکتان ممکن است نسبت به مشکلات کلیوی مانند پروتئین اضافی در ادرارتان هشدار‌هایی بدهد.
اگر دردتان تازگی دارد و برطرف نمی‌شود، پس باید مورد ارزیابی قرار بگیرد، خصوصاً اگر طی بارداری، مشکلاتی در فشارخونتان دارید. پره اکلامپسی می‌تواند سبب عوارض جدی هم برای مادر و هم برای جنین شود، از جمله زایمان زودرس؛ بنابراین باید با دقت کنترل شده و هر چه زودتر تشخیص داده شود. اگر در هر مرحله‌ای از بارداری‌تان در بالای سمت راست شکم خود دردی احساس می‌کنید، حتماً این موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.
شکم‌درد همراه با خونریزی واژینال
تجربه‌ی چنین علامت ترکیبی، چندین علت می‌تواند داشته باشد. شکم‌درد همراه با خونریزی واژینال می‌تواند علامت بارداری خارج از رحم باشد. این اتفاق زمانی روی می‌دهد که تخمک بارور به جای رحم، در لوله‌ی فالوپ لانه گزینی می‌کند (یا جای دیگری در شکم). این احتمال وجود دارد که قبل از پریود یا بعد از پریود نشدن، بارداری خارج از رحم رخ بدهد. علاوه بر شکم‌درد و لکه بینی واژینال ممکن است احساس سبُکی در سر، درد شانه و غش را نیز تجربه کنید.
یک دلیل دیگر تجربه‌ی شکم‌درد با خونریزی واژینال، سقط جنین پیش از هفته‌ی بیستم بارداری است (معمولاً طی اولین دوازده هفته). متأسفانه 10 تا 20 درصد از بارداری‌ها با سقط جنین به پایان می‌رسند. اما آمار واقعی می‌تواند خیلی بالاتر باشد، زیرا خیلی از افراد ممکن است بدون این که بدانند باردارند، سقط جنین کنند. شکم‌درد به صورت تیر کشیدن یا بی‌حسی و یا گرفتگی یا درد در پایین کمر همراه با خونریزی واژینال، زنگ خطر است.
علاوه بر این، اگر هنوز به هفته‌ی سی و هفتم بارداری‌تان نرسیده‌اید، اما شکم‌درد دارید و ترشحات خونی از واژن می‌بینید (یا هر تغییری در ترشحات مثلاً آبکی شدن یا ترشحات پُر از موکوس)، می‌تواند علامت زایمان زودرس باشد.
چیزی که باعث می‌شود تشخیص این که چه زمانی خونریزی در بارداری خطرناک است و چه زمانی نرمال این است که لکه‌بینی خفیف می‌تواند در بارداری طبیعی هم باشد. یعنی هر خونریزی طی بارداری در هر زمانی، دلیل قاطعی برای تماس با پزشکتان است، خصوصاً اگر درد هم دارید.
بیشتر بخوانید:
برای این که درد‌های بارداری به حداقل برسند چه می‌توانید بکنید؟
حتی اگر شما هنوز دچار درد خاصی در بارداری‌تان نشده باشید، اهمیت دادن به سلامتی و تندرستی‌تان کمک زیادی به کاهش درد‌ها و ناراحتی‌هایی می‌کند که ممکن است با آن‌ها مواجه شوید. زیاد آب بنوشید و رژیم غذایی متعادلی داشته باشید تا در بهترین وضعیت سلامتی به سر ببرید. ضمناً کمی ورزش و تحرک می‌تواند به کاهش شکم درد و یبوست و نفخ کمک کرده و خلق‌وخویتان را هم بهتر نماید. حتی می‌توانید به خودتان کمک کنید ریکاوری بهتری بعد از زایمان داشته باشید.
اگر طی بارداری شکم‌درد‌های جدی داشته باشید، پیدا کردن بهترین راه برای کاهش آن‌ها می‌تواند سخت باشد، زیرا علت‌های بالقوه‌ی زیادی می‌توانند وجود داشته باشند. چیزی که واضح است این که شما باید در مورد هرگونه احساس ناراحتی که دارید، پیش از خوددرمانی، با پزشکتان مشورت کنید، خصوصاً اگر قرار است سراغ دارویی بروید. مهم‌تر این که به سختی می‌توان علائم اصلی را از علائم غیراصلی تشخیص داد و در مورد عوارض جدی‌تری مانند پره اکلامپسی و زایمان زودرس، زمان، فاکتور بسیار ارزشمندی است. تشخیص به موقع، اهمیت زیادی دارد. اگر احساس ناخوشی می‌کنید و به نظر می‌رسد علائمتان به مرور بدتر می‌شوند، سریع‌تر پزشک را در جریان بگذارید.
